Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Ruch Chorzów

Ruch Chorzów

Ruch Chorzów
Pełna nazwaRuch Chorzów Spółka Akcyjna
Przydomek"Niebiescy",
"Niebieska eRka",
"HKS"
(od " Hutniczy Klub Sportowy" – oficjalnie nigdy nie wystąpiło w nazwie)
Barwy         
Data założenia 20 kwietnia 1920
Liga Ekstraklasa
Debiut w najwyższej lidze 3 kwietnia 1927
Katowice (Ruch w roli gospodarza)
1. FC Katowice 0:7
Adresul. Cicha 6
41-502 Chorzów
Stadion "Cicha 6" , Chorzów
Prezes Katarzyna Sobstyl
Trener Waldemar Fornalik
Barwy drużyny
Barwy drużyny
yBarwy drużyny
Barwy drużyny
Stroje
domowe
Barwy drużyny
Barwy drużyny
Barwy drużyny
yBarwy drużyny
Stroje
wyjazdowe
Strona internetowa

Ruch Chorzów – polski klub sportowy założony 20 kwietnia 1920 w Bismarkhucie ( niem. Bismarckhütte, od 1 stycznia 1923 Wielkie Hajduki ; dziś Chorzów Batory , dzielnica Chorzowa ) jako jednosekcyjny klub piłkarski[1]. Jeden z najbardziej utytułowanych klubów piłkarskich w Polsce. 14-krotny mistrz Polski , 3-krotny zdobywca Pucharu Polski oraz jeden z dwóch polskich ćwierćfinalistów Pucharu UEFA w historii (edycja 1973/74 ). Zajmuje pierwsze miejsce w klasyfikacji medalowej Mistrzostw Polski w piłce nożnej. Obecnie gra w ekstraklasie (70 sezon w historii). W tabeli wszech czasów tych rozgrywek prowadził do połowy lat 90., aktualnie plasuje się na 3 miejscu[2]. Do sezonu 1986/87 był jedynym klubem, jaki uczestniczył we wszystkich sezonach polskiej ekstraklasy.

Ruch Chorzów jest pierwszym historycznym mistrzem Górnego Śląska w oficjalnych rozgrywkach PZPN . Jako pierwszy klub piłkarski reprezentował region górnośląski na szczeblu klubowych Mistrzostw Polski. Jako pierwszy górnośląski klub zdobył też Mistrzostwo Polski oraz Puchar Polski . Ruch pozostaje zarazem ostatnim klubem z Górnego Śląska jaki zdobył tytuł mistrza Polski i Puchar Polski. Ruch Chorzów jest obecnie jedynym śląskim klubem w ekstraklasie , który występował na tym najwyższym stopniu rozgrywek od chwili ich utworzenia w 1927 roku.

27 grudnia 2004 założono Sportową Spółkę Akcyjną, która 27 stycznia 2005 przejęła klub. 4 grudnia 2008 Sportowa Spółka Akcyjna zadebiutowała na rynku NewConnect . Tym samym Ruch Chorzów stał się pierwszym polskim klubem piłkarskim notowanym na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych [3].

Spis treści

Historia

Założenie klubu

Miejski Dom Kultury w Chorzowie Batorym
W tym budynku 20 kwietnia 1920 odbyło się zebranie założycielskie klubu

27 stycznia 1920 roku Polski Komisariat Plebiscytowy mający siedzibę w Bytomiu wystosował apel w którym nawoływał do tworzenia nowych klubów sportowych na Górnym Śląsku. Głównym inicjatorem i pomysłodawcą tworzenia klubów sportowych pod egidą Polskiego Komisariatu Plebiscytowego był śląski działacz sportowy Alojzy Budniok[4]. Za organizowanie klubu w Hajdukach (z ramienia Komisariatu) odpowiadał jednak Teofil Paczyński. Do tej roli predysponowały go dwie okoliczności; po pierwsze pełnił funkcję komisarza Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Hajdukach / Bismarkhucie , po drugie pochodził ze starego górnośląskiego rodu hrabiowskiego , władającego przez ponad dwieście lat Hajdukami[5]. Namówił on kilku graczy i działaczy sportowych do wystąpienia z klubu BBC ( Bismarckhütter Ballspiel Club ). Dzięki jego działaniom, 22 lutego 1920 roku na zebraniu dotyczącym nowopowstających klubów (jakie odbyło się w siedzibie PKP – bytomskim hotelu Lomnitz) pojawił się także reprezentujący Hajduki / Bismarkhutę Bernard Skop[6]. 3 kwietnia 1920 roku na pierwszym zebraniu organizowanym przez Paczyńskiego w sprawie utworzenia nowego klubu w Hajdukach / Bismarkhucie , obecni byli: Jan, Józef i Franciszek Bartoszkowie; Bernard i Augustyn Skopowie oraz August Kiołbasa. Uchwalono wówczas datę zebrania konstytucyjnego (mającego wybrać zarząd nowego klubu) na 20 kwietnia 1920 [7]. Tego dnia zgodnie z ustaleniami odbyło się założycielskie zebranie klubu w Domu Związkowym w Hajdukach / Bismarkhucie , w którym wzięło udział czterdzieści osób. W składzie wybranego zarządu znalazło się 9 osób: wiceprezes Paweł Kiełbasa, skarbnik Edward Supernok, kierownik sportowy Franciszek Bartoszek, sekretarz Bernard Skop oraz Paweł Skop, Sylwester Golasz, Teofil Paczyński, Jakub Szweda i Stanisław Sojka. Pierwszym prezesem został nauczyciel z Klimzowca, Paweł Koppa[1].

Teofil Paczyński

Do powstania klubu w znacznej mierze przyczynił się fakt, że w lutym 1920 roku, zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego przybyły na Górny Śląsk pierwsze oddziały aliantów[8]. Rozpoczęły się tym samym przygotowania do przeprowadzenia plebiscytu, mającego zadecydować o przynależności państwowej Górnego Śląska. Rozwijający się dotąd spontanicznie ruch sportowy otrzymał wsparcie Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, w ramach którego utworzono wydział wychowania fizycznego (z Maksymilianem Wilimowskim jako kierownikiem). Tworzenie nowych klubów sportowych i udzielanie im wsparcia przeciągać miało górnośląską młodzież na polską stronę. Większość Górnoślązaków nie posiadała bowiem skrystalizowanej świadomości narodowej. Kierujący od 20 lutego 1920 roku Komisariatem Plebiscytowym Wojciech Korfanty zdawał sobie sprawę, że zbliżał się termin ostatecznych rozstrzygnięć.

Na Śląsku trwała prawdziwa walka o „rząd dusz”, toteż często organizowano tu mecze z udziałem polskiej czołówki. Była to wspaniała propaganda polskości[9]

Pod patronatem PKP 20 marca 1920 r. utworzony został Górnośląski Związek Towarzystw Sportowych. W dniu 4 sierpnia 1920 r. ze struktur GZTS wyodrębnił się Górnośląski Związek Okręgowy Piłki Nożnej z siedzibą w Bytomiu, do którego przystąpił także KS Ruch[10].

Geneza nazwy i pierwsze sukcesy (1920-1922)

Na zebraniu założycielskim za nazwę klubu obrano "Ruch", której pomysłodawcą był Edward Supernok. Nazwa ta miała nawiązywać do śląskich ruchów powstańczych [11]. Nie można zapominać, że samo słowo „Ruch” ma jednak wiele znaczeń[12]. Nie do końca jest też wyjaśniona oficjalna, pełna nazwa klubu przez pierwsze lata istnienia. Z racji sytuacji panującej na Górnym Śląsku przynależność państwowa gminy nie była jeszcze rozstrzygniona, więc w latach 1920-1922 używano dwujęzycznych, podwójnych nazw urzędowych: "Bismarckhütte Oberschlesien/Bismarkhuta Górny Śląsk"[13], a w obiegu pojawiała się też pierwotna nazwa osady Hajduki , którą gmina oficjalnie przybrała 1 stycznia 1923 (jako Wielkie Hajduki)[14].

Pierwsza "siedziba" klubu
SP nr 34 w Chorzowie BatorymNa dziedzińcu tej szkoły odbywały się pierwsze treningi Ruchu

SP nr 34 w Chorzowie Batorym
Na dziedzińcu tej szkoły odbywały się pierwsze treningi Ruchu
Tablica pamiątkowa na budynku SP nr 34

Tablica pamiątkowa na budynku SP nr 34
 

Jako barwy klubowe przyjęto na zebraniu założycielskim kolory: niebieski i biały. Miały one nawiązywać do barw Śląska[15]. Przydomek "Niebiescy" przylgnął do piłkarzy już w latach dwudziestych[11].

Ruch Chorzów przed 1939 rokiem był jednoznacznie kojarzony z powstańcami śląskimi i polskimi patriotami [16]. W powstaniach śląskich zginął bramkarz klubu Brol a w walkach uczestniczyli także Józef i Jan Bartoszkowie, Józef Wieczorek, Sylwester Golasz czy Wilhelm Kałuża[17]. Kwestie narodowościowe były jednak na Górnym Śląsku bardzo skomplikowane. W konflikcie o przynależność państwową Górnego Śląska – jaki wybuchł w 1919 roku – twórcy Ruchu opowiedzieli się po polskiej stronie. Przy analizowaniu problematyki narodowościowej poszczególnych górnośląskich klubów piłkarskich działających w omawianym okresie pamiętać trzeba, że w miastach większość Ślązaków głosowała w plebiscycie za pozostaniem tego regionu w granicach Niemiec [18]. Założyciele Ruchu byli więc Ślązakami optującymi za Polską[19]. Nie przypadkiem pierwszy mecz rozegrano 3 maja 1920 roku, w dniu uchwalenia Konstytucji trzeciomajowej [20]. Ten pierwszy mecz, z Orłem Józefowiec , zakończył się wygraną piłkarzy Ruchu 3:1. Jako pierwszy na listę strzelców w klubowych kronikach zapisał się Wiktor Prukop.

Piłkarze którzy wystąpili w pierwszym meczu Ruchu:
(3.05.1920)

Franciszek Broll
Wilhelm Szeilthauer
Robert Potyrcha
Alojzy Bronder
Alfred Matuszczyk
Jan Kornas
Sylwester Golasz
Józef Bartoszek
Jan Bartoszek
Wiktor Prukop
Karol Grzesik

W maju 1920 roku Ruch przystąpił do Górnośląskiego Związku Towarzystw Sportowych (przekształconego później w GZOPN), który przydzielił klub do podokręgu bytomskiego. Piłkarze by zarobić na bilety (trzeba było dojechać na spotkania z rywalami) zorganizowali wówczas kółko teatralne i wystepowali w organizowanych przez nie przedstawieniach[21]. W nowopowstałym klubie poza pieniędzmi brakowało także sprzętu sportowego. Polski Komisariat Plebiscytowy przekazał klubowi tylko piłkę i sześć par butów piłkarskich[22]. Na jesieni 1920 roku hajduczanie zwyciężyli w rozgrywkach o mistrzostwo obwodu królewskohuckiego, wywalczając tym samym awans do tworzonej właśnie 14-zespołowej Klasy A[23]. W 1921 roku Ruch powoli rozpoczął ugruntowywać swoją piłkarską pozycję w regionie zajmując 3. miejsce w niedokończonych (przerwanych przez wybuch III Powstania Śląskiego) i nieoficjalnych jeszcze rozgrywkach Klasy A (śląskiej I ligi). W 1922 roku Niebiescy zostali pierwszymi mistrzami nowego okręgu piłkarskiego w strukturach polskiej piłki – Górnego Śląska – tym samym zostając pierwszymi reprezentantami śląskiej ziemi w finałach mistrzostw Polski . Inauguracyjne spotkanie na poziomie Mistrzostw Polski piłkarze zagrali 29 lipca tego samego roku o godzinie 17:00 z obrońcą tytułu mistrzowskiego Cracovią . Spotkanie zakończyło się przegraną 2:8 (2 bramki Maksymiliana Koeniga ). W końcowym rozrachunku bismarkhutcy piłkarze w konfrontacji ze wspomnianą drużyną krakowską, Pogonią Lwów i WKS'em Lublin okazali się najsłabsi. Odnieśli jednak swoje pierwsze zwycięstwo na szczeblu Mistrzostw Polski, pokonując 22 września na wyjeździe WKS Lublin 3:2[24]. Podstawowymi zawodnikami drużyny w dobie jej pierwszych sukcesów byli m.in.: Herman Kremer, Franciszek i Maksymilian Koenigowie, Wiktor Prukop, Konrad Kusz, Józef Sobota, Jerzy Hyla, Walter Russ czy Hubert Imioła.

