Świat podczas zimnej wojny : niebieskim kolorem oznaczony został Pierwszy Świat, czerwonym Drugi Świat, a szarym Trzeci Świat

Trzeci Świat (Kraje rozwijające się) to powstałe w okresie zimnej wojny określenie państw nienależących do bloku zachodniego, w którym dominował kapitalizm , ani wschodniego, gdzie dominował ustrój socjalistyczny . Do krajów Trzeciego Świata zaliczonych było ponad 130 państw, przede wszystkim afrykańskich , azjatyckich i należące do Ameryki Łacińskiej . Państwa te charakteryzowały się słabym uprzemysłowieniem i dominacją form społeczeństwa tradycyjnego .

Ich cechy charakterystyczne to:

1. są to państwa postkolonialne,
2. maja niski stopień rozwoju gospodarczego(dominuje rolnictwo),
3. maja mocno zróżnicowaną strukturę społeczną i etniczną-w granicach jednego państwa mieszka nawet kilka walczących ze sobą plemion,
4. ich struktura polityczna jest słabo wykształcona- nie wykształciła się elita polityczna,to wojsko ma największe znaczenie polityczne,
5. przyjmują bardzo odmienny zakres praw i wolności obywatelskich.

Państwa te często uzyskiwały niepodległość na drodze bardzo krwawej walki zbrojnej. Są one podzielone wewnętrznie, co prowadzi do licznych zamachów i ciągłych walk o władzę, a efektem wciąż trwającego stanu wojny jest nędza oraz głód.

Systemy ekonomiczne wyróżniane krajach Trzeciego świata to:

• wspólnoty patriarchalnej, związanej z gospodarką naturalną i rodowo-plemienną organizacją społeczności
• drobnotowarowy, zakładający dominację indywidualnej własności ziemskiej, w której ziemia uprawiana jest rękami właściciela.
• prywatno-kapitalistyczny, gdzie dzięki napływowi kapitału zagranicznego zwiększa się zapotrzebowanie na siłę roboczą, co w konsekwencji prowadzi do podniesienia się stopy życiowej ludności
• państwowy, w którym państwo jest właścicielem środków produkcji i głównym inwestorem.

Głównymi problemami tych krajów są: utrata opieki ze strony metropolii po uzyskaniu niepodległości; konflikty na tle ideowym, kulturowym, etnicznym, narodowościowym; analfabetyzm ; niemożność zorganizowania stabilnych rządów; gwałtowny przyrost naturalny .

Kraje rozwijające się stanowią większość świata - zarówno pod względem liczebności ludności, ilości państw, jak również powierzchni tych państw.

W państwach tych chwili odzyskania niepodległości funkcjonowały układ feudalny i kapitalistyczny, a robotnicy byli w konflikcie z burżuazją, albo nawet rodowo-plemienny tylko z lekko zarysowanym feudalnym, gdzie szczególna pozycję zajmowali szamani i wodzowie plemion. Obecnie sytuacja ta, w niektórych krajach się zmienia. Egipt, Indie, Algieria to kraje pracujące nad przyśpieszeniem rozwoju gospodarczego i zmianom struktury społecznej.

Kraje Trzeciego Świata przejmowały od swoich metropolii wzorce systemów politycznych (model rządów parlamentarnych, pół prezydenckich). Wprowadzenie systemu partyjnego nie powiodło się, rozpoczęto tworzenie jednopartyjnego(czasami występuje dwu-lub wielopartyjny). Partie tworzą wąskie grupy osób zwykle grupy wojskowe, klanowe czy też zawodowe, stanowiące podporę dla rządów wodza.

Państwa te chcą się rozwijać, jednak konflikty wewnątrz kraju, wysoki przyrost naturalny, nierozwinięta świadomość narodowa utrudniają lub nawet uniemożliwiają wszelkie działania w tym kierunku. Państwa te same nie są w stanie sobie poradzić, dlatego ważna jest pomoc zagraniczna ( Bank Światowy , Międzynarodowy Fundusz Walutowy )

W teorii konwergencji zakładano, że państwa te znajdą się na tej samej linii rozwoju, co państwa Pierwszego i Drugiego Świata w przyszłości. Ze względu na różne interpretacje teorii konwergencji władze obu bloków wywierały naciski na rządy państw Trzeciego Świata na przyjęcie form ustroju kapitalistycznego bądź socjalistycznego.

Bibliografia

• Zmiana społeczno-kulturowa. W: Barbara Szacka : Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. . 
• Teorie modernizacji: dawne i nowe. W: Piotr Sztompka : Socjologia zmian społecznych. Kraków: Znak, 2005. . 

Zobacz też

• Pierwszy Świat
• Drugi Świat
• Czwarty Świat
• BRIC