Słonecznik zwyczajny
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	astrowe
Rząd :	astrowce
Rodzina :	astrowate
Podrodzina :	Asteroideae
Rodzaj :	słonecznik
Gatunek :	słonecznik zwyczajny
Nazwa systematyczna
Helianthus annuus L. Sp. pl. 2:904. 1753
Synonimy
Helianthus jaegeri Heiser. Helianthus lenticularis Douglas[2]

Owoce

Plantacja słonecznika

Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych . Pochodzi z Ameryki Północnej , obecnie rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza rejonem swojego rodzimego występowania^[2]. Jest uprawiany w wielu rejonach świata, w Europie od XVI w. W Polsce występuje tylko jako roślina uprawna .

Morfologia i biologia

Łodyga

Wzniesiona, prosta, sztywna, gruba, pojedyncza lub słabo rozgałęziająca się. Osiąga 2-3 m wysokości. Istnieje jednak wiele odmian ozdobnych o wysokości od 0,5 do 1 m.

Kwiaty

Zebrane w bardzo duże kwiatostany typu koszyczek , o średnicy do 30 cm. Koszyczki zwisające po przekwitnięciu. Brzeżne kwiaty języczkowe są duże i żółte, zaś środkowe kwiaty rurkowe – drobne i brunatne. U odmian ozdobnych występują także kwiaty w innych kolorach.

Liście

Ulistnienie skrętoległe, wszystkie liście sercowate, duże, ogonkowe, szorstkie, o piłkowanych brzegach.

Owoc

Jadalna niełupka zawierająca dużo tłuszczu .

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna . Kwitnie od lipca do października, przedprątne kwiaty zapylane są przez błonkówki ^[3]. W ciągu dnia koszyczek słonecznika zwrócony jest zawsze w stronę słońca i stąd pochodzi nazwa rodzajowa. Owoce słonecznika zawierają do 38% oleju^[4].

Zastosowanie

• Jest uprawiany jako warzywo o jadalnych nasionach
• Roślina oleista , jedna z ważniejszych. Z nasion otrzymuje się olej słonecznikowy używany jako tłuszcz jadalny, do produkcji margaryny , a także jako tłuszcz techniczny do wytwarzania pokostu , lakierów i mydła ^[4].
• Wytłoki pozostałe po wyciskaniu oleju z nasion są dobrą paszą dla zwierząt^[4].
• Istnieją odmiany pastewne, których pędy w postaci kiszonki są używane jako wartościowa pasza dla bydła^[4].
• Coraz częściej uprawiany jest jako roślina ozdobna w licznych odmianach (jako roślina rabatowa i na kwiat cięty). Istnieją odmiany o tzw. kwiatach pełnych zawierające wyłącznie kwiaty języczkowe , a także odmiany o kwiatach dwubarwnych.
• Rdzeń łodyg był w Chinach używany do wyrobu papieru^[4].

Uprawa

Roślina łatwa w uprawie. Uprawia się z nasion wysiewanych wczesną wiosną wprost do gruntu. Wytrzymuje wiosenne przymrozki ( strefy mrozoodporności 4-10)^[5]. W czasie owocowania może wymagać podparcia, gdyż duże i ciężkie koszyczki mogą wywrócić roślinę wraz z korzeniami (zwłaszcza po opadach deszczu). Wymaga stanowiska w pełnym słońcu i bardzo obitego nawożenia.

Przypisy