Tantry Jogi Najwyższej ( sanskryt : Anuttara Yoga Tantra; transliteracja Wyliego : bla-na-med-pa'i rgyud) - są to najbardziej zaawansowane tantry wadżrajany w których występuje praktyka fazy spełniającej ( transliteracja Wyliego : rdzogs rim) z punktu widzenia szkół sarma buddyzmu tybetańskiego sakja , kagyu , gelug , dzionang .

Etymologia

Termin Tantry Jogi Najwyższej jest tłumaczeniem terminu sanskryckiego Anuttarayoga Tantra. Słowo tantra dosłownie znaczy "sieć", "kontynuacja", "tkać" i odnosi się do najsubtelniejszego stanu umysłu zwanego " Przejrzystym Światłem ", którego kontynuacja trwa po śmierci poprzez kolejne odrodzenia. Słowo Joga pochodzi od sanskryckiego rdzenia „yuj”, co znaczy „łączyć, zjednoczyć, kierować, skupiać uwagę”, ale też „jarzmo" oraz „powściągać". Słowo najwyższa można rozpatrywać w odniesieniu do buddyjskiej czteroczęściowej klasyfikacji tantr, gdzie Tantry Jogi Najwyższej znajdują się na najwyższej pozycji tj. o pozycję wyższej w stosunku do Tantr Jogi. Syntezę tych słów można zaprezentować jako "Najwyższą Jednoczącą Kontynuację".

Geneza

Indyjski mahasiddha Naropa (1016 - 1100 r. n.e.)

Tantry Jogi Najwyższej powstały w ostatnim okresie rozwoju wadżrajany w na terenach współczesnych Indii i Pakistanu , a swoją popularność utrzymywały do końca XII w n.e. W tym okresie było obecnych najwięcej wielkich mistrzów i mistrzyń mahasiddhów tych tantr w porównaniu do całej historii wadżrajany. Nauki te przekazywane były w nieprzerwanej linii od indyjskich joginów i jogiń Naropa , Lalita Wadżra , Wirupa , Niguma , Luipa i innych, a ich źródłem jest pierwotny budda Wadżradhara. Według buddyzmu "pierwotny budda" odnosi się do stanu dharmakaji , jednego z trzech ciał buddy Siakjamuniego .

W XI wieku również nastąpiło przeniesienie i rozwój tych tantr przez wielu wybitnych tłumaczy oraz zrealizowanych mistrzów, m.in. Marpa Tłumacz (1012-1097) i Drokmi Tłumacz (993 - 1077), mahasiddha Orgjenpa (1230 - 1309), do Tybetu i Bhutanu w tzw. "nowożytnych przekazach" sarma , kładąc podwaliny pod trzy nowe główne tradycje sakja, kagju i gelug. Ugruntował to wielki scholastyk Buton Rinczen Drup (1290-1364 r. n.e.), który zebrał wszystkie tantry zweryfikowane wtedy jako pochodzenia od buddy Siakjamuniego w kolekcji tengjur . Dotychczas w Tybecie i regionach sąsiednich wyodrębniło się osiem wielkich systemów praktyk Tybetu oraz pomniejsze tradycje przekazu (zgodnie z uczonym Dziamgonem Kongtrulem Lodro Thaje (1813-1899)^[1]).

W szkole ningma natomiast ekwiwalentem tej klasy tantr z punktu widzenia szkół sarma są tantry wewnętrzne: Maha Joga, Anu Joga i Ati Joga inaczej zwana dzogczen . Tantry wewnętrzne związane są z pierwszym okresem rozwoju tantr w Tybecie i Bhutanie wg tzw. "starożytnych przekazów", okresem który zainicjował wielki buddyjski król Trisong Decen (755-797 r. n.e.).

Teoria tantr Jogi Najwyższej

Ogólny podział tantr w buddyzmie tybetańskim

Zgodnie z teorią buddyzmu tybetańskiego wg sakja , kagyu , gelug , wyróżnia się 4 klasy tantr: (1) tantry Krija, (2) tantry Carja (inaczej zwane Upa), (3) tantry Jogi oraz (4) tantry Jogi Najwyższej^[2].

We wszystkich tych klasach tantr kultywuje się cztery rodzaje czystości: (1) czyste formy, tzw. jidamy , (2) czyste miejsce, tzw. Mandala, tzn. pałac Jidama z otoczeniem, (3) czyste doznawanie, doświadczanie błogości i pustości ( Sunjata ), (4) czyste aktywności, nieograniczone, dla pożytku wszystkich istot. W naukach tantr Jogi Najwyższej umysł i ciało nie traktuje się osobno, ale w odróżnieniu od innych klas tantr, pracuje się z nimi w praktyce fazy spełniającej ( transliteracja Wyliego : rdzogs rim) poprzez subtelną sieć kanałów, wiatrów i esencji poruszającymi się w ciele stopniowo "budując" sobie dostęp do natury umysłu.

