Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Ukraińcy

Ukraińcy

Ukraińcy (Українці)
Typy mieszkańców Galicji, Ukraińcy, litografia z 1863 r.
Liczebność ogółemokoło 46 milionów (według danych ukraińskich)
Regiony zamieszkania   Ukraina :
37 541 693 (2001)
  Rosja :
2 942 961 (2002)
Kanada
  Kanada :
1 106 060
  Brazylia :
1 070 000
  Stany Zjednoczone :
890 000
  Kazachstan :
547 052 (1999)
  Mołdawia :
375 000
  Białoruś :
248 000
  Niemcy :
128 100
  Argentyna :
120 000
  Portugalia :
66 041
  Łotwa :
55 199
  Rumunia :
61 350
  Słowacja :
55 000
  Polska :
40 000
  Azerbejdżan :
30 000
  Włochy :
15 500
Pozostałe państwa:
200 000
.
Język język ukraiński
Religie prawosławie , grekokatolicyzm , protestantyzm , katolicyzm
Pokrewne grupy etniczne Rosjanie , Białorusini , Rusini
Ukraińcy z północnej części Rumunii (region Marmarosz ) w oryginalnych kozackich strojach ludowych z Centralnej Ukrainy. Zdjęcie: wieś Mokre 2007
Ukraińcy na Ukrainie wg spisu powszechnego 2001 (wg. kryterium zadeklarowanej narodowości )
Ukraińcy na Ukrainie wg spisu powszechnego 2001 (wg. kryterium zadeklarowanego języka ojczystego )

Ukraińcy (Українці) – naród słowiański mieszkający w Europie wschodniej, głównie na Ukrainie (także w krajach sąsiednich: w Rosji , Białorusi , Polsce , Słowacji i Mołdawii ), zaliczający się do Słowian wschodnich.

Obok Rosjan i Białorusinów , Ukraińcy są potomkami Rusinów , zamieszkujących Ruś Kijowską oraz w pewnej mierze ludów przemieszczających się po terytoriach na północ od Morza Czarnego w burzliwej historii tej części Europy.

Ukraińcy to naród głównie prawosławny , na zachodzie Ukrainy głównie greckokatolicki , duże wpływy posiadają ponadto protestantyzm i Kościół rzymskokatolicki .

Spis treści

Liczebność

Według danych ukraińskich, ogółem na świecie mieszka 45 milionów Ukraińców, z czego 37,5 mln – na samej Ukrainie . W diasporze żyje ponad 7 milionów Ukraińców (zob. tabelka obok).

Nazwa

Nazwa Ukraińców jako narodu, pojawiła się dopiero w XIX wieku. W średniowieczu nazwa Ukrainy, stosowana była do ziem kijowskich od czasu ich inkorporacji do Litwy w roku 1471 . Nazwa ta jednak nie miała nigdy charakteru oficjalnego i oznaczała jedynie ogólne pojęcie geograficzne, oznaczające "ugranicze", "południowy kraniec", ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego od strony "Ordyńców" ( Chanatu Krymskiego ). Urzędowo nazwa ta została użyta po raz pierwszy za czasów Rzeczpospolitej w roku 1589 w tytule ustawy "Porządek ze strony Niżowców i Ukrainy". Nazwa obszaru miała w tym dokumencie charakter czysto pospolity, nie zaś polityczny czy urzędową nazwę prowincji.

Aleksander Jabłonowski opisał ziemie ukrainne w następujący sposób: od owych czasów pod nazwą Ukrainy, w rozległem tej nazwy znaczeniu, poczęto w głębi Korony i Litwy rozumieć szeroki, prawie bezbrzeżny obszar ziem, roztaczający się za Słuczą i Murachwą, to jest granicami przyrodzonymi Wołynia i Podola na dorzeczu Dniepru i Bohu aż do szlaku "murawskiego" i "pól oczakowskich", a który aktem unii z roku 1569 przyłączono do Korony. Obszar nie tylko stepowy, ale obejmujący i Polesie naddnieprowe, urzędownie rozpadający się na dwa województwa: Kijowskie i Bracławskie i dalej Analizując teksty źródłowe, w których występuje interesujący nas wyraz, a zwłaszcza tereny, z którymi był on wiązany, widać więc, że w języku słowiańskim ukraina oznaczała ziemię pograniczną, kresową, poszczególnych państw. Podobnie i Kijów, i Halicz, i Psków, i Połock, i Moskwa, i inne księstwa miały swoją ukrainę, czyli że był to rzeczownik pospolity, nie zaś własny. Zygmunt Gloger w swojej Encyklopedii podaje: każda ziemia na kraju czyli na krańcu, u granicy, u kraju państwa położona. W Encyklopedii Orgelbranda (t. 15, 1903 rok) natomiast napisano: Pierwotnie Ukraina jest rzeczownikiem pospolitym i oznacza ziemię leżącą na pograniczu państwa, u jego brzegu, u kraju. Niegdyś więc było w Polsce takich Ukrain kilka. Najważniejsza z nich Ukraina kijowska, tj. kraj po obu brzegach Dniepru; nazwa pospolita Ukrainy staje się dla tego kraju w czasach późniejszych nazwą własną, używaną i dotąd. Przez tę Ukrainę szedł niegdyś trakt główny z Azji do Europy. Siedzieli tu więc niegdyś (lub przeciągali tędy) Scytowie, Sarmatowie, Gotowie, Hunowie, Madziarowie, Pieczeniegowie i Połowcy, wreszcie Tatarzy. Z plemion słowiańskich mieszkali tu Polanie. I dalej: Ukraina, pole niegdyś walk krwawych, pełna jest wspomnień i pamiątek historycznych. (...) Z tą fizjognomją kraju idzie w parze i charakter ludu. Lud bowiem ukraiński bardziej aniżeli mieszkańcy innej jakiejkolwiek prowincji, odznacza się szczególnym nastrojem poetycznym i niepospolitemi zdolnościami poetyckiemi. Pełno tam tak poetycznych postaci, jak znachory, lirnicy. Nic też dziwnego, że poeci nasi rozmiłowali się w ludzie ukraińskim, w jego dziejach, śpiewach i dumach.

W świetle obecnych źródeł wiadomo, że Ukraina nazwą własną stała się dopiero na przełomie XVI-XVII wieku. W okresie tym terytorialnie pojęcie to obejmowało województwo kijowskie i bracławskie (w latach 1635-1686 czernihowskie ), które to województwa do rozbiorów Polski stanowiły wschodnie pogranicze Rzeczpospolitej . Zgodnie z tym zarówno Podole , Wołyń oraz ziemia halicka i lwowska nie były nigdy wcześniej określane nazwą Ukrainy. Również po roku 1772 zarówno Galicja Wschodnia w prowincji austriackiej, jak i Małopolska Wschodnia po 1918 w okresie II Rzeczypospolitej nigdy nie były częścią oficjalnej nazwy Ukrainy.

W XIX wieku nastąpił proces samookreślenia się Ukraińców jako społeczności na zasadzie etnograficznej (grupy etnicznej) , analogicznie do procesów zachodzących w całej Europie ( czeskie odrodzenie narodowe , odrodzenie narodowe Słowian Bałkańskich, odrodzenie narodowe Polaków na Śląsku, Warmii i Mazurach, litewskie odrodzenie narodowe etc.).

I wojna światowa, powstanie niepodległych państw ukraińskich i ich upadek

W konsekwencji I wojny światowej i rozpadu najpierw Imperium Rosyjskiego ( 1917 ), a później Monarchii Austro-Węgier na etnograficznych terytoriach ukraińskich należących do tego czasu do obu tych państw powstały, zgodnie z zasadą samostanowienia narodów dwa niepodległe państwa ukraińskie: Ukraińska Republika Ludowa i Zachodnioukraińska Republika Ludowa .

1 listopada 1918 na obszarze Galicji Wschodniej została proklamowana Zachodnioukraińska Republika Ludowa , która przestała istnieć w lipcu 1919 po zwycięstwie militarnym Wojska Polskiego w wojnie polsko-ukraińskiej .

Ukraińska Republika Ludowa była sojusznikiem Polski w wojnie polsko-bolszewickiej , do porozumienia rozejmowego z października 1920, gdy Polska uznała Ukrainę sowiecką - państwo marionetkowe Rosji sowieckiej jako podmiot prawa międzynarodowego.

Ostatecznie o przynależności Galicji Wschodniej do Polski zadecydowała 15 marca 1923 roku aliancka Rada Ambasadorów , która na podstawie artykułu 87 traktatu wersalskiego oraz art. 91 i 94 traktatu z Saint-Germain , potwierdziła wschodnie granice Polski i uznała polską suwerenność nad Galicją Wschodnią. Wschodnia granica Polski na Zbruczu została już wytyczona 23 listopada 1922 przez Mieszaną Komisję Graniczną na podstawie ustaleń traktatu pokojowego pomiędzy Polską a RFSRR i USRR [1], a uprzednio ustalona w traktacie sojuszniczym pomiędzy Polską a Ukraińską Republiką Ludową z 21 kwietnia 1920 [2]. W dniu 26 września 1922 r. Sejm RP przyjął ustawę o "zasadach powszechnego samorządu wojewódzkiego, a w szczególności województwa lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego" – w praktyce swych rozstrzygnięć ustalająca dla obszaru Galicji Wschodniej odrębną kurię polską i ukraińską każdego sejmiku wojewódzkiego, powołanie w ciągu dwóch lat uniwersytetu ukraińskiego finansowanego ze Skarbu Państwa polskiego, język ukraiński jako równorzędny z językiem polskim w urzędach w tychże województwach (z tym, że "władze samorządowe określają same swój język wewnętrznego urzędowania"), zakaz prowadzenia państwowej kolonizacji ziemskiej[3].

