Tradycjonalizm w socjologii i antropologii
Określenie wskazujące usposobienie, zespół nawyków i obyczajów, albo przekonań lub nawet spójnej i kompletnej
doktryny
, którego precyzyjniejszy sens odczytać można dopiero identyfikując jego zakres przedmiotowy (sferę religijną, filozoficzną, społeczno-polityczną, kulturalną, artystyczną etc.) bądź – w wypadku tradycjonalizmu społeczno-politycznego – sposób rozumienia tego terminu w różnych ujęciach szeroko rozumianej postawy i
doktryny konserwatywnej
; w każdym wypadku sens tradycjonalizmu uzależniony jest też od adekwatnego dla danego użycia zakresu i sensu słowa „
tradycja
”.
Jego twórcą jest
Joseph de Maistre
. Tradycjonaliści starali się odbudować i przywrócić stary ład polityczny który zburzyła w
1789
roku
rewolucja francuska
. Gdy okazało się to niemożliwe, starali się odbudować choć część tradycji politycznej. Tradycjonaliści byli zwolennikami
ancien régime
'u i
feudalizmu
. W odróżnieniu od konserwatystów-ewolucjonistów, nie zadowalało ich konserwowanie społeczeństwa i tradycji, lecz dążyli do zniszczenia idei rewolucyjnych i ich zwolenników siłą.
Kontynuatorami de Maiste'a byli w tym znaczeniu tacy myśliciele jak
Friedrich von Gentz
,
Karl Ludwig von Haller
, czy
Louis Gabriel Ambroise de Bonald
, a w polityce
Klemens Lothar von Metternich
czy
Francisco Franco
.
Niemcy mają własną tradycję konserwatyzmu tradycjonalistycznego, którego główne hasła podnosił już
Justus Möser
(1720-1794).
Kongres wiedeński
(1814-1815) był najbliższą sukcesu próbą przywrócenia starego ładu.
W Anglii od przełomu XVIII i XIX wieku przeważał tzw.
ewolucjonizm
(konserwatyzm ewolucyjny), któremu dał początek
Edmund Burke
. Ewolucyjni konserwatyści akceptowali powolne zmiany systemu politycznego, lecz byli niechętni rewolucjom.
Niektórzy myśliciele konserwatywni za właściwy konserwatyzm uważali i uważają jedynie tradycjonalizm, a
konserwatyzm ewolucyjny
jest dla nich wcieleniem
liberalizmu
. Takie poglądy ma wśród polskich autorów
Adam Wielomski
.
Tradycjonaliści szanowali i szanują takie instytucje jak
monarchia dziedziczna
czy
arystokracja
. Ewolucjoniści "konserwują" dawne wartości nawet w warunkach demokracji, niemożliwej do zaakceptowania dla tradycjonalistów.
Źródła
-
Adam Wielomski
, Konserwatyzm. Główne idee, nurty i postacie, Fijor Publishing Warszawa 2007.