Chrystus nauczający. Wczesnochrześcijański
fresk
przedstawiający Chrystusa w todze profesorskiej, otoczonego uczniami. Pierwsza poł. IV w., Rzym
katakumby
Domicylii.
Szkoła antiocheńska — termin określający styl teologii wypracowany w
Antiochii syryjskiej
w starożytnym chrześcijaństwie, cechujący się przywiązaniem do bardziej literalnego
odczytywania
Pisma Świętego.
W III w. Antiochia ofiarowała rozwijającej się teologii chrześcijańskiej zaplecze intelektualne i kulturowe porównywalne do tego, jakim była stolica
Egiptu
Aleksandria
. Antiochia kultywowała bardziej tradycję filozoficzną
Arystotelesa
, dominujący wpływ miał również
judaizm
rabiniczny
. Aleksandria zaś była bardziej zwrócona ku
platonizmowi
oraz judaizmowi
hellenistycznemu
. Ta różnica mocno zaznaczyła się w sposobie uprawiania teologii w obydwu ośrodkach - w interpretacji
Biblii
przedstawiciele szkoły antiocheńskiej odróżniali się od
Szkoły aleksandryjskiej
tym, że bardziej poszukiwali sensu wyrazowego i historycznego.
Pod nazwą Antiocheńska szkoła teologiczna nie rozumie się jakiejś jednej instytucji naukowej, jest to określenie sposobu uprawiania teologii, wypracowanego przez poszczególnych teologów i grupy ich uczniów.
Początki są wiązane z
Lucjanem
(zm.
312
r.). Nie jest pewne czy był on pod wpływem nieco starszego od niego
Pawła z Samosaty
(
ang.
). Ten ostatni poprzez zbytnie położenie nacisku na ludzką naturę Chrystusa naraził się na oskarżenie o odmawianie Jezusowi godności synostwa Bożego i propagowanie tzw. dynamicznego
Monarchianizmu
[1], czyli doktryny, która twierdziła, że Jezus sam nie będąc
Bogiem
, otrzymał moc Bożą /(
gr.
) dynamis/ w czasie chrztu w Jordanie. Zupełnie odmienną postawę miał
Eustacjusz
(
ang.
), który bardzo ostro krytykował
Arianizm
.
Kolejną, odmienną światopoglądowo postacią, był
Diodor z Tarsu
. Jego uczniami byli
Jan Chryzostom
,
Teodor z Mopsuestii
i jego brat Polichromiusz. Z kolei uczniem Teodora był
Nestoriusz
, późniejszy
patriarcha Konstantynopola
w latach
428
-
431
, autor potępionej przez
Sobór efeski
(431) doktryny o rozdzieleniu dwóch natur w Chrystusie. Pod wpływem tradycji antiocheńskiej był także obrońca Nestoriusza,
Teodoret z Cyru
, również uczeń Teodora z
Mopswestii
, oraz
Ibas z Edessy
. Wokół ich pism w okresie
Soboru Konstantynopolitańskiego II
(553 r.) toczyła się debata o ortodoksyjność interpretacji natur Chrystusa - tzw.
Trzy Dzieła
.
Wśród innych autorów tej szkoły teologii wymienia się
Euzebiusza z Nikomedii
, Marisa z Chalcedonu,
Eudoksjusza
(
ang.
), Teognisa z Nicei,
Asteriusza
,
Ariusza
. Także św.
Efrem Syryjczyk
z
Edessy
jest zaliczany do tej szkoły ze względu na jego przywiązanie do literalnego odczytywania Pisma Świętego[2].
Zobacz także
Przypisy