Fuzja z BBC i występy w górnośląskiej klasie A (1923-1926)

Drużyna Ruchu z 1924 roku – wicemistrzowie Górnego Śląska

Po zakończeniu walki plebiscytowej, gdy Górny Śląsk stał się częścią państwa polskiego pojawił się problem z funkcjonowaniem górnośląskich klubów zrzeszonych w niemieckich strukturach piłkarskich. 7 sierpnia 1922 roku powstał więc w Królewskiej Hucie Niemiecki Związek Piłkarski (Wojewodschaft Verband) na teren polskiego Śląska (zrzeszał 143 kluby) a kluby wchodzące w jego skład zamierzały dalej kontynuować działalność w rozgrywkach niemieckich[25]. Polskie władze były jednak nieprzychylnie ustosunkowane do tej organizacji, uznawały ją bowiem za swoiste państwo w państwie. W nowej sytuacji politycznej, kluby te (uważane za niemieckie) stanęły przed wyborem – przyjąć polski szyld i przystąpić do rozgrywek polskich; nie przystąpić do polskich rozgrywek, pozostać przy oryginalnej nazwie i ryzykować delegalizację, bądź też połączyć się z klubem znajdującym się już w strukturach PZPN . Niektóre śląskie kluby uznawane za niemieckie (np. AKS Chorzów lub 1.FC Katowice) zmieniły tylko nazwę na polską i przystąpiły do polskich rozgrywek, inne dokonały jednak fuzji z „polskimi” klubami z tych samych miejscowości. Do takiej sytuacji doszło m.in. w Lipinach (Naprzód + Silesia), Katowicach (Pogoń + Victoria) czy Wielkich Hajdukach (Ruch + BBC)[26]. W efekcie opisywanego procesu, na jesieni 1923 roku przeprowadzono reorganizację A-klasy, której skład wzrósł w sezonie 1924 do 8 klubów.

Wilhelm Kałuża
Piłkarz w latach 20.
Działacz w latach 30., 40., 50

W styczniu 1924 roku doszło do połączenia polskiego GZOPN z niemieckim Wojewodschaft Verband. Kluby uznawane za niemieckie a działające na polskim Górnym Śląsku zostały dokoptowane do polskich rozgrywek[27]. O połączeniu obu hajduckich klubów (Ruchu i BBC) pertraktowano od chwili przyłączenia Wielkich Hajduk do Polski w połowie 1922 roku. Rokowania przeciągały się bo działacze BBC nie chcieli zaakceptować nazwy Ruch jako właściwej dla połączonych klubów. Znaleziono wreszcie sposób na wyjście z impasu: powzięto decyzję, że o nazwie zdecyduje walne zebranie członków obydwu klubów. Owe historyczne zebranie odbyło się 7 stycznia 1923 roku i w jego wyniku zawarto kompromis. Klub występował odtąd w rozgrywkach jako Ruch BBC Wielkie Hajduki. W ten też sposób Niebiescy weszli w posiadanie boiska na Kalinie[28].

W kolejnym swoim sezonie ( 1923 ) w najwyższej górnośląskiej klasie rozgrywkowej klub z Hajduk osiągał słabsze rezultaty, zajmując ostatecznie przedostatnią 5 pozycję[25]. 9 września 1923 drużyna rozegrała swój pierwszy mecz z klubem zagranicznym, pokonując SuSV 09 Beuthen 2:1[29]. W roku 1924 piłkarze włączyli się ponownie w walkę o mistrzostwo Śląska, ostatecznie kończąc sezon na drugim miejscu, tuż za "rywalem zza miedzy"AKS-em Królewska Huta . W 1925 roku nie odbyły się rozgrywki klasy A, w zamian Okręgowy Związek Piłki Nożnej w sierpniu zorganizował Puchar Stanisława Fliegera[30]. Ruch dotarł do finału tych rozgrywek pokonując po drodze 1.FC Katowice i AKS Królewska Huta . W decydującym meczu (w styczniu 1926) wygrał z klubem 06 Załęże 3:2. Zwycięstwo w Pucharze poza nieoficjalnym tytułem mistrza Śląska dawało także kwalifikację do pierwszej i jedynej edycji przedwojennego Pucharu Polski i po pomyślnym losowaniu fazy ogólnokrajowej "Niebiescy" od razu przystąpili do meczu półfinałowego. Na tym szczeblu 4 lipca 1926 Niebiescy zmierzyli się z późniejszym triumfatorem Wisłą Kraków , przegrywając w Krakowie 0:1. W Ruchu nie mógł zagrać Józef Sobota – uznawany za najlepszego piłkarza w drużynie – powołany na mecz reprezentacji Polski[31]. Dwa tygodnie po tym spotkaniu Ruch ponownie wywalczył Mistrzostwo Górnego Śląska w A-klasie pokonując wysoko najsilniejszych rywali: 1.FC (4:1, 5:3) i AKS (6:2). Jednak i tym razem na szczeblu ogólnopolskim zdołał wygrać tylko jedno spotkanie, odpadając w fazie grupowej. Pod koniec roku klub po raz drugi zdobył Puchar Fliegera, potwierdzając swą dominację wśród klubów górnośląskich[32]. Piłkarzami decydującymi w tym okresie o grze drużyny byli: Herman Kremer, Franciszek Koenig, Józef Sobota, Wincenty Gensior, Konrad Kusz, Paweł Kutz, Stefan Katzy, Karol Frost, Wilhelm Kałuża czy też Paweł Buchwald.

Trudne ligowe początki (1927-1930)

Pierwsza ligowa drużyna Ruchu z 1927 roku

W 1927 Ruch znalazł się w gronie założycieli Ligi Polskiej [33]. O przystąpieniu klubu do grona secesjonistów z PZPN zdecydował konflikt ze związkiem do którego doszło z powodu okoliczności powołania do kadry narodowej Józefa Soboty ( 4 lipca 1926 – w dzień półfinałowego pojedynku w Pucharze Polski z Wisłą Kraków). Józef Sobota trafił do reprezentacji narodowej jako pierwszy w historii zawodnik Ruchu. Zadebiutował w meczu z Estonią , który Polska wygrała 2:0, a on sam zdobył jedną z bramek[34]. Pierwszy mecz ligowy piłkarze rozegrali na wyjeździe, choć w roli gospodarza, przegrywając 0:7 z 1. FC Katowice . Była to największa ligowa porażka klubu w okresie przedwojennym a mecz zgromadził największą liczbę widzów z wszystkich spotkań pierwszej historycznej kolejki polskiej ekstraklasy. Autorem pierwszej ligowej bramki dla Ruchu, która padła w 3. kolejce, w przegranym 1:3 meczu z Łódzkim Klubem Sportowym był 24 kwietnia 1927 Józef Sobota [35].

Jan Badura w latach 1927-1930 zagrał we wszystkich meczach ligowych Ruchu

W 1927 roku, pomimo zakończenia rozgrywek na zaledwie 12 pozycji, klub uzyskał kilka znakomitych rezultatów, do których trzeba zaliczyć zwycięstwa na wyjeździe z zaliczanymi do ligowej czołówki; Wartą Poznań 4:1, Polonią Warszawa 5:3 czy Pogonią Lwów 1:0[36]. Przy ocenie dorobku klubu w pierwszych sezonach ligowych należy uwzględniać fakt, że mecze u siebie "Niebiescy" rozgrywali na stadionach w Katowicach (obiekty 1.FC i Pogoni ) i Królewskiej Hucie . Ruch w omawianym okresie był klubem środowiskowym, finansowanym niemal wyłącznie ze składek członkowskich i wpływów z biletów[37]. "Niebieskich" nie było stać na zatrudnianie trenera. Bieda była także przyczyną nie dopuszczenia klubowego boiska "na Kalinie" do rozgrywek. Uzyskanie licencji wiązało się bowiem z przebudową tego obiektu[38]. Pomimo kłopotów finansowych i organizacyjnych piłkarze także w następnym sezonie uzyskiwali wyniki uznawane za niespodzianki, pokonując m.in. 4:1 Cracovię[36]. Niezwykle trudny dla klubu był sezon 1929 , kiedy to (jedyny raz w okresie międzywojennym) musiał bronić się przed spadkiem. "Niebiescy" zwyciężali na wyjeździe z Cracovią , Legią Warszawa czy Pogonią Lwów , potrafili pokonać kluby walczące o tytuł mistrzowski ( Wartę Poznań i Garbarnię Kraków ) tracili natomiast punkty w konfrontacjach z klubami walczącymi o utrzymanie w lidze[36]. Grali jednak na tyle uczciwie, że właśnie w 1929 zostali nagrodzeni "Pucharem Dżentelmenów" dla grających najbardziej fair-play w Polsce.

W 1930 roku Ruch świętował jubileusz 10-lecia, udało się z tej okazji pozyskać pomoc gminy i w rundzie rewanżowej hajducki klub zadebiutował w lidze na własnym obiekcie. Planowano nawet wzmocnienie klubu poprzez fuzję z Śląskiem Świętochłowice [39]. W latach 1927-1930 wśród piłkarzy klubu wyróżniał się Jan Badura, który zagrał we wszystkich meczach ligowych i jako pierwszy zawodnik w historii polskiej ekstraklasy rozegrał w niej 200 spotkań[40]. Najskuteczniejszym zawodnikiem drużyny był wtedy Józef Sobota . W 1927 do juniorów Ruchu trafił Teodor Peterek a rok później zadebiutował w meczu ligowym[41].

Złote lata (1931-1939)

Wzrost znaczenia klubu (1931-1933)

Piłkarze którzy zdobyli pierwszy w historii klubu tytuł mistrzowski
12 listopada 1933 , stadion Cracovii :
Cracovia – Ruch
1:2
gole dla Ruchu: 26' Ewald Loewe
71' Ewald Urban
Skład Ruchu:
Eryk Kurek
Hubert Wadas
Stefan Katzy
Franciszek Zorzycki
Jan Badura
Karol Dziwisz
Ewald Urban
Edmund Giemsa
Teodor Peterek
Ewald Loewe
Gerard Wodarz

Edmund Giemsa

W kwietniu 1931 roku "Niebiescy" zostali po raz pierwszy liderem Ligi, a na zakończenie sezonu ligowego po raz pierwszy uplasowali się w czołówce tabeli ( 5 miejsce )[42]. Na poprawę wyników uzyskiwanych przez klub złożyło się przynajmniej kilka przyczyn. Sezon 1931 był pierwszym, w którym "Niebiescy" rozgrywali wszystkie mecze „u siebie” na własnym boisku, miejsce w podstawowej jedenastce wywalczyło dwóch wychowanków – Gerard Wodarz i Ewald Urban – uznawanych za bardzo uzdolnionych piłkarsko[43]. Skład drużyny został też uzupełniony o dwóch nowych zawodników, którymi byli: Eryk Kurek i Edmund Giemsa . Jednocześnie kariery sportowe kończyli zawodnicy grający w Ruchu od początku lat 20. Wielu z tych piłkarzy, chociażby Wilhelm Kałuża, Paweł Buchwald czy Józef Sobota pozostało w klubie obejmując w nim różne funkcje i zostając jego wieloletnimi działaczami. Od samych początków istnienia klubu, wielu jego piłkarzy i działaczy było ze sobą spokrewnionych czy spowinowaconych[44]. Niemal wszyscy wywodzili się bowiem ze społeczności Wielkich Hajduk . Od 1930 klub pozostawał jedynym reprezentantem Śląska w ekstraklasie[45].

Teodor Peterek, zdobywca największej liczby bramek w przedwojennej ekstraklasie

W sezonie 1933 Liga została podzielona na dwie grupy. Ruch zajął drugie miejsce w grupie zachodniej, za Cracovią , awansował tym samym do 6-zespołowej grupy mistrzowskiej. W grupie mistrzowskiej "Niebiescy" okazali się najlepsi, zostając tym samym pierwszym śląskim klubem jaki zdobył najcenniejsze krajowe trofeum[46]. Klub ustanowił także rekord – zdobył tytuł mając największy w historii polskiej piłki wkład wychowanków[47]. Wszyscy piłkarze klubu urodzili się w odległości zaledwie kilku kilometrów od boiska "na Kalinie"[48].

W decydującym spotkaniu Ruch wygrał na wyjeździe z obrońcą tytułu mistrzowskiego, Cracovią 2:1. Prawie dwa tysiące sympatyków klubu przyjechało na ten mecz specjalnym pociągiem[49]. Triumf Ruchu (uznawany za niespodziewany) wzbudził na Górnym Śląsku wielki entuzjazm. Klub stał się sportową wizytówką regionu a jego dalsze sukcesy przyczyniły się do olbrzymiego wzrostu zainteresowania piłką nożną i popularyzacji tej dyscypliny na Górnym Śląsku[50]. Zimą 1933 roku, wykorzystując przerwę w rozgrywkach, klub pozyskał Ernesta Wilimowskiego z 1.FC Katowice za kwotę 1000 zł (kilkukrotny Król strzelców )[51]. Transfer ten był możliwy dzięki wsparciu finansowemu jakiego udzielać zaczęła klubowi Huta Batory , która stała się także współwłaścicielem klubu[52]. Oprócz wsparcia sponsora klub uzyskał także pomoc gminy, która przyznała mu teren pod budowę nowego stadionu[53].

Okres największej prosperity (1934-1939)

Inauguracyjnym spotkaniem sezonu 1934 był dla Ruchu mecz wyjazdowy z Cracovią , po meczu z którą "Niebiescy" zdobyli swoje pierwsze mistrzostwo. W tym swoistym rewanżu Ruch wygrał 3:0 a dwie asysty zaliczył debiutujący w barwach klubu Ernest Wilimowski [54]. W następnych kolejkach ligowych piłkarze Ruchu wykazywali niezwykłą skuteczność strzelecką pokonując ŁKS Łódź 6:0, Wartę Poznań 7:3, Warszawiankę 7:1, Garbarnię 7:4, wicemistrza Pogoń Lwów 5:0 czy Podgórze Kraków 13:0, odnosząc swoje najwyższe zwycięstwo w ekstraklasie. Autorami bramek dla Ruchu byli przede wszystkim Ernest Wilimowski (33) i Teodor Peterek (28), rywalizujący ze sobą o tytuł króla strzelców . Ci piłkarze, wespół z Gerardem Wodarzem , cieszyli się największą popularnością wśród kibiców i zwani byli "Trzema Królami"[55]. Tytuł mistrzowski klub obronił już 21 października (na miesiąc przed końcem sezonu) a w rozgrywkach ligowych prowadził od pierwszej do ostatniej kolejki[56]. Sukcesy te piłkarze odnosili grając bez trenera. Na trzy kolejki przed końcem sezonu, 1 listopada 1934, jako ostatni klub ligowy Ruch zatrudnił wreszcie szkoleniowca[57]. Został nim Gustav Wieser. Tym samym Ruch pod względem organizacyjnym dorównał pozostałym ligowcom a dalsza pomoc huty położyła definitywny kres problemom finansowym klubu, który awansował w latach trzydziestych do roli ligowego hegemona.

