Przykład kilku wad występujących jednocześnie na jednym przekruju poprzecznym pnia dębu:
Pp - pęknięcia promieniowe,
Pr - pęknięcia rdzeniowe,
R - dwurdzenność,
Z - zakorek,
Pr.r -element budowy - promień rdzeniowy .
Cały przekrój cechuje spłaszczenie.

Wady drewna są to anomalie budowy drewna , wszelkie jego uszkodzenia lub inne wrodzone i nabyte cechy, które obniżają jego wartość techniczną i ograniczają zakres użyteczności. Z punktu widzenia przerobu surowca drzewnego drewno powinno mieć kształt walca , równomierną słoistość , przebieg włókien równoległy do podłużnej osi, oraz nie powinno mieć sęków ( gałęzi ).

Wada drewna jest pojęciem względnym: jakaś cecha drewna może być uznana za ewidentną wadę w jednym sortymencie, w innym może stanowić wyjątkową zaletę. Przykładem są poszukiwane wady, w których budowa, rysunek i barwa drewna są nieregularne czy faliste - drewno z taką wadą jest cenione w wyrobach artystycznych, boazeriach , niektórych okleinach . To samo drewno w elementach konstrukcyjnych nie znajdzie zastosowania z uwagi na słabą wytrzymałość. Innym przykładem jest spróchniałe ( zgnilizna miękka ) drewno drzew liściastych poszukiwane w pszczelarstwie do podkurzaczy , którego wytrzymałość jest znikoma.

Niektóre wady są biologicznie nieuniknioną cechą. Przykładem są sęki - miejsca po odciętych lub obumarłych gałęziach, które zakłócają jednolitość budowy i tym samym zmniejszają użyteczność drewna, jednocześnie gałęzie są niezbędne do podtrzymywania aparatu asymilacyjnego drzew . Innym przykładem jest zmniejszanie się średnicy drzewa ku górze - zbieżystość .

Geneza wad drewna

Wady drewna powstają lub powiększają się w wyniku działania różnych czynników. Przykładem pozytywnego wpływu człowieka na budowę pnia mogą być przeprowadzone zabiegi hodowlane w lasach gospodarczych. Niewłaściwe wykonanie np. trzebieży może prowadzić do nadmiernej zbieżystości , zwiększenia sękatości , skręcenia drzew, czy zranień, następstwem których mogą być zgnilizny . Wady te mogą powstać zarówno na drzewach ściętych jak i pozostawionych po trzebieży. Właściwa konserwacja drewna umożliwia zapobieganie uszkodzeniom przez owady czy zgniliznom zarówno w formie przetartej jak i w postaci drewna okrągłego .

Podział wad drewna

Zależnie od czasu powstania można wyróżnić wady:

• pierwotne tworzące się za życia drzewa,
• wtórne powstałe po ścięciu drzewa (w lesie, na składnicy , w toku obróbki).

Wszystkie wady pierwotne będą występowały również po ścięciu drewna. W odpowiednich normach (PN-79/D-01011) podział wad drewna został oparty dwóch kryteriach: na rodzaju uszkodzenia i na przyczynie powstania wady. Według tej normy wyróżnia się następujące grupy wad:

• sęki (zobacz też: sękatość ):
  • zarośnięte : guzy • brewki • róże
  • otwarte :
    • w zależności od stopnia zrośnięcia: zrośnięte • częściowo zrośnięte • niezrośnięte
    • w zależności od stanu zdrowotnego: zdrowe • nadpsute • zepsute
    • w zależności od stopnia zgrupowania: pojedyncze • skupienie sęków

• pęknięcia :
  • czołowe: rdzeniowe • okrężne
  • boczne: desorpcyjne • mrozowe
  • czołowo-boczne: niegłębokie • głębokie • przechodzące
  • opuklina

• wady kształtu :
  • zbieżystość • krzywizna • spłaszczenie • zgrubienie odziomkowe • napływy korzeniowe • rak • obrzęk

• wady budowy :
  • zabitka • zakorek • przeżywiczenie • pęcherz żywiczny • drewno ciągliwe • twardzica • nierównomierna szerokość słojów rocznych • wielordzenność • mimośrodowość rdzenia • skręt włókien
  • drewno reakcyjne : drewno ciągliwe • twardzica

• zabarwienia :
  • pochodzenia biotycznego: sinizna • fałszywa twardziel • zaparzenie drewna • wewnętrzny biel • czerwień bielu • brunatnica
  • pochodzenia abiotycznego: zaciągi garbnikowe • zabarwienia po spławie • plamy wodne

• zgnilizny :
  • zgnilizna twarda : zgnilizna twarda jasna • zgnilizna twarda ciemna • zgnilizna twarda różnobarwna • zgnilizna twarda czerwona
  • zgnilizna miękka : zgnilizna korozyjna • zgnilizna destrukcyjna • zgnilizna korozyjno-destrukcyjna
  • w zależności od umiejscowienia na przekroju pnia: zgnilizna zewnętrzna • zgnilizna wewnętrzna • zgnilizna rozrzucona
  • w zależności od umiejscowienia wzdłuż pnia: zgnilizna strzały • zgnilizna odziomkowa
  • dziupla

• uszkodzenia mechaniczne :
  • pochodzenia biologicznego: chodniki owadzie • uszkodzenia przez ptaki
  • pochodzenia antropogenicznego: obecność ciał obcych • odarcie kory • zwęglenia • zaciosy • spała żywiczarska

Literatura

• Franciszek Krzysik, Nauka o drewnie, PWN, Warszawa 1978;
• Jerzy Szczuka, Jan Żurowski, Materiałoznawstwo przemysłu drzewnego, WSiP, Warszawa 1995, ;
• Marian Kubiak, Zbigniew Laurow, Surowiec drzewny, Fundacja rozwój SGGW, Warszawa 1994, ;
• Norma Wady drewna PN-79/D-01011;
• Karol Mańka, Fitopatologia leśna, PWRiL, Warszawa 1992, ;
• Mała encyklopedia leśna, PWN, Warszawa 1991, ;
• Poradnik leśniczego, Świat, Warszawa 1991;
• Słownik encyklopedyczny leśnictwa, drzewnictwa, ochrony środowiska, łowiectwa oraz dziedzin pokrewnych, Warszawa 1996, -0;
• Jan Dominik, Jerzy Strarzyk, Sanisław Kinelski, Robert Dzwonkowski, Atlas owadów uszkadzających drewno, Multico, Warszawa 1998, ;
• Jerzy Krupka, Ryszard Dzieciołowski, Zygmunt Pielowski, Łowiectwo, PWRiL, Warszawa 1989, .