W okresie II Rzeczypospolitej region był określany jako Małopolska Wschodnia . Jeszcze w okresie spisu powszechnego 1931 część jego nie polskich mieszkańców (1.126 tys) stwierdzało, że używa języka "ruskiego", wobec 1.675 tys. podających język ukraiński jako ojczysty. Jednocześnie 3.256 tys. mieszkańców województw lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego podawało wyznanie greckokatolickie jako własne (10 tys. prawosławnych )[4].

Po raz pierwszy czysty ukraiński język ludowy zapisany został przy pomocy alfabetu grażdańskiego w wydanym w Budapeszcie almanachu "Rusałka Dniestrowaja" z roku 1836 . Za ojca nowoczesnej ukraińskiej literatury uważany jest Iwan Kotlarewski , który w 1798 roku opublikował parafrazowane tłumaczenie Eneidy Wergiliusza w języku ukraińskim[5]. Za ukraińskiego poetę narodowego doby romantyzmu uważany jest Taras Szewczenko .

Pierwszym, który upublicznił używane od XIX wieku określenia Ukrainiec zamiast Rusin w sensie naukowym, politycznym i społecznym był historyk Mychajło Hruszewski w dziesięciotomowej pracy Historia Ukrainy-Rusi (1898-1937) , której tom I ukazał się we Lwowie w roku 1898 .

Przypisy

  1. K. Grunberg, B. Sprengel Trudne sąsiedztwo, Warszawa 2005, s. 304. Pierwsze wytyczenie granicy polsko-sowieckiej ustalono podpisaniem preliminariów pokojowych , które zostały 20 października 1920 roku ratyfikowane przez Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy Rosji bolszewickiej (najwyższy organ ustawodawczy, zarządzający i kontrolny państwa), 21.X.1920 przez CKW Ukrainy, a 22.X.1920 przez sejm Polski. K. Grunberg, B. Sprengel Trudne sąsiedztwo, Warszawa 2005, s. 299
  2. Robert Potocki Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920-1939) Wydawnictwo: INSTYTUT EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ, Lublin 1999 ; ,s. 56-65.
  3. Dz. U. z 1922 r. Nr 90, poz. 829 za :Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912-1924 pod redakcją Kazimierza W. Kumanieckiego, Warszawa-Kraków 1924, s. 628-631
  4. Mały Rocznik Statystyczny 1938,s. 22, tabela:"Ludność wg języka ojczystego w 1931", s.24 tabela: "Ludność wg wyznania w 1931".
  5. Jarosław Hrycak , Historia Ukrainy 1772–1999: Narodziny nowoczesnego narodu, przeł. Katarzyna Kotyńska, Lublin 2000, , s.35.

Zobacz też

Bibliografia, literatura, linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Ukraińcy":

Orlęta Lwowskie ...

Stepan Bandera dla doboru celów zamachów było to, że ofiarami padali w dużej mierze Ukraińcy i Polacy szukający porozumienia polsko-ukraińskiego, m.in. Tadeusz Hołówko , Iwan Babij , Sydir ...

Austro-Węgry ...

Wrocław ...

II Rzeczpospolita ...

Powstanie więźniów w Kengirze ...

Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny ...

Solina ...

Obwód czerkaski narodowościowyObwód zamieszkuje prawie 130 narodowości. W głównej mierze są to Rosjanie i Ukraińcy, ale żyją tu również Mołdawianie, Białorusini, Tatarzy, Żydzi, Ormianie, Bułgarzy, Polacy ...

Obwód zakarpacki ( województwa ruskiego ) i Królestwa Węgier . LudnośćObwód zakarpacki jest wielonarodowościowy. Wśród jego mieszkańców Ukraińcy stanowią 80,5%, Węgrzy - 12,1%, Rumuni - 2,6%, Rosjanie - 2,5%, ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Ukraińcy":

202 System wersalski. Europa po I Wojnie Światowej (plansza 7) rzecz Rumunii, Grecji, Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Własnych państw nie uzyskali Ukraińcy i Białorusini. W 1916 r. w Irlandii wybuchło powstanie antyangielskie (wielkanocne). ...

219 Oświata, nauka, kultura i sport w II Rzeczypospolitej (plansza 13) ...

Struktura ludności w Polsce (plansza 16) Ukraińcy ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie