Teoria oddziaływań elektrosłabych (Teoria Małej Unifikacji) -
kwantowa teoria pola
opisująca oddziaływania słabe oraz elektromagnetyczne. Zawiera ona w sobie
wcześniejszą teorię oddziaływań słabych
i
elektrodynamikę kwantową
.
Teoria oddziaływań elektrosłabych traktuje
oddziaływania słabe
i
elektromagnetyczne
jako przejaw jednego oddziaływania elektrosłabego.
Oddziaływaniu elektrosłabemu podlegają wszystkie znane cząstki
fermionowe
. Przyciąganie, odpychanie i przemiany tych cząstek tłumaczy się wymianą
bozonów
pośredniczących:
Z
,
W+
,
W-
i
fotonu
.
Według obecnej wiedzy, we wczesnych epokach
Wszechświata
istniała pełna
symetria
między oddziaływaniami słabymi i elektromagnetycznymi. Symetria ta została później
złamana
, w wyniku czego mamy obecnie dwa oddziaływania. Łamaniem symetrii tłumaczy się także różnicę mas pomiędzy bozonem Z a
fotonem
.
Teoria oddziaływań elektrosłabych jest
grupa abelową (przemienną)
teorią z
cechowaniem
o złamanej symetrii.
Grupą
cechowania jest
grupa SU(2)x
U(1). Chociaż oddziaływania słabe opisuje
grupa SU(2)
a elektromagnetyzm grupa U(1), to nie należy traktować grupy symetrii oddziaływania elektrosłabego jako prostego iloczynu tych grup. W rzeczywistości część SU(2) opisuje zarówno elektromagnetyzm i oddziaływanie słabe a część U(1) służy odróżnieniu
leptonów
od
kwarków
. Ładunek oddziaływania elektromagnetycznego nazywamy
ładunkiem elektrycznym
(Q), ładunek oddziaływania słabego nazywamy ładunkiem słabym, ładunek opisywany przez część SU(2) grupy symetrii oddziaływań elektrosłabych nazywamy
izospinem
(I) a ładunek opisywany przez część U(1) -
hiperładunkiem
(Y). Wielkości te wiąże zależność: Q = I3 + Y/2
Teorię oddziaływań elektrosłabych stworzyli:
Sheldon Glashow
,
Abdus Salam
i
Steven Weinberg
, za co otrzymali
Nagrodę Nobla
w dziedzinie fizyki
w
1979
.
Model ten przewiduje istnienie czterech bezmasowych
bozonów
pośredniczących, trzy z nich oznaczone przez , są składowymi trypletu I = 1 grupy SU(2), czwarty , jest izoskalarem I = 0 transformującym się względem grupy U(1) słabego
hiperładunku
. Aby nadać
bozonom
pośredniczącym masy, bez jednoczesnego naruszenia
renormalizowalności
teorii, wprowadzono mechanizm
spontanicznego łamania symetrii
, poprzez dublet pól zespolonych (czterech pól rzeczywistych) z I = 1/2, nazwanych skalarami
Higgsa
, które generują masy cząstek poprzez samooddziaływanie. Pola masowych bozonów oznaczamy odpowiednio , bozon oznaczony jako pozostaje bezmasowy i odpowiada fotonowi.
Dla bozonów naładowanych:
dla bozonow neutralnych:
Kąt ΘW nazywa się kątem mieszania oddziaływań słabych (kąt
Weinberga
). Wartość tego kąta należy wyznaczyć doświadczalnie, co jest jednym ze słabych punktów
modelu standardowego
.
Bibliografia
- Donald H. Perkins, Wstęp do fizyki wysokich energii,
2004
, .