Szeol ( hebr. שאול) w Starym Testamencie , a przede wszystkim we wczesnym judaizmie , miejsce pobytu zmarłych, pozbawionych wszelkiej radości istnienia i życia.

Etymologia

Badacze przyjmują, że pierwotnie słowo to znaczyło tyle, co „grób”, „cmentarz”, zaś późniejszy symbolizm (włącznie z bardzo późną, współczesną koncepcją innych rzeczywistości czy „zaświatów”) jest owocem wpływów zaratustriańskich , hellenistycznych i chrześcijańskich .

Ze względu na grecki zapis większości ksiąg Nowego Testamentu - słowo „szeol” przetłumaczone zostało na greckie „hades”. W niektórych polskich przekładach w miejscach słowa „szeol” pojawia się wyraz „otchłań”.

Szeol w Biblii

Z Biblii wynika, że szeol (hebr. sze’òl) jest wspólnym grobem wszystkich ludzi, w odróżnieniu od pojedynczego grobowca (hebr. kéwer, Sdz 16,31^[1]) czy grobu (kewuráh, Rdz 35,20^[2] ; gadísz, Hi 21,32^[3]).

Źródłosłów hebrajskiego wyrazu sze’òl nie jest całkiem jasny, najprawdopodobniej wywodzi się on od czasownika sza’ál — „pytać; prosić”. W A Compendious Hebrew Lexicon Samuel Pike napisał o Szeolu, że jest to „wspólne miejsce pobytu lub kraina zmarłych, nazwana tak ze względu na nienasycenie grobu, który niejako zawsze prosi, wręcz domaga się o więcej”^[4]. Wynika stąd, że Szeol jest miejscem (a nie stanem), gdyż trafiają tam wszyscy zmarli ludzie (Rdz 37:35^[5] , przyp. w NW; Prz 30:15, 16^[6] ).

Wyraz sze’òl występuje w tekście masoreckim 65 razy. W Biblii gdańskiej przetłumaczono go przede wszystkim na „grób” i „piekło” oraz sporadycznie na „przepaść”, „głęboki dół” i „ziemia”. W katolickiej Biblii Tysiąclecia transkrybuje się go na „Szeol”^[7]. W tekście hebrajskim słowo sze’òl występowało też pierwotnie w księdze Izajasza 7:11^[8] ; w starożytnych przekładach greckich Akwili, Symmacha i Teodocjona oddano je przez „Hades”.

Słowo sze’òl nie ma precyzyjnego polskiego odpowiednika. W Collier’s Encyclopedia tak skomentowano oddawanie go w przekładach biblijnych przez „piekło”: „Ponieważ w czasach starotestamentowych Szeol oznaczał po prostu miejsce pobytu zmarłych, bez podziału na dobrych i złych, słowo ‚piekło’, tak jak się je dziś pojmuje, nie jest najtrafniejszym tłumaczeniem”^[9]. Współczesne przekłady raczej transkrybują hebrajski termin na „Szeol” (Bp, BT, BWP, NŚ).

W książce A Translators Handbook on the Book of Jonah Brynmor F. Price i Eugene A. Nida napisali o słowie „Szeol”: „Wyraz ten występuje często w Psalmach i Księdze Hioba i odnosi się do miejsca, do którego idą wszyscy zmarli. Jest ono przedstawiane jako mroczne miejsce, gdzie nie dzieje się nic godnego wzmianki. Nie istnieją tam żadne podziały moralne, toteż ‚piekło’ (KJ) nie jest trafnym tłumaczeniem, gdyż sugeruje coś przeciwstawnego ‚niebu’, do którego po śmierci udają się prawi. Najbliższym odpowiednikiem byłby ‚grób’ w ogólnym tego słowa znaczeniu, z tą różnicą, że Szeol jest raczej grobem masowym, w którym wspólnie przebywają wszyscy zmarli. (...) Przywołanie tego obrazu w takich okolicznościach [Jon 2:2]^[10] można uznać za stosowne, bo przecież Jonasz został uwięziony we wnętrzu ryby”^[11].

