|
kolegiata w Opatowie
kolegiata w Opatowie - Kolegiata św. Marcina w Opatowie – romański kościół parafialny pw. Świętego Marcina z Tours ulokowany w Opatowie, w województwie świętokrzyskim. Jest to najcenniejszy zabytek Opatowa. Posiada status kolegiaty – pierwsza wzmianka o kanonikach opatowskich pochodzi z roku 1206. Zaginęły ślady, kto był rzeczywistym fundatorem tej świątyni: jedni za Długoszem twierdzą, że syn Bolesława Krzywoustego książę Henryk Sandomierski, Krzyżownik, wybudował tu klasztor dla sprowadzonych z Jerozolimy Templariuszy. Inni przypisują kościół Cystersom lub Benedyktynom, jeszcze inni Alojzemu Duninowi synowi słynnego Piotra. Wybudowana w stylu romańskim świątynia, zawiera wiele elementów gotyku oraz późniejsze renesansowe i barokowe szczegóły.
Od strony zachodniej są dwie wieże, z których południowa, romańska wykonana z kamiennych ciosów, wyróżnia się romańskimi okienkami. Druga wieża, wybudowana później, ma prostszą formę. Między wieżami znajduje się portal główny, romański z osadzonym na nim gotyckim portalem. Obok ślady zamurowanego niegdyś, trójarkadowego wejścia. Romański portal zachował się również w kruchcie północnej, do której wejście prowadzi przez ostrołukowy portal gotycko - renesansowy z 1514 roku. Został on ozdobiony motywami roślinnymi, w które wkomponowano herby Łabędź i Odrowąż. W nawach bocznych kolegiaty są osłonięte dawne romańskie okienka.
Nawa główna budowli pochodzi prawdopodobnie z XVI wieku. Pokryta jest późnogotyckim sklepieniem kolebkowym. Zastąpiło ono pierwotny drewniany strop. Wnętrze kościoła pokryte jest polichromią barokową z XVIII wieku. Na ścianach prezbiterium widnieją malowidła historyczno - batalistyczne. Z prawej strony znajduje się obraz przedstawiający "Bitwę na Psim Polu"; w której Bolesław Krzywousty w roku 1109 odniósł zwycięstwo nad Henrykiem V - cesarzem Niemiec. Po stronie lewej - malowidło ukazujące "Bitwę pod Grunwaldem" w 1410 roku i triumf wojsk Władysława Jagiełły.
W północnej części jest kolejny obraz batalistyczny "Bitwa pod Wiedniem". Przedstawia on husarię Jana III Sobieskiego, walczącą z Turkami pod Wiedniem. Mury nawy głównej, nad arkadami, pokryte zostały scenami alegorycznymi, natomiast na sklepieniu są sceny z życia Św. Marcina. Wyposażenie wnętrza kolegiaty pochodzi z XVIII wieku. W ołtarzu - na przedłużeniu prawej, południowej nawy jest obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVI wieku.
Przypuszcza się że został on namalowany przez Włocha Timoteo Viti z Urbino. W transepcie przy lewej, północnej nawie znajduje się renesansowy nagrobek rodziny Szydłowieckich: Kanclerza Wielkiego Koronnego Krzysztofa i jego syna Zygmunta. Poniżej leżącej w zbroi postaci kanclerza znajduje się renesansowa płaskorzeźba przedstawiająca tzw. Lament Opatowski. Płaskorzeźba ta będąca arcydziełem sztuki okresu renesansu i świadcząca zarazem o wielkim kunszcie ówczesnych polskich rzemieślników przedstawia 41 postaci opłakujących zmarłego kanclerza, właściciela miasta Opatowa i odnowiciela kolegiaty - Krzysztofa Szydłowieckiego. Wśród tych postaci jest król Zygmunt I Stary, dostojnicy państwowi, dworzanie, muzycy, śpiewacy i członkowie rodziny Szydłowieckich. Płaskorzeźba pochodzi prawdopodobnie z 1541 roku. Obok niej znajduje się nagrobek córki kanclerza Anny, wykonany z węgierskiego marmuru.
Z okresu renesansu zachował się również w kolegiacie drewniany strop pod chórem, zdobiony kasetami i polichromią. Poza wymienionymi dziełami sztuki w kolegiacie znajduje się jeszcze wiele innych cennych przedmiotów. Monstrancja w stylu regencji z ok. 1730 roku, dwa kielichy barokowe: ok. poł. w. XVII i w. XVIII gładki, z pateną, pacyfikał rokokowy z 1752 roku z herbami Odrowąż, Jastrzębiec, Łabędź, Sulima. Ornaty z tkaniny renesansowej z XVI wieku, haftowany z XVII wieku, aplikowany w bukiety kwiatowe z datą 1741 roku i wiele innych.
Aktualnie kolegiata poddawana jest gruntownemu remontowi, dzięki czemu odsłonięto szereg nowych i nieznanych wcześniej malowideł. Obok Kolegiaty stawiana jest plebania zwana "Antoniówką" od imienia pomysłodawcy księdza prałata Antoniego Gnoińskiego.
Inne hasła zawierające informacje o "kolegiata w Opatowie":
Małopolska Droga św. Jakuba
...
Jan Konarski
...
Zbigniew Oleśnicki (kardynał)
...
1943
...
Jan Bodzanta (biskup krakowski)
...
Jarosław Bogoria
...
Bazylika mniejsza
...
Świątynia
...
Wejherowo
...
Obwód wołyński
...
Inne lekcje zawierające informacje o "kolegiata w Opatowie":
Średniowiecze (plansza 10)
...
027. Stuttgart, część 2 (plansza 24)
...
027. Stuttgart, część 2 (plansza 21)
...
|
