Tlenek azotu(IV) |
|
|
Ogólne informacje |
Nomenklatura systematyczna (
IUPAC
): |
tlenek azotu(IV), ditlenek azotu |
Inne nazwy | dwutlenek azotu |
Wzór sumaryczny | NO2 |
Masa molowa
| 46,01
g
/
mol
|
Wygląd | brązowy gaz |
Identyfikacja |
Numer CAS
| 10102-44-0 |
|
|
Niebezpieczeństwa |
MSDS
|
Zewnętrzne dane MSDS
|
Zagrożenia |
| Utleniający |
| | Silnie toksyczny |
| Utleniający (O) | Silnie toksyczny (T+) |
|
NFPA 704
| |
Zwroty ryzyka
| R8, R26, R34 |
Zwroty bezpieczeństwa
| S(1/2), S9, S26, S28, S36/37/39, S45 |
Numer RTECS
| QW9800000 |
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków standardowych (25 °C, 1000 hPa)
|
Tlenek azotu(IV) (dwutlenek azotu), NO2 –
nieorganiczny
związek chemiczny
z grupy
tlenków azotu
, w którym atom
azot
występuje na +4
stopniu utlenienia
. W temperaturze pokojowej jest to brunatny, silnie toksyczny gaz o ostrym zapachu przypominającym zapach gazowego
chloru
.
W formie gazowej ulega on spontanicznej
dimeryzacji
do
tetratlenku diazotu
poniżej 147 °C, wg równania reakcji:
- 2NO2 ⇌ N2O4
Ze spadkiem temperatury spada jego stężenie. W temperaturze 27 °C jego zawartość wynosi ok. 20%, a w po skropleniu ok. 0,7%. Mieszanina tlenku azotu(IV) i jego dimeru krzepnie w -8 °C.
Na skalę techniczną tlenek azotu(IV) otrzymuje się w wyniku spontanicznego
utlenienia
tlenku azotu(II)
tlenem
. Tlenek azotu(II) otrzymuje się wcześniej w reakcji utleniania
amoniaku
.
Tlenek azotu(IV) jest
tlenkiem kwasowym
i w reakcji z
wodą
tworzy równomolową mieszaninę
kwasu azotowego(V)
i
kwasu azotowego(III)
. Tlenek azotu posiada silne
własności utleniające
. Utlenia wiele
metali przejściowych
, np.
żelazo
i
miedź
tworząc odpowiednie tlenki tych metali i
tlenek azotu(II)
.
Z
halogenami
tworzy
nitryle
, np. NO2Cl i NO2F, które z kolei są używane jako odczynniki do otrzymywania organicznych
nitrozwiązków
, np.
trotylu
.
VSEPR
Dimeryzacja tlenku azotu(IV)
Obliczenie liczby przestrzennej dla tlenku azotu(IV) wg metody
VSEPR
daje wartość 2,5, co zaokrągla się do 3. W efekcie dla cząsteczki NO2 przyjmuje się
hybrydyzację
sp3 (XR2E –
budowa kątowa
). Powodem takiej sytuacji jest fakt, iż NO2 jest
rodnikiem
, czyli oprócz wiązań z tlenem, posiada jeden wolny elektron. Wynika z tego stosunkowo duża
reaktywność chemiczna
oraz silne zabarwienie
Bibliografia