Wielka Czerwona Plama i Wielki Biały Owal w sztucznych barwach

Wielka Czerwona Plama oraz Wielki Biały Owal poniżej, widziane przez sondę Voyager 1

Powiększony fragment rejonu Wielkiej Czerwonej Plamy i Wielkiego Białego Owalu

Wielka Czerwona Plama to ogromny stały antycyklon od co najmniej 300 lat wiejący na Jowiszu , 22° na południe od równika . Burza jest na tyle duża, że można ją obserwować z Ziemi za pomocą amatorskich teleskopów . Jako pierwszy zobaczył ją brytyjski fizyk i wynalazca Robert Hooke w 1664 roku.

Pierwszych szczegółowych zdjęć Plamy i jej okolic dostarczyła sonda Voyager 1 , która 5 marca 1979 roku zbliżyła się do Jowisza na odległość 280 000 km od szczytów chmur. Kolorowe fotografie umożliwiające dostrzeżenie szczegółów wielkości rzędu 160 km ukazały w pełnej krasie burzliwą atmosferę Jowisza.

Wielka Czerwona Plama ma zmienne wymiary 24-40 tysięcy na 12-14 tysięcy kilometrów. Obraca się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, wykonując jeden obrót w ciągu około 6 dni. Jest chłodniejsza od otoczenia, a jej górne warstwy wystają 8 km ponad okoliczne chmury. Aby w pełni oddać skalę zjawiska, należałoby zaznaczyć, że Wielki Biały Owal znajdujący się tuż pod Plamą ma średnicę zbliżoną do średnicy Ziemi.

Potężne burze są dosyć często spotykane wśród gazowych olbrzymów . Jowisz posiada wiele białych i brązowych owali - nienazwanych, stosunkowo niewielkich sztormów. Białe owale zbudowane są z względnie chłodnych chmur w górnych warstwach atmosfery, zaś brązowe owale są cieplejsze i położone nieco niżej. Mogą one trwać wiekami , bądź znikać już po kilku godzinach.

Nie wiadomo dokładnie, co nadaje Wielkiej Czerwonej Plamie charakterystyczną barwę, która czasami staje się pomarańczowa lub nawet biała. Teorie - wspierane eksperymentami laboratoryjnymi - wskazują, że może to być fosforowodór rozkładany na powierzchni przez promienie słoneczne, w wyniku czego powstaje czerwony fosfor , jednak nie ma co do tego pewności.

Wielka Czerwona Plama jest wyjątkowo stabilna, choć w ciągu ostatnich 100 lat zmniejszyła się o połowę. Nie jest pewne, czy są to zmiany cykliczne, czy też Plama powoli zanika. Za jej stałość i niespotykanie długi czas życia może odpowiadać kilka czynników, m.in. niczym niezakłócony dopływ ciepła z wnętrza planety. Symulacje komputerowe pokazują również, że Wielka Czerwona Plama pochłania otaczające ją mniejsze cyklony.

Zobacz też

• Wielka Ciemna Plama
• Owal BA
• Wielki Biały Owal
• Cyklon