Model szkieletu giganotozaura , Australian Museum, Sydney

Rekonstrukcja rahonawisa

Porównanie rozmiarów największych teropodów i człowieka

Ślad teropoda

Teropody (Theropoda) – podrząd dinozaurów z rzędu dinozaurów gadziomiednicznych (Saurischia); nazwa ("theropod") oznacza "stopa bestii".

Wszystkie były dwunożne i mięsożerne (drapieżniki, jak i padlinożercy). Poruszały się w postawie półwyprostowanej. Kończyny tylne długie silnie umięśnione z podudziem dłuższym od uda, dzięki którym potrafiły szybko biegać. Tylne kończyny były o 2/3 dłuższe od przednich i posiadały do trzech palców. Przednie kończyny krótsze od tylnych zakończone chwytnymi palcami (ich liczba była zredukowana: 1-4) z pazurami. Posiadały również długi ogon, który ułatwiał im szybką pogoń za ofiarą. Duże oczy wskazują na bardzo dobry wzrok. Zęby ostre sztyletowate, bocznie spłaszczone z ząbkowanymi krawędziami. Niektóre utraciły zęby na rzecz kostnego dzioba, otoczonego rogową warstwą. Mięśnie szczęk dobrze rozwinięte. Niektóre teropody (gł. maniraptory ) były opierzone. Ich wielkość była różna, od maluchów wielkości kurczaka ( epidendrozaur , skansoriopteryks ) do kilkunastometrowych olbrzymów (np.: giganotozaur , karcharodontozaur ).

Do najstarszych i najprymitywniejszych teropodów należą eoraptor i herrerazaury . Żyły od późnego triasu do końca kredy . Jedna z ich linii, ptaki , przetrwała jednak do dzisiaj. Ich skamieniałości znajdowano na wszystkich kontynentach.

Klasyfikacja

Wśród teropodów wyróżniane są trzy główne grupy: celofyzoidy (Coelophysoidea), np. celofyz ; ceratozaury (Ceratosauria), np. ceratozaur czy karnotaur oraz tetanury (Tetanurae), np. allozaur , welociraptor czy tyranozaur .

Podrząd teropody (Theropoda)

•  ?rodzaj Eoraptor
•  ?infrarząd Herrerasauria
• neoteropody (Neotheropoda)
  • nadrodzina Coelophysoidea
  • awerostry (Averostra)
    • ceratozaury (Ceratosauria)
      • nadrodzina: abelizauroidy (Abelisauroidea)
      • nadrodzina: neoceratozaury (Neoceratosauria)
    • tetanury (Tetanurae)
      • nadrodzina Megalosauroidea
        • rodzina Megalosauridae
        • rodzina Spinosauridae
      • Avetheropoda
        • karnozaury (Carnosauria)
          • nadrodzina Allosauroidea
            • rodzina allozaury (Allosauridae)
            • rodzina sinraptory (Sinraptoridae)
            • rodzina karcharodontozaury (Carcharodontosauridae)
            • rodzina Neovenatoridae
        • celurozaury (Coelurosauria)
          • rodzina Coeluridae
          • rodzina Compsognathidae
          • nadrodzina tyranozauroidy (Tyrannosauroidea)
            • rodzina tyranozaury (Tyrannosauridae)
          • Maniraptoriformes
            • ornitomimozaury
              • rodzina garudimimy (Garudimimidae)
              • rodzina harpymimidy (Harpymimidae)
              • rodzina deinocheiry (Deinocheiridae)
              • rodzina ornitomimy (Ornithomimidae)
            • maniraptory
              • owiraptorozaury
                • rodzina awimimy (Avimimidae)
                • rodzina kaudipteryksy (Caudipteridae)
                • rodzina cenagnaty (Caenagnathidae)
                • rodzina owiraptory (Oviraptoridae)
              • terizinozauroidy
                • rodzina terizinozaury (Therizinosauridae)
              • deinonychozaury
                • rodzina troodony (Troodontidae)
                • rodzina dromeozaury (Dromaeosauridae)
              • Avialae
                • rodzina skansoriopteryksy (Scansoriopterygidae)
                • ptaki (Aves)
                  • archeopteryksokształtne (Archeopterygiformes)
                    • rodzina archeopteryksy (Archeopterygidae)

Filogeneza

Kladogram teropodów według Weishampela i in., 2004.^[1]

Przypisy