W judaizmie okresu Starego Testamentu

Stary Testament opisuje Szeol jako stan nieświadomości i zapomnienia. Przebywające w nim dusze są całkowicie pozbawione uczuć i pogrążone jakby we śnie .

Bo po śmierci nie pamięta się o Tobie, a w krainie umarłych [hebr. szeol],

któż Cię wysławiać będzie ( Ps. 6:6 ^[12])

Mimo iż zmarli nie mogą chwalić Boga, ani w żaden inny sposób Mu służyć, to ma On władze także w Szeolu.

To Pan daje śmierć i życie,

wtrąca do Szeolu i zeń wyprowadza. ( 1 Sm 2,6^[12])

Szeol dotyczy wszystkich ludzi po śmierci – a nie jedynie dobrych lub złych. Jest on miejscem oczekiwania na przyjście Mesjasza i związanych z nim Sądu ostatecznego i zmartwychwstania prawowiernych żydów .

Hebrajskie słowo szeol występuje w Starym Testamencie 65 razy (najwięcej w Księdze Psalmów i Księdze Przysłów ).

W judaizmie okresu hellenistycznego

W judaizmie okresu Drugiej Świątyni , w przekładzie Siedemdziesięciu przetłumaczyli szeol na hades 65 razy^[13]. W pierwszym wieku p.n.e. stary i nieokreślony Szeol ustępował miejsca dualisticznej wizji życia po śmierci, w której źli zostawali potępieni, a dobrzy udawali się na łona Abrahama^[14][15]. "Hades" użyty jest w Nowym Testamencie 11 razy^[16], " gehenna " 12 razy^[17].

Szeol w Chrześcijaństwie

Z perspektywy Nowego Testamentu Szeol był więzieniem lub miejscem oczekiwania na zbawienie ( 1 Piotra 3:19). Zarówno odstępcy jak i ludzie wierni Bogu przebywali tam wspólnie pogrążeni w swoistym śnie. Jezus zapowiadał, że po swojej męce będzie głosił Ewangelię także umarłym ( Jana 5:24-29), zaś w jednym ze świadectw ewangelicznych jest mowa o zmartwychwstaniu starotestamentowych wierzących po zmartwychwstaniu Jezusa ( Mt 27:52-53)

W Kościele katolickim zdecydowanie przeważa myśl, iż od momentu zmartwychwstania Chrystusa Szeol jest opustoszały lub zamknięty, zaś duchy ludzi sprawiedliwych wędrują do Nieba . Po szeolu czyściec i piekło nie jest potrzebne dla sprawiedliwych.( Łukasza 16:19-31, Apokalipsa 7:14, 20:13).

I ujrzałem umarłych - wielkich i małych - stojących przed tronem,

a otwarto księgi. I inną księgę otwarto, która jest księgą życia.

I osądzono zmarłych z tego, co w księgach zapisano, według ich czynów. (Ap 20,12^[12])

Można także przyjąć, iż to właśnie Szeol stał się po zmartwychwstaniu Jezusa miejscem męki, gdyż w niektórych miejscach słowa szeol, hades, otchłań i piekło wydają się występować wymiennie.

Szeol w niektórych kościołach protestanckich

Szeol w niektórych kościołach protestanckich ma takie samo znaczenie jak w Judaizmie, tyle że umarli opuszczą go przy powtórnym przyjściu Chrystusa. Jest to miejsce nieświadomości i niewiedzy zgodnie ze słowami z księgi Kaznodziei Salomona.

Szeol w wyznaniu Świadków Jehowy

Szeol w wyznaniu Świadków Jehowy uznawany jest jako symbol wspólnego grobu wszystkich ludzi. Ma to związek z uznawaniem śmierci jako momentu przestania istnienia duszy człowieka.

Przypisy

Zobacz też

• hades , tartar , piekło ;
• czyściec , eden ,