Szkoły psychoanalizy - zbiór teorii stworzonych przez licznych badaczy, których wspólną cechą jest odwoływanie się do fundamentalnych założeń
psychoanalizy
. Od czasu stworzenia przez
Freuda
psychoanaliza znacznie się rozwinęła. Obok nurtu klasycznego, stworzonych zostało wiele innych nurtów teoretycznych i praktycznych. Część z nich zalicza się, mimo pewnych różnic do psychoanalizy. Inne, na tyle mocno różnią się od psychoanalizy, że nie są zaliczane do grupy teorii psychoanalitycznych (np. neopsychoanaliza).
Szkoły psychoanalityczne
Freudyzm
-
Zygmunt Freud
Ortodoksyjna psychoanaliza, szkoła wiedeńska psychoanalizy, psychoanaliza klasyczna.
Klasyczna psychoanaliza stworzona przez
Zygmunta Freuda
zwraca uwagę przede wszystkim na
rozwój psychoseksualny
. Przyjemność, która w węższym znaczeniu skupia się do tego co
seksualne
zostaje w toku
rozwoju
ograniczona przez rzeczywistość.
W toku rozwoju człowiek musi zrezygnować z przyjemności i zaangażować się w życie w rzeczywistości, w życie społeczne. Jednym z podstawowych terminów, który odróżnia klasyczną wersję od innych jest
kompleks Edypa
. W kompleksie tym skupiają się emocje skierowane do matki i do ojca (trójkąt edypalny). To prawidłowe rozwiązanie tego kompleksu umożliwia normalną (tzn. nie- perwersyjną) seksualność podporządkowując seksualność prawom społecznym.
Szerzej psychoanaliza klasyczna została opisane w haśle
teoria psychoanalizy
.
Szkoła francuska psychoanalizy
-
Jacques Lacan
Stworzona przez
Jacques'a Lacan'a
wzbogaciła ortodoksyjną psychoanalizę o osiągnięcia
lingwistyki
. Stworzona została w Paryżu w latach pięćdziesiątych. Szkoła francuska czerpie z filozofii
egzystencjalizmu
,
fenomenologii
i filozofii
Hegla
.
Jacques Lacan swoją secesję z IPA przeprowadził pod hasłem powrotu do Freuda. Odcinał się od amerykańskiej i angielskiej odmiany psychoanalizy zwanej psychologią ego, która skupiała się przede wszystkim na wzmacnianiu funkcji
ego
i przystosowaniu do warunków zewnętrznych. Lacan stwierdził, że ego nie istnieje, jest złudzeniem z którym podmiot się identyfikuje. Identyfikacja ta ma miejsce tzw. fazie lustra. Wówczas małe dziecko, które czuje się zbiorem niezorganizowanych części, widząc swoje odbicie w lustrze identyfikuje się z nim; sądzi, że to odbicie to
ja
. W efekcie tego istnieje głębokie rozdarcie, między podmiotem a ego.
W swojej teorii Lacan wprowadził trzy rejestry: symboliczne, wyobrażeniowe, realne
Szkoła angielska psychoanalizy
Składają się na nią teorie tworzone przez dwie wielkie osobowości:
Annę Freud
- córkę
Zygmunta Freuda
oraz
Melanie Klein
. Z uwagi na różnice między tymi podejściami przez długi czas realna była groźba rozpadu w Brytyjskim Towarzystwie Psychoanalitycznym.
-
Melanie Klein
W swojej pracy podkreślała wagę wewnętrznych relacji z wyfantazjowanymi postaciami określanych jako relacja z obiektem. Te relacje wymagają stworzenia specyficznego rodzaju
obron
. Konstelację
popędów
, relacji z obiektem i obron Melanie Klein nazwała pozycją. Wyróżniła pozycje:
- schizo-paranoidalną
- depresyjną
Pozycja tym różni się od fazy (w ujęciu freudowskim), że w pewien sposób istnienie całe życie jednostki, nie przemija. Klein uważała, że
ego
istnieje od początku życia jednostki. Wprowadzone przez nią modyfikacje techniki analitycznej umożliwiły terapię głębiej zaburzonych pacjentów (
psychozy
,
depresje
, pomijane przez szkołę ortodoksyjną.
-
Anna Freud
Anna Freud w swojej pracy zmodyfikowała technikę analityczną tak, aby można było prowadzić analizę dzieci. W przeciwieństwie do poglądów
Zygmunta Freuda
- swojego ojca, przyczyn
objawów nerwicowych
upatrywała nie tylko w fantazjach, ale także w aktualnej i przeszłej sytuacji dziecka. W zakresie rozwoju dziecka wprowadziła pojęcie
linii rozwojowej
, które znaczeniowo jest szersze do freudowskiej koncepcji rozwoju psychoseksualnego. W swojej interpretacji aparatu psychicznego przeniosła środek ciężkości na
II teorię topograficzną
Freuda, próbując zawrzeć w niej także
I teorię topograficzną
.
Szkoła amerykańska psychoanalizy
- Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .
-
Margaret Mahler
- Otto Kernberg
-
Heinz Kohut
Dalsze szkoły psychodynamiczne
Neopsychoanaliza
Autorzy zaliczani do nurtu neopsychoanalizy, odeszli od koncepcji
Freuda
. Ich teorie skupiają się, już nie na
popędach
- jako siłach z pograniczy biologii i psychiki ale raczej przypisywali im kulturowe uwarunkowanie. Podobnie jak Freud duże znaczenie przypisują doświadczeniom z dzieciństwa.
-
Karen Horney
W swojej pracy Karen Horney inaczej niż Freud interpretuje siły przyczyniające się do powstania
nerwicy
. Podobnie jak
Freud
stwierdziła, że przyczyną
nerwicy
są nierozwiązane wewnętrzne konflikty. Siłą napędową tych konfliktów są popędy, które zupełnie inaczej niż w koncepcji Freuda, są siłą specyficzną dla neurotyków. Rodzą się one z poczucia wyizolowania, bezradności, strachu, wrogości. Ich celem jest zdobycie poczucia bezpieczeństwa. Cechą charakterystyczną i przyczyną nerwicy jest neurotyczna struktura charakteru, nerwica charakteru. W tym ujęciu charakter składa się z sprzecznych (a więc konfliktowych, wzajemnie się wykluczających) tendencji, które neurotyk próbuje pogodzić, choć jest to całkowicie niemożliwe. Jej teoria powstania nerwicy są opisane łącznie z notą biograficzną.
-
Erich Fromm
Erich Fromm
i jego następcy rozwinęli teorię Freuda o dokładne zbadanie wpływu jaki wywiera istnienie podświadomości na kulturę, i w drugą stronę jak "zakodowane w symbole" ukryte treści kulturowe wpływają na świadomość i podświadomość poszczególnych ludzi. Wg tego nurtu, w odróżnieniu od Freudyzmu, oddziaływania te mają charakter dwukierunkowy. Z jednej strony popędy są sublimowane w formie wytworów kultury a z drugiej strony kultura ta ma silny wpływ na zawartość ludzkiej podświadomości. Psychoanaliza kulturowa rozszerzyła formy terapii na
terapię poprzez tworzenie
i poddawanie się wpływowi sztuki. W ramach tej szkoły rozwinięto
muzykoterapię
, religioterapię i dziecięcą terapię specjalnie pisanymi bajkami.
-
Harry Stack Sullivan
Według tego autora
osobowość
buduje się w oparciu o względnie trwałe, powtarzające się relacje interpersonalne i tylko w tym kontekście może być rozpatrywana. Daną osobę można rozpatrywać jedynie uwzględniając jego
pole społeczne
. Stąd badanie i terapia mogą polegać jedynie na obserwacji i zmianie relacji interpersonalnych danej osoby. Wspomniane relacje (a przede wszystkim relacja z matką) przyczyniają się do powstawania
jaźni
(dobre i złe 'ja'). Na tej kanwie kształtuje się także selektywność spostrzegania zdarzeń co w efekcie pełni rolę
mechanizmu obronnego
.
Psychologia analityczna
-
Carl Gustav Jung
Carl Gustav Jung
- w swojej koncepcji dokonał podziału psychiki na sferę
świadomą
i
podświadomą
. Tę ostatnią podzielił na nieświadomość indywidualną i
nieświadomość zbiorową
, na którą składają się dziedziczone doświadczenia całego rodzaju ludzkiego. Jej składniki to
archetypy
- najbardziej pierwotne idee lub formy rzeczy, podobne u wszystkich ludzi, związane z uniwersalnymi tematami. Niektóre archetypy są tak rozwinięte, że można je uważać za oddzielne systemy wewnątrz psychiki lub osobowości. Są to
anima
,
animus
,
persona
i
cień
. Proces rozwoju
jaźni
nazwał
indywiduacją
. Polega ona na stopniowym poszerzaniu pola świadomości o treści podświadomości. Jung wyróżnił dwa typy dystrybucji energii psychicznej: na zewnątrz (
ekstrawersja
) i ku wnętrzu podmiotu (
introwersja
). Te dwa typy postaw współistnieją u każdego człowieka. Wyróżnił ponadto cztery funkcje psychiczne: myślenie, czucie, intuicja, doznawanie. Występują one u człowieka wspólnie, przy czym jedna z nich jest dominująca.
Psychologia indywidualna
-
Alfred Adler
Twórca tej szkoły odrzucił koncepcję
libido
. Uważał, że głównym motorem działania ludzi jest dążenie do mocy jako forma
kompensacji
kompleksu niższości
. Wspomniany kompleks powstaje we wczesnym dzieciństwie na podłożu poczucia słabości dziecka w stosunku do dorosłych i do otoczenia. Sposoby kompensacji kompleksu niższości wpływają na kształtowanie się cech
charakteru
człowieka, a niemożność kompensacji daje początek zaburzeniom i chorobom psychicznym. Adler uważał też że poczucie niższości jest czymś dobrym dla człowieka, bowiem jest to czynnik rozwoju jednostki. Można wyróżnić dwa cele życia. Pierwszy to poczucie wspólnoty (Gemeinschaftsgefūhl), który sprowadza się do rozwoju jednostki jak i ogółu w oparciu o poczucie empatii i
identyfikację
. Drugi to prywatna inteligencja (private Intelligenz), który sprowadza się aby swoją niedoskonałość przezwyciężyć przez zdobycie przewagi nad innymi ludźmi. Sam Adler podkreślał pierwszy z celów jako skuteczny środek walki z poczuciem mniejszej wartości.
Zobacz też
