Sakrament święceń, święcenia kapłańskie, kapłaństwo, święcenia – sakrament w Kościele katolickim , także Kościołach prawosławnych , anglikańskich i starokatolickich , który nadaje władzę uświęcania, tj. udzielania innych sakramentów.

Kościół katolicki

Diakon przyjmujący święcenia kapłańskie z rąk biskupa

Święcenia sakramentalne posiadają trzy stopnie: diakonat , prezbiterat oraz biskupstwo . W ciągu wieków wykształciła się także praktyka udzielania niższych stopni święceń: ostiariatu , lektoratu , egzorcystatu , akolitatu i subdiakonatu . Z czasem subdiakonat został zaliczony do święceń wyższych. W 1972 roku papież Paweł VI, reformując święcenia niższe, zachował jedynie lektorat i akolitat, i to jako posługi powierzane mężczyznom świeckim.

W mowie potocznej ze święceniami kapłańskimi utożsamia się drugi stopień (prezbiterów zwyczajowo nazywa się księżmi), natomiast biskupstwo określa się jako pełnię sakramentu kapłaństwa. Kandydat do kapłaństwa przyjmuje święcenia diakonatu co najmniej 6 miesięcy przed święceniami prezbiteratu, zaś stali diakoni w Polsce są nieliczni (w przeciwieństwie do krajów zachodnich). Diakonat upoważnia do udzielania uroczystego chrztu , błogosławienia małżeństw , prowadzenia pogrzebu , głoszenia kazań i asystowania celebrującemu kapłanowi. Prezbiterom zastrzeżone jest sprawowanie eucharystii , sakramentu pokuty oraz namaszczenia chorych . Biskupi udzielają bierzmowania (choć prezbiterzy także mogą być jego nadzwyczajnymi szafarzami; w kościołach wschodnich udzielają go jako zwyczajni szafarze) oraz sakramentu święceń.

Według nauczania Kościoła katolickiego , stan kapłański jest władzą ustanowioną przez Jezusa , w której działa On sam. Historycznie urząd ten nawiązuje do żydowskiego kapłaństwa świątynnego . Według św. Tomasza z Akwinu (Summa Theologica) "Chrystus jest źródłem całego kapłaństwa: kapłani Starego Zakonu zapowiadali Chrystusa, kapłani Nowego Zakonu działają w osobie Chrystusa". Sakramentu święceń (każdego stopnia) może udzielić tylko biskup. Obecnie podkreśla się urzędowy (służebny) charakter kapłaństwa sakramentalnego na tle powszechnego kapłaństwa chrzcielnego wszystkich wiernych. Katolicy uznają ważność święceń kapłańskich Kościołów, które zachowały sukcesję apostolską biskupów: prawosławnych, części starokatolickich oraz chrześcijan wschodnich (przedchalcedońskich). Święcenia anglikańskie uważa się za nieważne, z powodu defektu formuły sakramentalnej^[1].

Kandydat do święceń biskupich musi być bezżenny. W Kościele łacińskim celibat obowiązuje również kandydatów do święceń prezbiteratu , możliwe jest jednak udzielenie tych święceń bezżennemu wdowcowi lub żonatemu na podstawie indultu Stolicy Apstolskiej (np. przy konwersji duchownego z innego Kościoła).

Katechizm Kościoła Katolickiego ściśle określa wynikające z przyjęcia święceń skutki: Kto został wyświęcony w sposób ważny, może oczywiście ze słusznych powodów zostać zwolniony z obowiązków i funkcji związanych ze święceniami, nie może jednak stać się człowiekiem świeckim w ścisłym sensie, ponieważ charakter wyciśnięty przez święcenia jest nieusuwalny. Powołanie i posłanie otrzymane w dniu święceń naznaczyły go na zawsze (por. KKK #1583). Kapłan sprowadzony do stanu świeckiego ma prawo, a nawet obowiązek, rozgrzeszenia wiernych będących w niebezpieczeństwie śmierci.

Kościoły prawosławne

Pojmowanie kapłaństwa jest praktycznie identyczne z katolickim, przy czym obowiązki duchownych poszczególnych stopni nieznacznie się różnią, a także praktykuje się udzielanie święceń niższych (chirotesji) – lektora-kantora i subdiakona. Święcenia wyższe nazywane są chirotonią.

Diakon nie może samodzielnie sprawować ceremonii liturgicznych, jego zadaniem jest asystować kapłanowi. Prezbiter może udzielać wszystkich sakramentów za wyjątkiem święceń, które są zastrzeżone biskupowi.

