Jun'ichirō Tanizaki ( jap. 谷崎潤一郎, Tanizaki Jun'ichirō, ur. 24 lipca 1886, zm. 30 lipca 1965) - jeden z trzech największych japońskich pisarzy współczesnych (obok Kawabaty i Natsume ).

Urodził się w Tokio . Dorastał w rodzinie o trudnej sytuacji materialnej. Jego ojciec był nieudanym biznesmenem, matka wielką pięknością. Nad wiek rozwinięty i uzdolniony szybko zapoznał się z klasycznymi dziełami Wschodu i Zachodu . Sam finansował swą edukację, pracując jako nauczyciel domowy. W 1908 zapisał się na wydział literatury japońskiej Cesarskiego Uniwersytetu Tokijskiego . Nie poświęcał wiele czasu studiom zajmując się pisaniem i poszukiwaniem nowych doznań seksualnych. Początkowo reprezentował tzw. Tambiha (Szkołę Estetów). Potem w jego twórczości uwidocznił się wpływ Oscara Wilde'a . Wprowadził modę na zachodni styl życia: chodził w garniturze, grał na gitarze, cieszył się, że w 1923 Tokio zniszczyło trzęsienie ziemi i będzie można je odbudować w zachodnim stylu. Potem nastąpił u niego przełom duchowy i powrót do kultury japońskiej.

Niewielu pisarzy tak dogłębnie poznało mroczne zakamarki ludzkiej namiętności i pożądania. Z pewnością zaś żaden inny japoński pisarz nie przejął tak licznych elementów ze sprzecznych wobec siebie tradycji: japońskiej i zachodniej, poszukując istotnej syntezy obu kultur. W swej twórczości, naznaczonej piętnem pogoni za anormalnymi przyjemnościami, zajmuje się tym, co dla innych jest żenujące i niegodne opisu. Był autorem tłumaczenia klasycznej ”Opowieści o księciu Genji”. W 1923 został wybrany do Japońskiej Akademii Sztuki.

Powieści

• Gusta są zmienne (Tade kū mushi, 1928)

• Niektórzy wolą pokrzywy (1929) – powieść uważana za najlepszą w dorobku pisarza, jej bohaterem jest mężczyzna pod wieloma względami podobny do samego autora, zachwycony początkowo Zachodem, powoli przychyla się ku trwałym wartościom, wyniesionym z okresu dzieciństwa. (1972)

• Życie Shunkin (Shunkin-shō, 1933)

• Płatki śniegu (Sasameyuki, inny tytuł: Drobny śnieg, 1948) – najlepszy dowód nowych poglądów pisarza, powieść napisana podczas II wojny światowej, została początkowo odrzucona przez cenzurę za brak wartości podtrzymujących wysiłek wojenny narodu, Tanizaki nie wychwalał militarnej potęgi i heroicznych tradycji Japonii, przedstawiał natomiast wierny obraz życia przeciętnej rodziny w okresie przedwojennym, główny wątek stanowią perypetie związane z poszukiwaniem męża dla jednej z trzech sióstr, bohaterki hołdują tradycyjnym wartościom i trwają przy nich mimo nadchodzących z Zachodu przemian, atmosfera powieści przesycona jest tęsknotą za światem, którego już nie ma, autor przedstawił tu wielką panoramę społeczną losów i upadku starego rodu kupieckiego z Osaki tuż przed II wojną światową.

• Matka generała Shigemoto (Shōshō Shigemoto-no haha, 1956) - powieść historyczna.

• Klucz (Kagi, 1957) – pewien profesor uniwersytetu, człowiek w dojrzałym wieku, opisuje w dzienniku etapy swojej „drogi krzyżowej”, jego małżonka, o 10 lat młodsza od niego, mimo wychowania odebranego w rodzinie z Kioto, wiernej tradycjom skromnej kobiety, w dziedzinie erotycznej posiada niezaspokojony apetyt lub raczej profesor nie może już go zaspokoić, stary profesor, zakochany w swej żonie bardziej niż kiedykolwiek, sięga po wszystkie klasyczne sposoby, stosuje leczenie naparami, balsamami, zastrzykami, usiłuje pobudzić swoją męskość patrząc na zdjęcia żony zrobione podczas głębokiego upojenia alkoholowego, do którego co wieczór ją doprowadza, poczciwiec odkrywa w końcu, że nie ma lepszego bodźca niż zazdrość, rzuca więc żonę w ramiona narzeczonego swojej córki, zachwycona kobieta znajduje w tym silnym i młodym człowieku zaspokojenie swych potrzeb i młodość, jednakże w dalszym ciągu upiera się przy tym, aby jej małżonek gotów był na każde skinienie do podobnych wyczynów, profesorowi nie pozostaje więc nic innego, jak tylko umrzeć z wyczerpania, powieść (lub opowiadanie) to stanowi bardzo zręczny splot dzienników poufnych dwojga głównych bohaterów, dzienników pisanych z pruderią, ponieważ każde z autorów udaje, że ukrywa swoje wyznania, wiedząc dobrze o tym, że druga strona zapoznaje się z nimi, gra to godna francuskich powieści libertyńskich XVIII wieku.

• Ulotny most snów (Yume-no ukihashi, 1959)

• Dziennik szalonego starca (1962) – w powieściach tych kontynuuje autor podróż po mrocznej krainie ludzkich pragnień i obsesji w poszukiwaniu ideału piękna i jego afirmacji.

• Tajemna historia pana Musashiego (Bushūkō hiwa) Katarzyna Piórkowska (1996)

Opowiadania

• Tatuaż (Shisei, 1909) – do dziś głośne opowiadanie, przejmująca opowieść o artyście zniewolonym przez dziewczynę, której pomógł się zmienić, tatuując na jej plecach pająka, utwór przyczynił się do powstania dwuznacznej reputacji pisarza.

• Diabeł (Akuma, 1912)

• Miłość głupca (Chijin-no ai, 1925)