Romania Coat of Arms Artykuł z serii Historia Rumunii
Dacja
Wczesne średniowiecze
Późne średniowiecze
Odrodzenie narodowe
Królestwo Rumunii
II wojna światowa
Rumunia w epoce komunizmu
Rumunia po roku 1989
Patrz też: Kalendarium

Historia Rumunii we wczesnym średniowieczu datowana jest na okres od V do X wieku , pomiędzy inwazją Hunów , do ostatniej fazy wędrówki ludów .

Ewakuacja Dacji i jej następstwa

Europa w 450 r. n.e. Linie graniczne przedstawione w przybliżeniu

Przełomowe znaczenie w historii Dacji miały lata sześćdziesiąte III wieku, kiedy to Cesarstwo rzymskie , które znajdowało się w stanie kryzysu faktycznie straciło kontrolę nad prowincją w wyniku ataków podejmowanych przez różne ludy barbarzyńskie , w tym niepodbitych do końca Daków . Północna część półwyspu bałkańskiego nawiedzana była w tym czasie przez wojownicze plemiona, które zmierzały ku bogatszym ziemiom na zachodzie i południu, plądrując to, co stawało im na drodze. W roku 275 cesarz Aurelian zarządził ewakuację Dacji, przesiedlając ludność na tereny położone na południe od Dunaju. [1] W tym czasie tereny dzisiejszej Rumunii, zostały zasiedlone przez napływające plemiona barbarzyńskie i popadły w stan głębokiego kulturowego regresu . Większość populacji zamieszkiwało wsie , koncentrując się na rolnictwie i hodowli zwierząt .

Część terenów dzisiejszej Rumunii wchodziła w skład imperium Attyli ok. roku 450 . Po jego dezintegracji, różne tereny znajdowały się pod kontrolą dackich Karpów, Gotów , Gepidów , Awarów , Bułgarów i Pieczyngów . Większość z tych plemion nie okupowały w sposób stały tych terenów, ponieważ ich organizacje społeczne miały charakter typowych nomadzkich efemerycznych " konfederacji ".

Jedynym fragmentem obecnej Rumunii, nad którym Cesarstwo Wschodniorzymskie zachowało kontrolę były tereny dzisiejszej Dobrudży - aż do załamania linii Dunaju w wyniku obalenia cesarza Maurycjusza w roku 602 ^[1]. Region ten ponownie stał się częścią bizantyjskiej prowincji (Paristrion thema) pomiędzy 971 a 1204 rokiem, pomimo że utrzymanie północnej granicy przychodziło z wielkim trudem, z powodu ciągłych rebelii i inwazji.

Dacja w okresie wędrówek ludów

Po upadku władztwa Attylli na terenach obecnego Siedmiogrodu i Banatu zostało utworzone państwo Gepidów, ludu germańskiego, który osiadł tu pod koniec III wieku, po odejściu Rzymian. Państwo Gepidów przetrwało ponad 100 lat. Jednak w 567 ^[2] Longobardowie sprzymierzyli się z koczowniczymi Awarami przeciwko Gepidom i pokonali ich, rozbijając ich państwo. Gepidzi weszli od tej pory w skład kaganatu awarskiego, powstałego na dawnym terytorium gepidzkim, a w rok później i longobardzkim.

W efekcie podboju awarskiego pojawił się napływ Słowian . Małe grupy Słowian osiedlały się tam już w V wieku , a do VI wieku , pojawiło się zwarte osadnictwo słowiańskie , zarówno w Siedmiogrodzie jak i na terenach późniejszych Wołoszczyzny i Mołdawii.

Jeździec ( bułgarski , chazarski lub awarski ) z jeńcem. Rekonstrukcja Normana Finkelshteyna bazująca na wizerunku z VIII wieku odnalezionym w Rumunii .

W VII wieku , na północnym wybrzeżu Morza Czarnego pojawił się silny napływ nomadów – Bułgarów, stopniowo podbijających Słowian. W 630 roku powstał związek bułgarskich plemion w dzisiejszej południowo-wschodniej Rumunii i północno-wschodniej Bułgarii (rejon Dobrudży). Rok później Bułgarzy stoczyli walkę z Bizancjum, a w 681 roku chan Asparuch utworzył pierwsze znane bułgarskie państwo. W IX i na początku X wieku , większość byłej Dacji zostało włączone do Pierwszego Imperium Bułgarskiego (które w owym czasie graniczyło z dzisiejszymi terenami północnej Grecji na południu, Albanii i Bośni na zachodzie oraz Rumunii i wschodnich Węgier na północy^[3].

W tym czasie Bułgarzy nawrócili się na chrześcijaństwo w 864 roku, a w X wieku , w celu zerwania z wpływami Bizancjum, Borys I Michał zastąpił język grecki staro-cerkiewno-słowiańskim , używanym w administracji , literaturze i liturgii , a także zamienił alfabet grecki na cyrylicę . Literatura słowiańska stała się trzecią co do wielkości w chrześcijańskim świecie, a słowiańska liturgia rozprzestrzeniła się po obszarze całej Europy Wschodniej .

