Vulcano -
wyspa wulkaniczna
na
Morzu Tyrreńskim
, najbardziej na południe wysunięta w
archipelagu
Wysp Liparyjskich
. Wchodzi w skład terytorium
Włoch
. Zajmuje powierzchnię 21 km², a zamieszkuje ją kilkuset mieszkańców.
Vulcano jest zbudowana z trzech nakładających się na siebie centrów wulkanicznych. Na południu są to stare
stratowulkany
: Monte Aria (500 m), Monte Saraceno (481 m) i Monte Luccia (188 m), które częściowo się zapadły tworząc
kalderę
Il Piano.
Centrum i północną część wyspy zajmuje wulkan Fossa z kraterem Gran Cratere, w którym nadal czynne są
fumarole
, a na zachodzie z kraterem Lentia. Pierwszy zapis o działalności wulkanicznej wyspy pochodzi od
Tukidydesa
z końca
V wieku p.n.e.
Silna erupcja odnotowana była w 2. połowie
IV wieku p.n.e.
Aktywność wulkaniczna miała tu miejsce także w następnych stuleciach. W
1771
miał miejsce m.in. wypływ
riolitowego
obsydianu
. Ostatnia erupcja miała miejsce w latach
1888
-
1890
. Rozpoczęła się od wyrzucenia bloków materiału zamykającego stary
komin wulkaniczny
. W miarę rozwoju erupcji wyrzucana była świeża lawa w postaci bloków,
bomb wulkanicznych
i popiołu. Eksplozje o różnej sile przedzielone były okresami spokoju, trwającymi od kilku minut do kilku dni. Nie było ani wypiętrzenia lawy, ani jej potoków. Ten typ erupcji wulkanicznej nazwano typem wulkaniańskim.
Na północnym skraju wyspy znajduje się wulkan Vulcanello (123 m), który wyłonił się z morza podczas erupcji w
183 r. p.n.e.
i dopiero stopniowo połączył się z główną wyspą. Sporadyczne jego erupcje trwały aż do
1550
.
W starożytnych czasach wyspa zwana była Termessa lub Terrasia. Po rozszerzeniu się kultu boga ognia Efesto nazwano ją Hierà (poświęcona Efesto), ponieważ uważano, że bóg ten mieszka tam z Cyklopami. Grecy uważali, że na tej wyspie mieszka władca wiatrów Eolus (Aeolus). Od niego pochodzi też inna nazwa Wysp Liparyjskich – Eoliańskie. Z kolei Rzymianie nazwali wyspę Vulcano, uważając ją za komin kuźni boga ognia Wulkana (Vulcanusa), przy czym wyspa rosła wg nich dzięki okresowemu oczyszczaniu paleniska kuźni. Trzęsienia ziemi towarzyszące erupcjom uważane były za zjawiska powodowane przez wykuwanie przez Vulcanusa broni dla boga Marsa i jego armii.
Rzymianie wydobywali z niej
ałun
(uwodniony siarczan potasu i glinu KAl(SO4)2.12H2O) oraz siarkę. W
XIX wieku
burboński generał Nunziante zorganizował na wyspie współczesną eksploatację tych surowców. W kopalni siarki zatrudniał więźniów skazanych na śmierć. Po upadku rządów Burbonów w
1860
, Szkot James Stevenson zakupił północną część wyspy, ponownie otworzył kopalnie i założył winnice oraz sady drzew owocowych i fig. Mieszkał na wyspie aż do wielkiej erupcji wulkanicznej w 1888. Wtedy sprzedał ludności lokalnej swoją posiadłość i nigdy już nie powrócił na wyspę. Erupcje 1888-1890 ostatecznie wszystko zniszczyły i dopiero po
II wojnie światowej
wyspa ponownie zaczęła się zaludniać.
Obecnie podstawą gospodarki wyspy jest
turystyka
.
Źródła