Słój roczny – roczny przyrost
drewna
, powstały dzięki podziałowi komórek
miazgi
–
kambium
w całym drewnie od
korzeni
po
stożek wzrostu
. Najstarszy stożek wzrostu otacza rdzeń, najmłodszy leży na obwodzie
pnia
, bezpośrednio pod miazgą.
Słoje roczne są mniej lub bardziej widoczne na wszystkich przekrojach wszystkich gatunków drzew dzięki różnicy w budowie
drewna wczesnego
i
drewna późnego
– najbardziej na przekroju poprzecznym. Drewno wczesne powstaje w pierwszym okresie
sezonu wegetacyjnego
– na wiosnę, drewno późne pod koniec lata. Na wiosnę, w wyniku podziału, kambium tworzy elementy przewodzące o dużej przepustowości (szerokim świetle). Powstałe w ten sposób naczynia lub cewki służą przede wszystkim do przewodzenia wody. U drzew iglastych jest to jaśniejsza część słoja, u drzew liściastych
pierścieniowonaczyniowych
– wyraźnie zaznaczające się ułożone pierścieniowato szerokie naczynia. Drewno późne zbudowane jest z elementów o małej przepustowości (wąskim świetle), pełni ono głównie funkcję mechaniczną. U drzew iglastych obejmuje ciemniejszą część słoja rocznego, u drzew liściastych pierścieniowonaczyniowych – część słoja, w której występują wąskie naczynia.
Wyrazistość granicy między drewnem wczesnym i późnym (w tym samym słoju rocznym) oraz między drewnem późnym i wczesnym (w dwóch sąsiadujących ze sobą słojach) zależy przede wszystkim od gatunku drewna. U większości gatunków iglastych i większości liściastych pierścieniowonaczyniowych obie granice są widoczne gołym okiem. U większości gatunków rozpierzchłonaczyniowych granica między drewnem wczesnym i późnym jest niezauważalna, granica między drewnem późnym i wczesnym jest czasami widoczna dzięki obecności
miękiszu
terminalnego.
Wpływ na szerokość słoja rocznego ma szereg zjawisk powiązanych z siedliskiem (zasobność
gleby
, uwilgotnienie),
klimatem
(
temperatura
,
opady
, cykliczność zjawisk) oraz liczne czynniki losowe (
pożar
,
powódź
,
susza
,
gradacja
szkodników
).
Badaniami retrospektywnymi budowy słoja rocznego zajmuje się
dendrochronologia
. Dzięki porównaniu słojów rocznych pochodzących z drzew rosnących na przestrzeni wielu stuleci dla danego obszaru geograficznego można stworzyć coś na wzór "dendrochronologicznego
kalendarza
". Badacze mogą z nim porównać słoje roczne z drewna wydobytego ze starożytnej budowli, aby określić w jakim roku zostało ono ścięte i użyte do ich wzniesienia.
Zobacz też
