Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Tatarak zwyczajny

Tatarak zwyczajny

Tatarak zwyczajny

Systematyka [1]
Domena : eukarionty
Królestwo : rośliny
Klad : rośliny naczyniowe
Klad : Euphyllophyta
Klad : rośliny nasienne
Klasa : okrytonasienne
Klad : jednoliścienne
Rząd : tatarakowce
Rodzina : tatarakowate
Rodzaj : tatarak
Gatunek :tatarak zwyczajny
Nazwa systematyczna
Acorus calamus L. ,
Sp. Pl. : 324 1753
Synonimy

Acorus aromaticus Gilb., Acorus vulgaris L.)

Gatunek leczniczy

Tatarak zwyczajny (Acorus calamus L. ) – polimorficzny gatunek byliny , należący do rodziny tatarakowatych (Acoraceae). Znany jest także pod ludowymi nazwami jako ajer, tatarskie ziele, lepiech. Pochodzi prawdopodobnie z Indii i Chin , bo tylko tam występują owady zdolne do zapylania tataraku. Rozpowszechniony przez człowieka na całym świecie od strefy subtropikalnej do umiarkowanej. W Polsce jest pospolity na całym terenie z wyjątkiem Karpat[2]. Status gatunku w polskiej florze: kenofit , agriofit . Uważany za inwazyjny W Polsce o średniej skali wpływu na gatunki roślin szuwarowych[3].

Kwiatostan

Spis treści

Morfologia

Łodyga
Roślina osiągająca od 60 do 120 cm wys. Kłącze czołgające się, dorastające do 3 cm średnicy, lekko obłe, aromatyczne, o zapachu cynamonowokamforowym, ze śladami po obumarłych liściach. Łodyga na przekroju trójkanciasta, nierozgałęziona, u podstawy czerwonawopurpurowa.
Liście
Mieczowate, zaostrzone, o unerwieniu równoległym, lekko faliste, jasnozielone, osadzone skrętolegle i zebrane w pęczki.
Kwiaty
Zebrane w kolbowaty obupłciowy kwiatostan o dł. 4-8 cm, pozornie boczny, z powodu pionowo ustawionej pochwy liściowej, o kolorze żółtoseledynowym. Kwiaty małe, obupłciowe, z regularnym okwiatem składającym się z 6 wąziutkich, łuseczkowatych działek. Pręcików 6, słupek jeden, trzykomorowy. Znamiona rozwijają się przed rozwojem pylników i w miejscu pochodzenia zapylane są przez owady. Kwitnie w czerwcu i lipcu. W Europie na skutek braku przenosicieli rozmnaża się tylko wegetatywnie.
Owoce
Czerwone jagody u nas niespotykane, o czym powyżej.

Ekologia

Występuje na brzegach wód, rowów o wolno płynących wodach. Preferuje podłoża mineralizowane. Hydrofit . Często tworzy agregacje wyróżniane jako zespół Acoretum calami Kobendza 1948. Jest gatunkiem charakterystycznym dla szuwarów właściwych Phragmition [4].

Zastosowanie

  • Historia uprawy: Ojczyzną tataraku jest subkontynent indyjski. Łatwo się zadomowił w Europie, dokąd został przywieziony z wypraw krzyżowych (lub jak chcą inni sprowadzony w XIII w. przez Tatarów , którzy używali tej rośliny do oczyszczania wody w czasie średniowiecznych najazdów). Polska nazwa wiąże się z tą druga hipotezą, choć dowody o występowaniu na naszych ziemiach wskazują na zawleczenie tataraku na polskie ziemie dopiero około połowy XVII w.[]
  • Roślina lecznicza :
    • Surowiec zielarski : kłącze (Rhizoma calami), ma silny, aromatyczny zapach oraz gorzki smak . Zawiera m.in. olejek eteryczny o swoistym, bardzo miłym zapachu (a w nim: azaron i geraniol ), ponadto gorycze (akoryna i akoretyna) i garbniki .
    • Działanie: Kłącza należy używać po ususzeniu, w przeciwnym wypadku powoduje wymioty . Tatarak wzmaga wydzielanie soków żołądkowych, przeciwdziała niestrawności, zwiększa apetyt, ułatwia przyswajanie pokarmów, działa ogólnie wzmacniająco. Stosuje się go w niestrawności , ale także w zapaleniu górnych dróg oddechowych, zapaleniu zatok i zaburzeniach krążenia. Pobudza szpik kostny do zwiększonego tworzenia czerwonych krwinek.
  • Roślina kosmetyczna
    • Bywa stosowany jako dodatek do kąpieli. Dzięki swoim właściwościom drażniącym powoduje przekrwienie skóry i usunięcie szkodliwych produktów przemiany materii[5].
    • Wyciąg z kłącza stosuje się również do perfumowania mydła, aromatyzowania gum do żucia oraz w jako składnik płynów do płukania ust[5].

Domniemane działanie psychoaktywne

W korzeniach tataraku zwyczajnego (a także kopytnika ) występuje azaron (1,2,4-trimetoksy-5-propenylobenzen), rozpowszechniany jako środek halucynogenny . W moczu osób, które spożyły preparaty z tataraku oraz w hodowlach bakteryjnych prowadzonych na pożywkach zawierających wyciąg z tataraku, wykryto metabolit azaronu, kwas trans-2,4,5-trimetoksycynamonowy, jednak wbrew popularnym poglądom, nie zaobserwowano 2,4,5- trimetoksyamfetaminy (TMA-2), uważanej za halucynogenny składnik tataraku zwyczajnego. Głównym objawem klinicznym spożycia tataraku były wymioty, utrzymujące się w niektórych przypadkach >15 godzin[6].

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website ( ang. ). 2001–. [dostęp 2009-06-08].
  2. Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. . 
  3. Acorus calamus L. . W: Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2010-02-13].
  4. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. . 
  5. 5,0 5,1 Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 28. . 
  6. K. Björnstad, A. Helander, P. Hultén, O. Beck. Bioanalytical investigation of asarone in connection with Acorus calamus oil intoxications.. „J Anal Toxicol”. 33 (9). Ss. 604-609. PMID 20040135 . 


Inne hasła zawierające informacje o "Tatarak zwyczajny":

Autorytet ...

Ziołorośla ...

Jarząb pospolity ...

Bór świeży ...

Mazurski Park Krajobrazowy ...

Gerard Labuda ...

1929 ...

Kopciuszek zwyczajny ...

Zwyczajna forma rytu rzymskiego ...

Skarga kasacyjna (postępowanie sądowoadministracyjne) ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Tatarak zwyczajny":

Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13) ...

Rośliny użytkowe (plansza 5) ...

Rośliny użytkowe (plansza 10) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie