Tony Gatlif (czasami także Tony Gatliff, Tony Gattlif, Tony Gattliff), (ur.
10 września
1948
w
Algierze
)
reżyser
filmowy,
scenarzysta
, epizodyczny
aktor
i
kompozytor
. Naprawdę nazywa się Michel Dohmani i jest w części potomkiem algierskich
Cyganów
.
Biografia
Tony Gatlif opuścił
Algierię
na początku lat 60. Jako nastolatek przybył do
Francji
. Z biedy stał się ulicznym złodziejaszkiem i posmakował życia w domach poprawczych. W dzień znajdował schronienie w kinach, gdzie mógł się wyspać i ogrzać.
Kino pokochał jeszcze w szkole. Jego nauczyciel co tydzień pokazywał filmy, o których później dyskutował z uczniami. We Francji Gatlifowi mimo przeciwności losu udało się zapisać do szkoły aktorskiej. Pięć lat później wystąpił na scenie Théâtre National Populaire w sztuce według Edwarda Bonda i w reżyserii Claude'a Régy. Wtedy napisał swój pierwszy scenariusz, La Rage Au Poing, oparty na wspomnieniach z domów poprawczych.
W 1975 wyreżyserował swój pierwszy pełnometrażowy obraz pt. La Tete en ruine. Film nigdy się nie doczekał premiery we Francji. Trzy lata później nakręcił La Terre au ventre, film opowiadający o losach Francuzki i jej córek podczas
wojny algierskiej
.
W 1981 reżyser wyjechał do Hiszpanii, by nakręcić Corre, gitano, w którym wystąpili Cyganie z Granady i Sewilli. Ten film nigdy się nie trafił do szerszego rozpowszechniania. Rozpoczął etap fascynacji Gatlifa kulturą cygańską.
Dopiero dzięki obrazowi Les Princes świat zwrócił uwagę na Tony'ego Gatlifa. Film wysoko oceniony przez krytyków opowiada w o sytuacji Cyganów, którzy postanowili osiąść na przedmieściach Paryża. Gatlif chciał, by jego dzieło zmuszało do zastanowienia i dyskusji. Podczas pracy reżyser spotkał producenta Gérarda Lebovici, który został jednym z jego najwierniejszych przyjaciół i współpracowników.
Wkrótce Lebovici zaprezentował Gatlifowi projekt filmu o Jacques'u Mesrine, ale Gatlif odrzucił propozycję. Lebovici dał reżyserowi wolną rękę. Gatlif nakręcił film według własnego scenariusza. Rue du depart opowiada historię nastolatki z patologicznej rodziny, która ucieka z domu w poszukiwaniu szczęścia.
Kolejny film pt. Pleure pas My Love udowodnił, że Gatlifa interesują nie tylko postacie z marginesu społecznego co zarzucali mu krytycy. Nakręcił też komedię społeczną poruszającą problem bezrobocia, zatytułowaną Gaspard i Robinson.
W roku 1992 rozpoczął pracę nad filmem Latcho Drom, w którym oddał hołd cygańskiej muzyce. Wraz z niewielką ekipą Gatlif przez rok podążał historycznymi i etnicznymi tropami Cyganów - od Radżastanu przez Andaluzję, Egipt, Turcję, Rumunię, Węgry i Francję. Film zebrał bardzo dobre recenzje na festiwalu w
Cannes
, gdzie pokazywano go w ramach przeglądu Un Certain Regard.
Kolejny obraz reżysera - Mondo - powstał pod wpływem spotkania z pisarzem
Jean-Marie G. Le Clézio
. Opowiada historię osieroconego dziesięcioletniego dziecka, które pewnego dnia ląduje w Nicei. W 1997 Gatlif nakręcił Gadjo Dilo - portret młodego gadzio (czyli w
języku romskim
obcego), który w poszukiwaniu tajemniczej pieśniarki przybywa do cygańskiej wioski w Rumunii. Film odniósł ogromny sukces we Francji i za granicą.
Rok później Gatlif znów zaangażował dwoje odtwórców głównych ról w filmie Gadjo Dilo - Romaine'a Durisa i Ronę Hartner. Z ich udziałem powstał lewicujący obraz Je suis ne d'une cigogne.
W roku 2000 Antonio Canales - gwiazda muzyki
flamenco
- za namową reżysera zadebiutował jako aktor. Film Vengo opowiadał o dwóch konkurujących ze sobą andaluzyjskich rodzinach. Tym obrazem Gatlif oddał hołd canto flamenco, folklorowi
Andaluzji
, językowi
Caló
i kulturze Gitanos.
Najnowszy, zaskakujący film Tony'ego Gatlifa nosi tytuł Exils. W roli głównej występuje Romaine Duris, znany z wcześniejszych obrazów reżysera. Exils jest kroniką szalonej podróży z Paryża przez Francję i Hiszpanię do Algierii - ojczyzny, którą ich rodzice musieli opuścić dawno temu. On jest potomkiem algierskich Francuzów, ona pochodzi z algierskiej rodziny osiadłej we Francji. Zagubiona pośród pułapek życia w wielkim mieście para bohaterów bez wahania wyrusza w drogę. Ich jedyny bagaż stanowi muzyka. Po drodze, zachłyśnięci wolnością poddają się zmysłowej atmosferze Andaluzji. Z nadzieją, że na końcu podróży uda im się dowiedzieć czegoś o sobie lądują w Afryce. Na miejscu przekonują się, że u celu podróży są tak samo zagubieni i że paradoksalnie jej koniec jest jednocześnie początkiem.
Filmografia
scenarzysta
- 2004: Exils
- 2004: Wizje Europy (Visions of Europe)
- 2002: Swing
- 2000:
Vengo
- 1999: Je suis né d'une cigogne
- 1997: Gadjo Dilo
- 1996: Mondo
- 1993: Latcho Drom
- 1990: Gaspard et Robinson
- 1989: Pleure pas my love
- 1986: Rue du départ
- 1983: Princes, Les
- 1979: Terre au ventre, La
- 1975: Rage au poing, La
reżyser
- 2006: Transylvania
- 2004: Wizje Europy (Visions of Europe)
- 2004: Exils - nagroda
Festiwalu Filmowego Cannes 2004
- 2002: Swing
- 2000:
Vengo
- 1999: Je suis né d'une cigogne
- 1997:
Gadjo dilo
- 1996: Mondo
- 1995: Lucumi, l'enfant rumbeiro de Cuba
- 1993: Latcho Drom
- 1990: Gaspard et Robinson
- 1989: Pleure pas my love
- 1986: Rue du départ
- 1983: Princes, Les
- 1982: Corre, gitano
- 1979: Terre au ventre, La
- 1975: Tête en ruines, La
kompozytor
- 2004: Exils
- 2002: Swing
- 2000: Vengo
- 1999: Je suis né d'une cigogne
- 1997: Gadjo Dilo
- 1983: Princes, Les
aktor
- 2003: Un petit service (jako Pedro Moreno)
- 2003: Twoje ręce na moich biodrach (Laisse tes mains sur mes hanches)
- 2002: Lulu jako Fabio
- 1986: Havre
- 1983: Princes, Les (jako Léo)
- 1979: Terre au ventre, La
- 1978: Aldo
- 1976: Celui qui ne te ressemble pas (jako Jes)
- 1975: Agresja (L'Agression)
- 1975: Rage au poing, La (jako Nanar)
producent
- 2004: Exils
- 2002: Comme un avion
- 2000:
Vengo
