Relief z Łuku Tytusa : pochód z trofeami zdobytymi w Jerozolimie w roku 70 .

Triumf (z łac. triumphus) – w antycznym Rzymie najwyższe wyróżnienie jakie otrzymywał wódz za swe zwycięstwa na polu walki. Początkowo miał charakter religijny, związany z oczyszczeniem żołnierzy biorących udział w walce. Z czasem ewoluował w kierunku okazałego widowiska mającego na celu uczczenie zwycięskiego wodza i jego żołnierzy.
Rozróżniano dwa rodzaje triumfów: triumphus curulis (tzw. wielki triumf), podczas którego triumfator jechał na rydwanie i ovatio , gdy wódz jechał konno.

Warunki przyznania prawa do triumfu

Uzyskanie prawa do triumfu wiązało się z koniecznością spełnienia kilku warunków:

• wódz musiał być aktualnym lub byłym dyktatorem , konsulem lub pretorem
• wódz w trakcie wojny musiał piastować urząd konsula (prokonsula) lub pretora (propretora) i posiadający imperium maius (dosł. większa władza)
• wódz musiał posiadać ius auspicii (prawo badania woli bogów)
• wojna musiała być toczona wobec wroga zewnętrznego
• wojna musiała doprowadzić do rozszerzenia terytorium państwa
• w pojedynczej bitwie musiało polec więcej niż 5 000 przeciwników, a straty własne musiały być niższe
• wódz musiał doprowadzić do stolicy swoje wojska

Przebieg triumfu

Wojska stawały przed granicami stolicy, wódz wkraczał samotnie do Rzymu i składał dokładne sprawozdanie przed Senatem . Na tej podstawie Senat podejmował decyzję o przyznaniu prawa do przeprowadzenia triumfu oraz nadaniu przydomków pochodzących od podbitych krain i ludów, a wódz miał prawo przedstawić bitwy na obrazach^[1]. Triumf mógł się odbyć bez przeprowadzenia działań wojennych^[2]

Jeżeli prawo zostało przyznane wódz wkraczał do miasta na czele swoich wojsk. Uroczysty pochód podążał ustaloną trasą w stronę świątyni Jowisza , położonej na Kapitolu . Na początku szli członkowie senatu i dostojnicy państwowi, następnie muzykanci. W dalszej kolejności niesiono zdobycze i wizerunki zdobytych krajów, po nich prowadzono zwierzęta ofiarne, następnie królowie zdobytych krajów i jeńcy wojenni^[3]. Za nimi jechał wódz na specjalnym rydwanie , zwanym currus , zaprzężonym w 4 białe konie, ubrany w haftowaną togę . Do tradycji należało także, że na rydwanie za wodzem stał niewolnik , trzymał nad jego głową złoty laur i cały czas mu powtarzał: "Pamiętaj, że jesteś tylko człowiekiem". Za nim podążali jego żołnierze krzycząc io triumphe. Z Forum wozy kierowano na Kapitol, a pojmanych wodzów odprowadzano do więzienia.

Juliusz Cezar po zwycięstwie nad Pontem kazał nieść przed sobą słynny napis: "veni, vidi, vici" , czyli: "przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem". Wśród ozdób niesiono obrazy miast, a także rzek: Renu i Rodanu. Ocean przedstawiono w postaci młodego chłopca pomalowanego na złoto^[4].

Triumf w czasach nowożytnych

W czasach nowożytnych triumfy zostały wskrzeszone w renesansowych Włoszech , we Florencji . Odbywały się one w czasie karnawału , brały w nich udział specjalnie przystrojone wozy przyozdobione kwiatami, dekoracjami i postaciami mitologicznymi , towarzyszył im tłum przebierańców w maskach i kostiumach, śpiewający satyryczne pieśni, często o zabarwieniu erotycznym .

Jednym z najsłynniejszy nowożytnych triumfów był Triumf Bachusa, dedykowany Wawrzyńcowi Wspaniałemu . Innym znanym adresatem triumfu był Petrarka , w taki sposób lud Florencji uczcił swego wielkiego poetę. Dość precyzyjnie triumfy opisał włoski architekt Giorgio Vasari w swym dziele Vite.

Przypisy

Zobacz też

• Ornamenta triumphalia
• maskarada
• procesja
• balet