Pogląd i postępowanie w praktyce tantr

Ważne jest utrzymywanie właściwego poglądu opartego zarówno początkowo na teorii, jak i ostatecznie na bezpośrednim doświadczeniu pochodzącym z praktyki. W tym celu w praktyce tantr wspomaga się poglądami mahajany na temat natury buddy oraz "pustości" Siunjata wg szkół czittamatra i madhjamaki . Niemniej istotne obok owego kultywowania mądrości jest rozwijanie drugiej cechy mahajany tzw. miłującej dobroci bodhiczitta w celu osiągnięcie doskonałego oświecenia poprzez praktykę tantryczną dla pożytku wszystkich czujących istot. Te dwie cechy mahajany są tym, co odróżnia tantrę buddyjską od hinduistycznej.

Rdzeniem praktyki jest również otrzymanie odpowiedniej inicjacji (po tybetańsku: wang), bezpośredniego ustnego przekazu (po tybetańsku: lung), wyjaśnień (po tybetańsku: tri) od autentycznego duchowego nauczyciela (po tybetańsku: lama ) oraz oddanie, otwartość do linii przekazu tantr i mistrza.

Praktyka tantr Jogi najwyższej wymaga ponadto przestrzegania buddyjskich ślubowań ( sanskryt : samaya) bodhisattwy, tantrycznych i nakazów tzw. "indywidualnego wyzwolenia" (tj. wyrzeczenia się zbędnych i przeszkadzających czynów związanych ze splamieniami umysłu i z przyczynami cierpienia dukkha , np. poprzez przestrzeganie pięciu podstawowych nakazów osób świeckich Vinaji , powstrzymanie się od dziesięciu niewłaściwych czynów i nie uleganie tzw. ośmiu światowym (doczesnym) troskom (o materialny dobrobyt lub jego brak, uznany społeczny status bądź pogardę, o wyrazy społecznego uznania bądź nagany, posiadanie przyjemności zmysłów bądź ich nieposiadanie). Ślubowania te odnoszą się od kodeksów postępowania tzw. "trzech pojazdów" buddyzmu tybetańskiego, tj. hinajany , mahajany i wadżrajany . W celu rozwinięcia postaw indywidualnego wyzwolenia, bodhisattwy i tantrycznych związanych z owymi ślubowaniami zwykle przed praktyką tantr otrzymuje się od mistrza/mistrzyni tantr praktyki wstępne nyndro bądź praktykę lamrim , np. tak jak jest to opisane w artykule o praktykach mahamudy .

Podział praktyki tantr jogi najwyższej na dwie fazy

Forma medytacyjna ( jidam ) według tantry Guhjasamadży

Wyróżnia się dwie fazy praktyki tantr Jogi Najwyższej:

1. fazę budującą (transliteracja Wyliego: bskyed rim; wymowa: czie rim), gdzie praktykuje się równocześnie wizualizacje nad Jidamem i jego mandalą z medytacją na "pustość" jej istnienia siunjata , przygotowując do pracy z kanałami, wiatrami i esencjami w fazie spełniającej,
2. fazę spełniającą (transliteracja Wyliego: rdzogs rim; wymowa: dzogrim), gdzie poprzez biegłość w praktyce nad Jidamem i odpowiednie ćwiczenia jogiczne (pracując z subtelnymi kanałami, wiatrami i esencjami) doświadcza się zjednoczenie Przejrzystego Światła z Ciałem Iluzorycznym, co jest równoznaczne z urzeczywistnieniem Mahamudry Tantr.

Teoria na temat fazy spełniającej (dzogrim) tantr jogi najwyższej

Wg teorii tantry Guhjasamadża , zwanej "Królem Tantr" (ze wzg. że jej teoria jest kluczowa również dla innych tantr Jogi Najwyższej), fazę spełniającą można podzielić na 6 następujących kolejno po sobie etapów:

1. fizyczne odizolowanie
2. werbalne odizolowanie
3. mentalne odizolowanie
4. nieoczyszczone Ciało Iluzoryczne (ang. Illusory Body)
5. Przejrzyste Światło (ang. Clear Light)
6. zjednoczenie (Przejrzystego Światła z Ciałem Iluzorycznym) wymagające dalszej praktyki