W późniejszym okresie Wołosi osiedlając na północ od Dunaju, po długim okresie wierności liturgii greckiej, przejęli liturgię słowiańską. Ryt słowiański zachował się do XVII wieku , kiedy to język rumuński stał się językiem liturgicznym.

Bułgarska dominacja trwała w latach ok. 802 - 1018 . Po osiągnięciu szczytowej potęgi za cara Symeona I , imperium zaczęło stopniowo słabnąć. W 1014 roku bizantyjska wyprawa Bazylego II Bułgarobójcy zadała państwu ogromne straty. W 1018 imperium upadło.

W 1054 roku miała miejsce schizma wschodnia , która (jak również używanie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego jako języka liturgicznego) miała mieć wpływ na historię Rumunów przez wiele wieków.

Wczesne średniowiecze kończy się ok. XI wieku , kiedy to miała miejsce ostatnia fala migracji – inwazja głównie Madziarów i Pieczyngów. Wypychane przez tych drugich, plemiona madziarskie pod przywództwem Arpada przybyły do Europy w ok. 896 roku i zajęły Panonię , którą używały jako bazy wypadowej do wypraw w kierunku zachodnim. Zatrzymani przez cesarza Ottona I w bitwie nad rzeką Lech w 955 roku, Madziarzy zmuszeni zostali do powrotu na południowy wschód.

Wołosi

Współcześni Rumuni, przynajmniej do pewnego stopnia, są potomkami chrześcijańskich, zromanizowanych ludów trako-dackich . Jednakże istnieją dwie teorie dotyczące natury ich korzeni. Teoria tradycyjna mówi, iż Rumuni zamieszkiwali tereny dzisiejszej Rumunii przez całe wczesne średniowiecze. Druga, zaproponowana przez Roberta Rösslera w XIX wieku i dominująca dziś teoria, głosi iż Rumuni przybyli na te tereny z obszarów znajdujących się na południe od Dunaju.

Faktem jest, że nie istnieją żadne dowody na obecności żadnych większych grup ludności zromanizowanej na północ od Dunaju między rokiem 300 a 900 . Najstarsze wzmianki we współczesnych źródłach, które niewątpliwie dotyczą Wołochów (np. Kekaumenos) umiejscawiają ich w górskich rejonach współczesych Bułgarii i Serbii. Stamtąd, w X wieku część z nich miała przenieść się bardziej na południe, na obszary współczesnej Grecji , zachowując jednak łączność z pobratymcami pozostałymi na północy^[4].

Między VIII a XII wiekiem Wołosi występują w bizantyjskich kronikach jako niezbyt lojalna grupa koczowniczej lub półosiadłej ludności niekiedy uznająca zwierzchnictwo Bizancjum, a niekiedy sprzymierzająca się ze Słowianami w działaniach przeciw greckojęzycznemu cesarstwu, między innymi w Tessalii i Bułgarii^[4].

Najstarsze i niezbyt pewne wzmianki mogące wskazywać na obecności na terenie dzisiejszej Rumunii grup ludności, które można identyfikować z Wołochami dotyczą wieków X i XI. Gestae Hungarorum, która została napisana ponad 200 lat po opisywanych wydarzeniach wspomina Wołochów walczących z Węgrami podbijającymi Nizinę Węgierską. Jednakże ta wzmianka może przedstawiać współczesny autorowi stan etniczny z XII wieku lub dotyczyć Panończyków . Źródła skandynawskie odnosząc się do X i XI wieku wspominają o ludzie Blakumenn na terenie dzisiejszej Mołdawii^[4][5].. Jednak bardziej pewne informacje na temat Wołochów na terenach obecnej Rumunii pochodzą dopiero z wieków XII i XIII.

Przypisy

Literatura

• Pop, Ioan Aurel, Istoria Transilvaniei medievale: de la etnogeneza românilor până la Mihai Viteazul (Historia średniowiecznej Transylwanii, od etnogenezy Rumunów do Mihaia Viteazula), Cluj-Napoca,
• Christ Atanasoff, The Bulgarians, Hicksville, New York, 1977,
• Hermann Kinder, Werner Hilgemann, The Anchor Atlas of World History, 1, Garden City, New York, 1974.
• Curta, Florin, Southeaster Europe in the Middle Ages, Cambridge, 2006.
• Waklinow, Stanczo, Kultura Starobułgarska, Warszawa, 1984.

Online:

• ( rum. ) Eugen S. Teodor: "Cronologia atacurilor transdanubiene. Analiza componentelor etnice şi geografice" (Chronologia wypraw przez Dunaj; Fakty etniczne i geograficzne)
• Bizantyjska kampania na Bałkanach (594) ( ang. ) – "The History of Theophylact Simocatta", tłum. Michael Whitby i Mary Whitby, Oxford: Clarendon Press, 1986.
• ( ang. ) Stelian Brezeanu: Toponimia i etniczne realia dolnego Dunaju w X wieku. "The deserted Cities" w 'Constantine Porphyrogenitus' De administrando imperio

Linki zewnętrzne

• Dokumenty i informacje na temat średniowiecznej historii Rumunii (w większości w jęz. rumuńskim)