Teoria Jamesa-Langego to jedna z wielu teorii starających się wyjaśnić na poziomie ogólnym, czyli dotycznącym większości, o ile nie wszystkich wyróżnianych emocji mechanizm ich powstawania.

W podręcznikach psychologii jest przytaczana zazwyczaj na początku, gdyż jest po prostu najwcześniejsza, ale nie można o niej powiedzieć, że jest klasyczną teorią emocji z tego względu, że proponuje rozwiązanie sprzeczne ze zdroworozsądkową teorią emocji. Otóż powszechnie uważa się, że emocje są spowodowane uświadomieniem sobie jakiegoś bodźca znaczącego (np. zagrażającego - niedźwiedzia), co z kolei powoduje zmiany somatyczne (np. przyspieszone bicie serca) i zmiany behawioralne (np. ucieczkę).

Teoria Jamesa-Langego proponuje inną kolejność występowania tych czynników:

1. Najpierw zauważony zostaje bodziec (np. niedźwiedzia)
2. To spostrzeżenie powoduje zmiany somatyczne (przyspieszone bicie serca) i behawioralne (ucieczka)
3. Zmiany somatyczne i behawioralne są interpretowane przez podmiot jako emocja ( strach )

Oznacza to, że według tej teorii, nie uciekam bo boję się niedźwiedzia, lecz boję się niedźwiedzia, ponieważ uciekam.

Teoria Jamesa-Langego została opracowana niezależnie przez Williama Jamesa i Carla Langego .