Tellur
52 Te Układ okresowy pierwiastków
Tellur Tellur
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.	Tellur, Te, 52
Grupa, okres, blok	16 (VIA) , 5, p
Właściwości metaliczne	półmetal
Właściwości atomowe Masa atomowa 127,60 u Promień atomowy 140 (obl. 123) pm Promień walencyjny 135 pm Promień van der Waalsa 206 pm Konfiguracja elektronowa [Kr]5s24d105p4 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 18, 6 Elektroujemność 2,10 ( Pauling ) 2,01 ( Allred ) Stopień utlenienia ±2, 4, 6 Właściwości kwasowe tlenków średnio kwasowe
Właściwości fizyczne Stan skupienia stały Gęstość 6240 kg/m3 Twardość 2,25 Kolor srebrzystoszary Temperatura topnienia 722,66 K 449,51 °C Temperatura wrzenia 1261 K 987,85 °C Objętość molowa 20,46×10-6 m3/ mol Ciepło parowania 52,55 kJ/mol Ciepło topnienia 17,49 kJ/mol Prędkość dźwięku 2610 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane Ciepło właściwe 202 J/(kg*K) Konduktywność 200×10-3 S /m Przewodność cieplna 2,35 W/(m*K) Potencjały jonizacyjne I. 869,3 kJ/mol II. 1790 kJ/mol III. 2698 kJ/mol IV. 3610 kJ/mol V. 5668 kJ/mol VI. 6820 kJ/mol VII. 13200 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 120Te 0,096% >2,2×1016 lat 2×w.e. 1,701 120 Sn 121Te {syn.} 16,78 dni w.e. 1,040 121 Sb 122Te 2,603% stabilny izotop z 70 neutronami 123Te 0,908% >1×1013 lat w.e. 0,051 123 Sb 124Te 4,816% stabilny izotop z 72 neutronami 125Te 7,139% stabilny izotop z 73 neutronami 126Te 18,952% stabilny izotop z 74 neutronami 128Te 31,687% 2,2×1024 lat β-β- 0,867 128 I 130Te 33,799% 7,90×1020 lat β-β- 2,528 130 I
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Tellur (Te, łac. tellus) – pierwiastek chemiczny , z grupy półmetali w układzie okresowym . Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy Ziemi .

Charakterystyka

Kation tetratellurowy

Tellur w postaci krystalicznej jest srebrzystobiały i kruchy. Reaguje ze stężonym kwasem azotowym(V) tworząc kwas tellurowy(IV) (tellurawy), w reakcji telluru z wodą królewską powstaje kwas tellurowy(VI) (tellurowy). Ze stężonym gorącym kwasem siarkowym(VI) tellur reaguje tworząc roztwór o barwie czerwonej, zawierający kationy tetratellurowe Te₄²⁺. Zabarwienie wynika z obecności 6 zdelokalizowanych elektronów π w płaskiej, kwadratowej strukturze kationów tetratellurowych. Kationy te pod wpływem wody hydrolizują z wydzieleniem czarnego osadu telluru.

Te Tworzy tellurki Te^2-, tellurany(IV) TeO₃^2- i tellurany(VI) TeO₄^2-. Tellurowodór H₂Te jest nietrwałym, trującym gazem, o nieprzyjemnym zapachu. Pył i pary telluru działają szkodliwie przy ich wdychaniu, drażnią także oczy.

Występowanie

W skorupie ziemskiej występuje on w ilości 0,005 ppm . Minerałem tego pierwiastka jest np.: telluryt (TeO₂).

Odkrycie

Pierwiastek został odkryty w 1782 r. przez Franz-Josepha Müllera von Reichensteina.

Bibliografia

Źródła drukowane

• Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko Chemia analityczna - 1 podstawy teoretyczne i analiza jakościowa (Wydawnictwo Naukowe PWN) Warszawa 2001