Plamka oczna, stigma - organellum komórkowe występujące u wielu wiciowców , także u zoospor . Pełni funkcję filtru zasłaniającego fotoreceptor , przez co pozwala na ustalenie kierunku padania światła, umożliwiając komórkom kierowanie się ku światłu ( fototaksja ). Barwę nadają im karotenoidy . Podobnie jak w chromatoforach , mogą występować w nich ziarna skrobi .

Struktura

Pod mikroskopem świetlnym plamka oczna wygląda jak ciemny, czerwonawy punkt. Swój kolor zapewniają jej chromoproteiny. U Eugleny, plamka oczna składa się ze złożonej struktury przyczepionej do wici . Mikroskop elektronowy ukazuje dokładniejszą budowę. Stigma zbudowana jest ze skomplikowanej warstwowej struktury uformowanej przez błoniaste rurki ułożone spiralnie. U Chlamydomonas plamka oczna jest częścią chloroplastu . Składa się z jego zewnętrznej i wewnętrznej błony, oraz tylakoidów i granulek wypełnionych karotenoidami i zasłoniętych plazmolemmą . Rozdzielają się one podczas podziału komórkowego i odtwarzają w komórkach potomnych asymetrycznie do cytoszkieletu .

Budowa białkowa plamki ocznej

Głównymi białkami występującymi w plamce ocznej są białka fotoreceptorowe. Fotoreceptory u jednokomórkowców dzieli się na flawoproteiny i rodopsyny . Flawoproteiny charakteryzują się zawartością flawiny i retinalu . Fotoreceptor Eugleny jest głównie flawoproteiną, natomiast u Chlamydomonas podstawą fototaksji jest prymitywna rodopsyna. Ponadto plamka oczna zawiera dużą ilość strukturalnych, metabolicznych i sygnałowych białek. Proteom stigmy u Chlamydomonas zbudowany jest z około 200 różnych białek.

Zasada działania plamki ocznej

U Eugleny fotoreceptor jest cyklazą adenylową . Pobudzenie tego receptora wiąże się z formowaniem cyklicznego adenozynomonofosforanu jako drugiego przekaźnika. Chemiczna transdukcja sygnału doprowadza do ruchu wici i całej komórki. Prymitywna rodopsyna Chlamydomonas zawiera chromatofory , które przechodzą proces fotoizomeryzacji w izomer 13-cis. To aktywuje kanał fotoreceptorowy prowadząc do zmiany potencjału błonowego i koncentracji jonów wapnia w komórce. Fotoelektryczna transdukcja sygnału ostatecznie doprowadza do ruchu wici.

Zobacz też

• Oko

Bibliografia

Eduard Strasburger, i in.: Botanika: podręcznik dla szkół wyższych. Wyd. 2 pol. wg 28 oryg. Warszawa: PWRiL, 1967.