Tojeść rozesłana
Forma typowa Forma typowa
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad astrowych
Rząd :	wrzosowce
Rodzina :	pierwiosnkowate
Rodzaj :	tojeść
Gatunek :	tojeść rozesłana
Nazwa systematyczna
Lysimachia nummularia L. Sp. Pl. 148. 1753

Gatunek leczniczy

'Aurea' w uprawie ogrodowej

'Aurea' w uprawie doniczkowej

Kwiaty

Tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia L. ), zwyczajowo nazywana pieniężnikiem – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny pierwiosnkowatych . Roślina występująca na większości obszaru Europy oraz w zachodniej Azji i na Kaukazie^[2]. W Polsce pospolita, spotykana na obszarze całego kraju, najczęściej na niżu i w niższych piętrach górskich.

Morfologia

Pokrój

Niewielka, przyziemna roślina okrywowa . Tworzy na ziemi kobierce o wysokości do 5 cm.

Łodyga

Delikatna, naga, czterokanciasta, gęsto ulistniona na całej długości, wznosząca się na wysokość około 5 centymetrów. Pędy płożące zakorzeniają się w węzłach. Osiągają 60 cm długości.

Liście

Soczyście jasnozielone, naprzeciwległe, okrągławe, tępe, czerwonawo kropkowane, całobrzegie. Ogonki krótkie lecz wyraźne. Liście są w charakterystyczny sposób ułożone w jednej płaszczyźnie z łodygą.

Kwiaty

Promieniste do 3 cm średnicy, na krótkich szypułkach. Rosną pojedynczo lub po dwa w kątach liści. Działki kielicha sercowato-jajowate, zrosłe, dwa razy krótsze od płatków. Korona zrosłopłatkowa w kolorze cytrynowo-żółtym lub intensywnie żółtym, wewnątrz często jest czerwonawo punktowana. 1 słupek, 5 pręcików.

Owoc

Torebka , pękająca pięcioma podłużnymi klapami.

Biologia i ekologia

Bylina , chamefit . Kwitnie od czerwca do sierpnia. Lubi gleby wilgotne, gliniaste, ubogie w związki mineralne. Najczęściej można ją spotkać nad brzegiem wód, w olszynach, w mokrych zaroślach, na wilgotnych polach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O/All. Agropyro-rumicion crispi^[3]. Liczba chromosomów 2n = 32,36,43,45.

Zastosowanie

• Roślina ozdobna : w Polsce stosowana do obsadzania oczek wodnych . Jest także dobrą rośliną okrywową i nadaje się do ogrodów skalnych . Niektóre odmiany są uprawiane w doniczkach jako rośliny pokojowe (pędy zwisają wówczas z doniczki). Szczególnie często uprawiana jest odmiana 'Aurea' o intensywnie żółtych liściach.
• Roślina lecznicza ^[]
  • Surowiec zielarski : surowcem zielarskim jest suszone ziele , stosowane czasem w postaci proszku. Zawiera saponiny , garbniki i kwas krzemowy.
  • Działanie: napar lub proszek , ma działania: ściągające, odkażające, przeciwbiegunkowe i przeciwreumatyczne. Preparaty stosowane są przy leczeniu szkorbutu , krwawieniach wewnętrznych, biegunkach , reumatyzmie i gruźlicy . Napar z tojeści rozesłanej zmieszany z naparem z rumianku stosowany jest do leczenia trudno gojących się ran.

Uprawa

• Wymagania. Jest mrozoodporna ( strefy mrozoodporności 4-10^[4]). Najlepiej rośnie na glebach wilgotnych, a nawet podmokłych. Odmiana 'Aurea' wymaga silnego nasłonecznienia i stałej wilgotności – w takich warunkach jest najsilniej wybarwiona. Gdy rośnie w cieniu staje się zielona. Wymaga ziemi próchnicznej, żyznej i stale wilgotnej. Jest całkowicie mrozoodporna.
• Zabiegi pielęgnacyjne. Przez wiosnę i lato nawozi się wieloskładnikowymi nawozami. Ponieważ ma tendencję do rozpełzania się po ogrodzie (jej pędy ukorzeniają się), dobrze jest izolować ją od innych roślin np. kamieniami.
• Rozmnażanie. Najprościej przez podział ukorzenionych pędów. Można też ukorzeniać odcinki pędów.

Przypisy

Bibliografia