Istotne w tym podejściu jest to, że każde ciało żywej istoty, człowieka, posiada naturalnie również w sobie niewidoczny, subtelny system kanałów, którymi poruszają się poprzez subtelne wiatry odpowiednie subtelne esencje. Odpowiada to "pracy" umysłu, doświadczaniu rzeczywistości. Według teorii tantry Guhjasamadża najbardziej subtelny element tego całego systemu, jest tym co pozostaje po procesie śmierci , zgodnie z prawem reinkarnacji , jako natura umysłu " Przejrzyste Światło " oraz powstaje z niej dzięki praktyce tantr "Ciało Iluzoryczne" (z najbardziej subtelnego fundamentalnego niezniszczalnego wiatru). Zrealizować to można jednak, jeżeli "przygotowało się" poprzez praktykę tantr za życia, uwzględniając subtelne stany medytacji i snu. Pod koniec życia praktykujący to przebywając w stanie "Przejrzyste światło" wpływa na swój naturalny proces umierania w ten sposób, że po śmierci manifestuje w stanie przejściowym Bardo tantryczne "Iluzoryczne Ciało", a po stanie przejściowym Bardo wybiera kolejne odrodzenie jako "Ciało Emanacji" ( Tulku , transliteracja Wyliego . sprul sku) dla pożytku czujących istot w kolejnym życiu, kiedy będzie ich mistrzem duchowym. Odpowiada to osiągnięciu Trzech Ciał Buddy według Mahajany , odpowiednio Dharmakaji , Sambhogakaji i Nirmanakaji ^[3]. Powyższe podejście całkiem nieznane dla zachodniej i chińskiej nauki i medycyny, jest nauczane i praktykowane tylko poprzez tantry Jogi Najwyższej lub odpowiadające im praktyki w rdzogs-czen, wym. Dzogczen . Tym niemniej ostatecznie wszystkie te tantry urzeczywistniają zjednoczenie Ciało Iluzorycznego z Przejrzystym Światłem w celu osiągnięcia oświecenia, tj. odpowiednio ciał Formy Buddy tj. Nirmanakaji i Sambhogakaji oraz Ciała Prawdy Buddy tj. Dharmakaji dla pożytku wszystkich czujących istot, patrz trzech ciał buddy wg mahajany . Wyjątkiem jest Kalaczakra , gdzie w tym celu osiąga się zjednoczenie Pustej Formy (ang. Devoid Form) z Przejrzystym Światłem. Tantry te umożliwiają więc osiągnięcie "Doskonałego Oświecenia" wg buddyzmu mahajany , niezwykle szybko i efektywnie, nawet w ciągu życia osoby je praktykującej.

Podział tantr jogi najwyższej

Tantry Jogi Najwyższej wg szkoły Gelug dzieli się na 2 rodzaje tantr:

1. tantry ojcowskie, gdzie główny nacisk kładzie się na praktykowanie Iluzorycznego Ciała, np. Guhjasamadża i Wadżrabhajrawa ,
2. tantry matczyne, np. Czakrasamwara, Wadżrajogini, gdzie większy nacisk kładzie się na praktykę Przejrzystego Światła.

W tradycji kagju oprócz tego wyróżnia się również tantry niedualne, zaznaczając, że w niektórych tantrach równy nacisk kładzie się na Przejrzyste Światło jak i na Iluzoryczne Ciało, np. Hewadżra, Kalaczakra. Podobnie jest w szkole sakja .

W ningma wyróżnia się tantry Maha Jogi, tantry Anu Jogi i tantry Ati Jogi ( dzogczen ) podkreślając nacisk odpowiednio na fazę budującą lub fazę spełniającą bądź wynikowy rezultat fazy spełniającej tj. dzogczen . Tantry te, zwane wewnętrznymi, wyróżnia to że pochodzą również od przekazu term , nauczane są też w ujęciu dzogczen oraz posiadają unikalne natychmiastowe metody fazy budującej w przypadku Anu Jogi, oraz unikalne praktyki thogal w przypadku Ati Jogi.

Przypisy

Bibliografia

• Jefrey Hopkins, Lati Rinpocze: Śmierć, stan pośredni i odrodzenie w buddyzmie tybetańskim, Wydawnictwo A, 1999
• Sogyal Rinpocze, Tybetańska księga życia i umierania, Wydawnictwo Mandala, Warszawa 2005
• Cozort Daniel, Highest Yoga Tantra, Snow Lion Publications, 2005 ,

Zobacz też

• medycyna tybetańska
• proces umierania w teorii Wadżrajany

Linki zewnętrzne

• Jefrey Hopkins, Lati Rinpocze: „Śmierć, stan pośredni i odrodzenie w buddyzmie tybetańskim”, Wydawnictwo A, http://www.buddyzm.com.pl/ksiegarnia/ebook/008.pdf

• WPROWADZENIE DO KALACZAKRY, Czcigodny Dżhado Tulku Rinpocze, http://www.loponchoklang.eu/teksty/kalaczakra_jhadotulku.html

• Advanced Meditation – Tantra Teachings: http://www.berzinarchives.com/web/x/nav/n.html_590453507.html