Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Słonecznik bulwiasty

Słonecznik bulwiasty

Słonecznik bulwiasty

Systematyka [1]
Domena : eukarionty
Królestwo : rośliny
Klad : rośliny naczyniowe
Klad : Euphyllophyta
Klad : rośliny nasienne
Klasa : okrytonasienne
Klad : astrowe
Rząd : astrowce
Rodzina : astrowate
Podrodzina : Asteroideae
Rodzaj : słonecznik
Gatunek :słonecznik bulwiasty
Nazwa systematyczna
Helianthus tuberosus L.
Sp. pl. 2:905. 1753
Kwiatostan
Bulwy topinamburu

Słonecznik bulwiasty, topinambur, bulwa (Helianthus tuberosus L.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych .

Spis treści

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzimym obszarem jego występowania jest Ameryka Północna, ale jako uciekinier z upraw rozprzestrzenił się szeroko na świecie i obecnie rośnie dziko także w Nowej Zelandii, na Azorach, w Ameryce Środkowej i Południowej, na Karaibach, w Azji i Europie[2]. Do Polski sprowadzony został w drugiej połowie XVII w., jako roślina uprawna. Obecnie występuje też w środowisku naturalnym na całym niżu i w niższych położeniach górskich, jako uciekinier z uprawy. Na niektórych stanowiskach jest dość liczny. Status gatunku we florze Polski: kenofit . Według ekologów stanowi zagrożenie dla gatunków rodzimych i należy zaniechać jego uprawy na obszarach chronionych .[3]

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, prosta, dorasta do 3,5 metra wysokości. Cała jest szorstko owłosiona.
Kwiaty
Zebrane w koszyczki podobne do koszyczków słonecznika , ale mniejsze. Zewnętrzne kwiaty w koszyczku (ok. 10), to płone kwiaty języczkowe o długości 2,5-4,5 cm, wewnętrzne to drobne kwiaty rurkowe , z których powstają nasiona. Kwiaty języczkowe są żółte, zaś wewnętrzne, rurkowe są pomarańczowe lub brunatne. Koszyczek okryty ciemnozielonymi lub prawie czarnymi i luźno odstającymi listkami okrywy . Kielich przekształcony w pappus w postaci 2-4 łusek.
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Duże liście o owalnym lub jajowatym kształcie, grubo piłkowane i zaostrzone. Ich dwa dolne nerwy boczne są silnie łukowato wydłużone.
Część podziemna
Roślina wytwarza rozłogi . Na ich końcach powstają podziemne bulwy pędowe. Jedna roślina wytwarza do kilkudziesięciu bulw o różnej wielkości. Mają one nieregularny i różnorodny kształt.

Biologia i ekologia

Bylina , geofit . W środowisku naturalnym występuje na przydrożach, w zaroślach nadrzecznych. Roślina ruderalna . Kwiaty przedprątne , kwitną od lipca do listopada, są owadopylne . W Polsce nasiona przeważnie nie dojrzewają, roślina rozmnaża się z podziemnych bulw pędowych. Bulwy te zawierają do 20% węglowodanu inuliny , nieszkodliwego dla cukrzyków , a zawartość skrobi oraz cukrów prostych jest niewielka. Dzięki takiej zawartości inuliny rośliny znoszą mróz i mogą zimować w glebie w naszych warunkach klimatycznych w przeciwieństwie do ziemniaka . Na wiosnę są smaczniejsze, niż jesienią.

Zastosowanie

  • Roślina pastewna . Topinambur uprawiany był przez Indian jeszcze przed odkryciem Ameryki przez Kolumba . Do Europy został przywieziony w 1615 r, przez francuskiego podróżnika Samuela de Champlain. Przez następne 200 lat jego uprawa stała się popularna w Europie. W czasie I wojny światowej we Francji był jedną z ważniejszych roślin uprawnych. Po wojnie stał się mało popularny, za bardzo kojarzył się ludziom z głodem i wojną. Po II wojnie światowej wrócił do łask, odkryto bowiem jego cenne własności odżywcze i zdrowotne. Obecnie jest uprawiany w Ameryce Północnej , Europie , Rosji , Chinach i Australii . Daje plony porównywalne, lub nawet większe niż ziemniak. W Polsce uprawiany jest na mniejszą skalę.
  • Ma jadalne bulwy, jednakże zawierają one inulinę , która przez człowieka nie jest trawiona i w związku z tym bulwy nie nadają się do bezpośredniego spożycia, lecz muszą być poddane specjalnej obróbce[4]. Indianie poddawali je fermentacji w kopcach, podczas której inulina ulega rozkładowi na inne, przyswajalne przez człowieka cukry[4].
  • W Polsce rzadko uprawiany jest także jako roślina alternatywna lub przynęta na dziki .
  • Przetwarzany jest na alkohol , kiszonki oraz od niedawna na chipsy.
  • Jest uprawiany również jako roślina ozdobna ze względu na swoje piękne kwiaty, kwitnące aż do listopada. Istnieją odmiany ozdobne o dużo ładniejszych od typowego gatunku kwiatach. Bywają nieprawidłowo nazywane słonecznikiem ozdobnym.

Uprawa

Jest niewymagający i łatwy w uprawie. Rozmnaża się go głównie z bulw. Rośnie prawie na każdej glebie, jest też odporny na mróz i dość odporny na suszę. Uprawiany jest głównie jako roślina pastewna . Wykorzystuje się bulwy , łodygi i liście .

Ciekawostki

  • Chociaż sama roślina pochodzi z Ameryki Północnej, to nazwa "topinambur" pochodzi od nazwy południowoamerykańskiego plemienia Indian Tupinamba z Brazylii , których jako pierwszy opisał szerzej w XVI w. niemiecki podróżnik Hans Staden [1] .
  • Gorąca herbata z plasterkiem topinamburu ma walory smakowe porównywalne do herbaty z cytryną. Z tego powodu bulwy topinamburu nazywane bywają "cytryną północy".
  • Bulwy topinamburu mogą być spożywane przez diabetyków. Nie zawierają skrobi , a inulina , ulega w organizmie hydrolizie do bezpiecznej dla diabetyków fruktozy .
  • W Ameryce topinambur ma duże znaczenie dla ludzi pasjonujących się uprawianiem sztuki przetrwania . Wielokrotnie też ratował od śmierci głodowej pierwszych europejskich osadników w Ameryce.

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website ( ang. ). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
  2. Germplasm Resources Information Network (GRIN) . [dostęp 2010-06-15].
  3. Gatunki obce w Polsce
  4. 4,0 4,1 Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. . 

Link zewnętrzny


Inne hasła zawierające informacje o "Słonecznik bulwiasty":

Dzień Zmarłych ...

Smogornia ...

Słonecznik (Karkonosze) ...

André Breton ...

Zama ...

Nizina Czarnomorska ...

Barwa żółta ...

Helios (mitologia) ...

Francuski kalendarz rewolucyjny ...

Nizina Wołoska ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Słonecznik bulwiasty":

˝Pan Tadeusz˝ A. Mickiewicza - spacer po Soplicowie i okolicach (plansza 8) ...

Rolnictwo w Polsce (plansza 15) ...

Rolnictwo w Polsce (plansza 16) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie