Lakam ( hebr. הלשכה לקשרי מדע, Liszka LeKiszrei Mada, Biuro Łącznikowe do Spraw Naukowych) - głęboko utajniona izraelska agencja wywiadowcza , utworzona w celu ochrony izraelskiego programu budowy broni nuklearnej. Początkowo funkcjonowała pod nazwą Biuro Zadań Specjalnych.

Izraelski program atomowy

Starania o zakup we Francji powielającego reaktora jądrowego Izrael wszczął w 1956 , podczas spotkania przedstawicieli Izraela Wielkiej Brytanii i Francji , poświęconego planom interwencji francusko-brytyjskiej w Egipcie . W początkowej fazie nad realizacją ściśle tajnego izraelskiego programu nuklearnego czuwały wspólnie Mossad (tj. Instytut Wywiadu i Zadań Specjalnych) i jego odpowiednik w wojsku, czyli izraelski wywiad wojskowy Aman . Zdaniem premiera Dawida Ben Guriona oraz jego głównego doradcy do spraw obrony Szymona Peresa , istniała jednak potrzeba powołania nowej agencji która byłaby w stanie zagwarantować absolutne bezpieczeństwo informacji nuklearnych.

Utworzenie Lakam

Lakam został utworzony w 1957 . Była to wydzielona ze struktur Ministerstwa Obrony agencja, na czele której stanął weteran Szin Bet ( Binjamin Blumberg ). Nosiła nazwę Biura Zadań Specjalnych, później nazwano ją Naukowym Biurem Łącznikowym (Liszka LeKiszrei Mada – Lakam).

Fakt jej istnienia otoczony był głęboką tajemnicą. Początkowo o istnieniu Lakam nie wiedział nawet najwyższy zwierzchnik izraelskich służb wywiadowczych Isser Harel . Informatorami agencji byli attachés naukowi ambasad Izraela w Stanach Zjednoczonych i Europie oraz naukowcy izraelscy, na których wywierano pewną presję, by z informacji zdobytych za granicą uczynili patriotyczny użytek. Lakam sprawowało pieczę nad budową reaktora jądrowego (fabryki włókienniczej – jak głosiły oświadczenia oficjalne) na pustyni Nagew.

Podejrzenia

Inwestycja ta wzbudziła podejrzenia Francji , orientującej się z grubsza w zamiarach rządu Izraela . Agenci wywiadu francuskiego ( SDECE ) podejmowali próby spenetrowania tego rejonu. Niepokój wykazały także amerykańskie służby wywiadowcze, zwłaszcza Centralna Agencja Wywiadowcza oraz Agencja Wywiadu Obronnego , analizujące dane rozpoznania fotograficznego wspomnianego obszaru. Oba te kraje ( USA i Francja ) odnosiły się sceptycznie do oficjalnego oświadczenia rządu Izraela , stwierdzającego, że kraj ten nie prowadzi żadnych prac nad budową broni jądrowej. Francja radykalnie ograniczyła pomoc dla programu izraelskich badań nuklearnych. W tej sytuacji Lakam znalazł nowe źródło zaopatrzenia w surowce, firmę Nuclear Materials and Equipment Corporation (NUMEC) z Apollo w Pensylwanii ( USA ).

Uran i nowy szef

W 1965 amerykańska Komisja Energii Atomowej wykryła, że zaopatrujący w paliwo jądrowe reaktory amerykańskie NUMEC "zgubił" gdzieś 91 kilogramów wzbogaconego uranu , a wywiad amerykański ujawnił wkrótce powiązania firmy z izraelskim attaché naukowym w Waszyngtonie , agentem Lakam. Afera NUMEC ostatecznie przekonała Stany Zjednoczone , że Izrael pracuje nad konstrukcją broni nuklearnej.

W 1981 miejsce Binjamina Blumberga zajął doradca premiera Menachema Begina do spraw walki z terroryzmem , owiany legendą oficer Mossadu Rafael Eitan , jedna z najgłośniejszych postaci w dziejach Izraela . Jako szef Lakam, podlegał wpływowemu ministrowi obrony, Arielowi Szaronowi . Nieufnie i z lekceważeniem odnoszący się do Mossadu Szaron przekształcił Lakam w swoją prywatną służbę wywiadowczą o zasięgu światowym. Celem operacji agencji były również (wbrew zawartej przez obydwa państwa oficjalnej umowy) Stany Zjednoczone . Kolejną porcję uranu zapewniła przeprowadzona wspólnie z Mossadem skomplikowana operacja o kryptonimie "Plumbat" (zob. Operacja Plumbat). Pod koniec 1968 wyszedł pod niemiecką flagą w rejs z Antwerpii do Genui frachtowiec Scheersberg z ładunkiem 200 ton tlenku uranu zakupionego dla jednej z firm niemieckich. Scheersberg nigdy nie dotarł do portu przeznaczenia. Po pewnym czasie odnalazł się w porcie tureckim , z pustymi ładowniami. Uran przeładowano na morzu na izraelski statek.

Sprawa J. Pollarda i likwidacja Lakam

Lakam zapewne pozostałby nadal anonimową jednostką wywiadowczą, gdyby w listopadzie 1985 nazwisko Eitana nie padło w podsłuchiwanych przez Federalne Biuro Śledcze rozmowach telefonicznych niejakiego Jonathana Pollarda, cywilnego analityka Wywiadu Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych , który zaoferował usługi szpiegowskie pewnemu dyplomacie izraelskiemu w Nowym Jorku . Mossad zignorował tę propozycję, zainteresował się nią jednak Lakam. Funkcję prowadzących Pollarda Eitan powierzył izraelskim attachés naukowym w Waszyngtonie i Nowym Jorku. Spotykał się z nim również osobiście, informując go szczegółowo, na jakich materiałach Izraelowi zależy szczególnie. W grę wchodziły tysiące różnego rodzaju dokumentów, które Pollard wynosił i kopiował, a następnie zwracał do archiwum. Po aresztowaniu Pollarda rząd Izraela oświadczył oficjalnie, że cała operacja odbywała się bez jego wiedzy. Wywiad amerykański podejrzewał z początku Mossad, który z kolei uznał sprawę Pollarda za przejaw dyletanctwa, naruszającego dobre imię i zasłużoną opinię o profesjonalizmie agencji. Również ówczesny premier Izraela, twórca Lakam, Szymon Peres , zaprzeczał, jakoby wiedział o tym, że źródłem docierających do niego informacji jest pracujący dla Lakam Amerykanin. Ze swej strony w wywiadzie dla izraelskiej gazety Hadaszot Eitan stwierdził, że wszystkie poczynania Lakam, łącznie z prowadzeniem Pollarda, odbywały się za wiedzą zwierzchników. Po aferze, jaka wywiązała się z całej tej sprawy, w 1986 Lakam rozwiązano.

Źródła

• Norman Polmar, Thomas B. Allen - Księga Szpiegów, Wydawnictwo Magnum Warszawa 2000

Zobacz też

• Izrael
• Historia Izraela
• Siły Obronne Izraela