Niektórzy teolodzy prawosławni dopuszczają możliwość pozbawienia święceń, lecz dominuje pogląd, jak w katolicyzmie, że znamię sakramentu święceń jest niezniszczalne. Święceń raz udzielonych ważnie już się nie powtarza^[2].

Kościoły starokatolickie

Starokatolicy sakrament kapłaństwa pojmują podobnie jak katolicy, jednak duchowni nie są zobowiązani do przestrzegania celibatu. Obecnie w kościołach starokatolickich trwa dyskusja nad ordynacją kobiet, która jest powodem zrywania kontaktów i współpracy między poszczególnymi wspólnotami (patrz: Unia Utrechcka Kościołów Starokatolickich ).

Kościoły protestanckie

Protestanci wszystkich konfesji, zarówno ewangelicy jak i ewangeliczni chrześcijanie , odrzucają kapłaństwo jako sakrament. W kościołach protestanckich wyznawana jest nauka o powszechnym kapłaństwie wszystkich chrześcijan. Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP naucza:

Kapłaństwo wiernych postrzegane jest jako możliwość wzajemnego wsparcia modlitwą. Odrzuca się jednak pogląd, jakoby jakikolwiek człowiek, czy to żywy, czy zmarły, był kapłanem-pośrednikiem. W myśl zasady Solus Christus wyłącznie Chrystus ma ten przywilej jako Najwyższy Kapłan Nowego Przymierza.

Duchowni protestanccy ( pastorzy ) są uznawani przede wszystkim za kaznodziejów i duszpasterzy. Tradycyjnie udzielają oni chrztu i Wieczerzy Pańskiej, choć nie jest to ich wyłączny przywilej. W protestantyzmie nie stosuje się święceń kapłańskich. Pastorzy są ordynowani poprzez wkładanie rąk . Duchowni, w zależności od tradycji, określani są jako księża, pastorzy, starsi, prezbiterzy etc. W niektórych Kościołach ewangelickich istnieją kontrowersje dotyczące ordynowania kobiet a także czynnych homoseksualistów.

Pismo Święte o kapłaństwie (wg Biblii Tysiąclecia )

Zbliżając się do Tego, który jest żywym kamieniem, odrzuconym wprawdzie przez ludzi, ale u Boga wybranym i drogocennym, wy również, niby żywe kamienie, jesteście budowani jako duchowa świątynia, by stanowić święte kapłaństwo, dla składania duchowych ofiar, przyjemnych Bogu przez Jezusa Chrystusa. 1P 2, 4-5

Duch Pana Boga nade mną, bo Pan mnie namaścił. Posłał mnie, by głosić dobrą nowinę ubogim, by opatrywać rany serc złamanych, by zapowiadać wyzwolenie jeńcom i więźniom swobodę; aby obwieszczać rok łaski u Pana, i dzień pomsty dla naszego Boga; aby pocieszać wszystkich zasmuconych, by rozweselić płaczących na Syjonie, aby dać im wieniec, zamiast popiołu, olejek radości zamiast szaty smutku, pieśń chwały zamiast zgnębienia na duchu. Wy zaś będziecie nazywani kapłanami Pana, mienić was będą sługami Boga naszego. Tak mówi Pan: «Oddam im nagrodę z całą wiernością i zawrę z nimi wieczyste przymierze. Plemię ich będzie znane wśród narodów i między ludami ich potomstwo. Wszyscy, którzy ich zobaczą, uznają, że oni są szczepem, który Pan pobłogosławił». Iz 61, 1-3a., 6a., 8b-9

Łaska wam i pokój od Jezusa Chrystusa, świadka wiernego, pierworodnego umarłych i władcy królów ziemi. Temu, który nas miłuje i który przez swą krew uwolnił nas od naszych grzechów i uczynił nas królestwem, kapłanami dla Boga i Ojca swojego, Jemu chwała i moc na wieki wieków. Amen. Oto nadchodzi z obłokami i ujrzy Go wszelkie oko i wszyscy, którzy Go przebodli. I będą Go opłakiwać wszystkie pokolenia ziemi. Tak: Amen. Jam jest Alfa i Omega, mówi Pan Bóg, który jest, który był i który przychodzi, Wszechmogący. Ap 1, 4-8

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Na czym polega kapłaństwo? (w Kościele katolickim)
• Strona o kapłaństwie (w Kościele katolickim)