www.szkolnictwo.pl

supermocarstwo

supermocarstwo (ang. Superpower, ros. Сверхдержава) – państwo, które ze względu na swój potencjał polityczny, militarny oraz ekonomiczny (produkt narodowy brutto) wywiera wpływ na ogólnoświatową skalę, dzięki czemu pełni kluczową rolę na świecie. Innymi istotnymi czynnikami ważnymi dla owego potencjału są warunki geograficzne, demograficzne oraz kulturowe.

Cechy supermocarstwa

Kryteria odpowiadające za to, które państwo można uznać za supermocarstwo nie są jasne do zdefiniowania, a w praktyce mogą się różnić jedynie źródłem potęgi. Wymienione niżej czynniki nie są jedyne, ale konieczne i nie wyczerpują kryteriów odpowiadających za bycie supermocarstwem. Ich kolejność należy odczytywać jako przypadkową.

Geograficzne

Państwo będące supermocarstwem charakteryzuje się rozległym terytorium oraz co ważne szerokim dostępem do morza nad którym sprawuje kontrolę. Takie rozległe terytorium pozwala państwu mieć dostęp do bogatych złóż surowców mineralnych oraz produkcji żywności zwiększające niezależność. Jest to szczególnie istotny czynnik w czasie działań wojennych, ponieważ umożliwia takiemu państwu odwrót, reorganizację jak i umieszczanie w odległych, niedostępnych terenach zakładów zbrojeniowych, radarów czy składów broni. Choć w epoce broni jądrowej ma to marginalne znaczenie, tym nie mniej nawet bogaty, ale niewielki obszarowo kraj jest bardziej narażony na zniszczenia w ewentualnym konflikcie zbrojnym.

Polityczne

Wymagane jest funkcjonowanie systemu politycznego, który jest zdolny do mobilizacji ludzi, bogactw naturalnych oraz machiny gospodarczej i militarnej dla celów światowej polityki czy w efekcie ideologii na której opiera się istnienie danego państwa.

Militarne

Gdzie kończy się polityka, zaczyna się argument siły, który jest zdolnością do powstrzymywania zagrożeń czy agresji nieprzyjaciela, ale jest również zdolnością do militarnego działania w skali światowej. Istotne znaczenie ma tu wielki arsenał broni nuklearnej. Jednak samo posiadanie owej broni nie jest wystarczające dla uznania danego państwa za supermocarstwo. Są narody nie posiadające broni atomowej, ale ze względu na swój potencjał gospodarczy, naukowy oraz stopień zaawansowania technologicznego zdolne do jej szybkiego stworzenia. Najlepszym przykładem są tutaj Japonia oraz w mniejszym stopniu Niemcy.

Demograficzne

Supermocarstwo powinno mieć liczną oraz wyedukowaną populację z rozwiniętą na wysokim poziomie służbą zdrowia oraz ekonomiczną i kulturową zdolnością do kształtowania otaczającego środowiska i otoczenia. Temu służy inwestowanie w ludzi, ich edukację i zdrowie.

Ekonomiczne

Supermocarstwo charakteryzuje się wysokim produktem narodowym. Ekonomiczna potęga jest rozumiana m.in. przez dostęp do surowców, wielkość i chłonność krajowego rynku, oraz dobrą pozycję w światowym handlu, jak również w światowym rynku finansowym. Ponadto istotne znaczenie ma innowacyjność oraz technologiczne zaawansowanie, a także zdolność kumulowania kapitału. Ekonomiczną siłę charakteryzuje również eksploracja kosmosu, tak przynajmniej było w czasach zimnej wojny. Było to pole intensywnej rywalizacji przez wszystkie jej dekady. Podbój kosmosu jest także zdolnością do prowadzenia działań na szeroką skalę.

Kulturowe

Potęga ekonomiczna i polityczna przekłada się na wpływ w dziedzinie kultury światowej, a co za tym idzie filozofii i ideologii.

Supermocarstwa dawniej

Imperium Brytyjskie było pierwszym państwem w historii najnowszej, które spełniało kryteria supermocarstwa chociaż w czasach jego świetności termin ten jeszcze nie istniał. Brytyjczycy zachowali swą potęgę w obydwu wojnach światowych, ale w czasach zimnej wojny ich państwo było już znacznie słabsze od nowych ukształtowanych w czasach II wojny światowej supermocarstw: USA i ZSRR.

Okres zimnej wojny

W tym okresie ukształtowały się dwa przeciwstawne bloki na czele których stały dwa supermocarstwa ZSRR i USA, które rywalizowały ze sobą na polu militarnym, ekonomicznym, politycznym czy sportowym ze względów ideologicznych.

ZSRR reprezentował socjalizm oraz kierował Paktem Warszawskim, znanym na zachodzie jako Blok Wschodni.

USA reprezentowało kapitalizm i było główną siłą NATO w czasie zimnej wojny.

Supermocarstwa dzisiaj

Europejska Jesień Ludów, a co za tym idzie rozpad ZSRR oraz upadek socjalizmu spowodowały, że współczesny nam świat końca XX oraz początku XXI wieku powszechnie uznano za jednobiegunowy, z USA jako jedynym światowym supermocarstwem (hipermocarstwem) z najsilniejszą ekonomią oraz armią. Mimo to przybywa tych, którzy podważają, a przynajmniej przewidują w nieodległej przyszłości koniec postzimnowojennej epoki świata jednobiegunowego. Rosja jest prawną sukcesorką Związku Radzieckiego i mimo jego upadku wciąż zachowuje pewne aspekty supermocarstwa w postaci największego terytorium z ogromnymi, często nieodkrytymi jeszcze bogactwami mineralnymi, wielkiego arsenału jądrowego, czy zaawansowanej technologii kosmicznej. Unia Europejska nie jest państwem, lecz silnie zintegrowanym związkiem polityczno-gospodarczym. Ekonomiczna siła UE jest większa od USA, jednakże z powodu wciąż jeszcze istniejących odrębności prawnych do dziś nie można mówić o jednej, wspólnej gospodarce europejskiej. Ma jednak potencjał do tego, aby w nieodległej przyszłości stać się supermocarstwem. Bardzo poważnie należy traktować również aspiracje Chin oraz Indii jako państw o największym na świecie potencjale demograficznym pozwalającym pełnić rolę globalnych supermocarstw. W przypadku Państwa Środka można zaryzykować stwierdzenie, że jest bardzo bliskie osiągnięcia tego statusu. Aspiracje supermocarstwowe przejawia również Brazylia oraz pozostająca największą potęgą ekonomiczną Azji – Japonia.

Są jednak i tacy, którzy całkowicie odrzucają istnienie supermocarstw w dzisiejszym systemie globalnego rynku, w czasach wzrastającej zależności pomiędzy narodami. Są oni zwolennikami tezy istnienia świata wielobiegunowego.

Inne hasła zawierające informacje o "supermocarstwo":

Unia Europejska wywrze największy wpływ; porównywalne z unionizacją; porównaj z Unia Europejska jako potencjalne supermocarstwo XXI wieku Wiek Europy – w teoriach stosunków międzynarodowych wiek XXI wiekiem ...

Dyskusja:Supermocarstwo . MapaNa mapce dobrze byłoby zaznaczyć JAPONIĘ (np. kolorem fioletowym) jako potencjalne supermocarstwo... Skoro w tym gronie są Indie i Brazylia....Japonię umieściłbym w gronie ...

Hipermocarstwo ...

Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczne ...

Rosja Obecnie Rosja jest uważana za światowe mocarstwo, a przez niektórych nawet za supermocarstwo. Pochodzenie nazwy kraju Nazwa Rosja, którą zaczęto używać pod koniec XV wieku, pochodzi ...

mocarstwo przegrane w II wojnie światowej. W czasach zimnej wojny (1946-1991) istniało także określenie "supermocarstwo" którego używano w odniesieniu do ZSRR oraz USA. ...

supermocarstwo align=justify> supermocarstwo (ang. Superpower, ros. Сверхдержава) – państwo, które ze względu na swój ...

Inne lekcje zawierające informacje o "supermocarstwo":

226 Procesy integracyjne w Europie Zachodniej (plansza 3) ...