Upadłość - procedura wszczynana w razie niewypłacalności
dłużnika
, polegająca głównie na wspólnym dochodzeniu roszczeń przez wszystkich jego wierzycieli. Upadłość to tzw. egzekucja uniwersalna prowadzona na rzecz wszystkich wierzycieli dłużnika, ze wszystkich składników jego majątku jednocześnie. Tym właśnie upadłość różni się od
egzekucji syngularnej
prowadzonej przez niektórych tylko wierzycieli i tylko z poszczególnych składników majątku dłużnika. Trzecim w systematyce rodzajem egzekucji sądowej (wprowadzonym do procedury cywilnej w 2005 roku) jest egzekucja generalna w trybie art. 10641 i nast. kpc tj. egzekucja przez zarząd przymusowy. Egzekucja generalna lokuje się niejako pomiędzy dwoma wcześniej wspomnianymi trybami egzekucji i posiada pewne cechy każdej z nich i tak np. egzekucja generalna obejmuje skutkami zajęcia wszystkie składniki majątku dłużnika tak jak w przypadku egzekucji uniwersalnej, lecz jest prowadzona nie na rzecz wszystkich wierzycieli dłużnika a jedynie na rzecz poszczególnych wierzycieli egzekwujących tj. posiadających tytuł wykonawczy czyli analogicznie jak w przypadku egzekucji syngularnej.
Postępowania upadłościowe (w tym naprawcze) umożliwiają także restrukturyzację przedsiębiorstwa dłużnika (np. w drodze
układu
), a w niektórych porządkach prawnych (w tym także w Polsce) pozwalają pod pewnymi szczególnymi warunkami na zwolnienie dłużnika z reszty długów.
W prawie polskim upadłość to
postępowanie
przewidziane w
ustawie
z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze, prowadzone w stosunku do
dłużnika
(zwanego w ustawie "upadłym"), który stał się niewypłacalny. Wszczęcie postępowania upadłościowego następuje wskutek ogłoszenia upadłości przez
sąd
.
Dla wszczęcia postępowania upadłościowego wymagana jest zdolność upadłościowa (art. 5-9 puin) oraz niewypłacalność dłużnika (art. 10-12 puin).
Zdolność upadłościowa przysługuje co do zasady przedsiębiorcom (art. 5 puin), którymi są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne posiadające zdolność prawną (np. spółki osobowe) prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Od 2009 roku zdolność upadłościową posiadają także osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej - tzw. "Upadłość Konsumencka".
Niewypłacalność w rozumieniu Prawa upadłościowego i naprawczego po nowelizacji z maja 2009 roku - zachodzi jeżeli dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych(art. 11 ust. 1 puin). Wymagalność to stan, w którym wierzyciel ma prawną możność żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności (np. wskutek nadejścia terminu świadczenia). Dłużnika nie będącego osobą fizyczną uznaje się za niewypłacalnego także w sytuacji, gdy jego zobowiązania przewyższają wartość majątku, choćby na bieżąco wykonywał swoje zobowiązania. Regulacja ta precyzyjniej definiuje niewypłacalność faktyczną (brak majątku na pokrycie zobowiązań), lecz z uwagi na brzmienie ust. 1 art. 11 puin, w rozumieniu obowiązujących przepisów - niewypłacalność jest tożsama z brakiem płynności finansowej.
Dodatkowym warunkiem wszczęcia postępowania upadłościowego jest możliwość pokrycia jego kosztów z majątku dłużnika (art. 13 puin).
Postępowanie upadłościowe prowadzi się w trybie upadłości likwidacyjnej albo upadłości układowej. Naczelną zasadą prawa upadłościowego i naprawczego jest "Zasada Optymalizacji" zawarta w art. 2 puin stanowiącym , iż "Postępowanie uregulowane ustawą należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane.".
Upadłość likwidacyjna ma na celu zasadniczo zbycie przedsiębiorstwa upadłego i zaspokojenie wierzycieli z uzyskanych w ten sposób środków. Upadłość układowa ma na celu restrukturyzację przedsiębiorstwa upadłego w drodze
układu
i zaspokojenie wierzycieli w drodze jego wykonania.
Zobacz też