Mecz z "Wartą" Poznań, przy piłce Wilimowski. Maj 1937

Mimo braku zorganizowanych rozgrywek na skalę europejską klub z Wielkich Hajduk rozgrywał spotkania towarzyskie z zagranicznymi klubami, między innymi z Bayernem Monachium (1:0 dla "Niebieskich" po strzale Teodora Peterka), czy też z VfB Stuttgart (wygrana Ruchu 5:4 po trzech bramkach "Eziego" i dwóch Gerarda Wodarza), za co został nagrodzony przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych za najlepsze wyniki na arenie międzynarodowej[50]. 29 września 1935 roku piłkarze z Hajduk rozegrali inauguracyjne spotkanie na nowym stadione . W tym też roku obronili po raz kolejny tytuł mistrzowski, pomimo iż z powodu kontuzji Ernest Wilimowski wystąpił tylko w 7 meczach. W sezonie 1936 doszło do konfliktu klubu z PZPN-em w efekcie którego Wilimowski został zawieszony "za pijaństwo", choć nigdy nie udowodniono winy ani nawet oficjalnie nie orzeczono kary[58]. Konflikt nie przeszkodził piłkarzom w zdobyciu 4. tytułu mistrzowskiego a Ernestowi Wilimowskiemu w sięgnięciu po raz drugi po tytuł króla strzelców (razem z Teodorem Peterkiem). Po czterech z rzędu mistrzostwach w 1937 klub uplasował się tylko na najniższym stopniu ligowego podium. Rok później zakończył jednak sezon na 1. miejscu, odzyskując tytuł mistrzowski. Sukces ten przypisywano w znacznej mierze nowemu trenerowi, Stefanowi Voglowi, który przywrócił w drużynie dyscyplinę[59].

Zdobywcy 5 tytułu mistrzowskiego dla Ruchu

W 1938 roku wychowanek klubu Walter Brom został powołany do reprezentacji Polski na Mistrzostwa Świata zostając tym samym najmłodszym bramkarzem w historii tej imprezy[60].

W niedokończonym z powodu wybuchu II wojny światowej sezonie 1939 Ruch Chorzów (w kwietniu 1939 roku gminę Wielkie Hajduki włączono do Chorzowa) prowadził z dorobkiem 18 punktów nad drugą w tabeli Wisłą Kraków (16 punktów). Liderem klasyfikacji strzelców z dorobkiem 26 goli (w 14 spotkaniach) był wówczas Ernest Wilimowski [61]. Wilimowski – uznawany za najwybitniejszego przedwojennego polskiego piłkarza – był w niedokończonym sezonie 1939 zdobywcą niemal 10% wszystkich strzelonych w lidze bramek[62]. Piłkarzami decydującymi o sile drużyny w omawianym okresie, poza "Trzema Królami", byli: Edmund Giemsa , Ewald Urban , Jan Badura, Karol Dziwisz , Franciszek Zorzycki i Eryk Tatuś . 20 sierpnia 1939 piłkarze Ruchu rozegrali ostatnie spotkanie ligowe w sezonie 1939 . Wybuch II wojny światowej zakończył "złotą erę" w dziejach hajduckiego (a od 1 kwietnia 1939 już chorzowskiego) klubu. Ruch jako zdobywca 5 tytułów mistrza Polski był wówczas najbardziej utytułowanym polskim klubem piłkarskim[63].

II wojna światowa (1939-1945)

Likwidacja Ruchu przez władze III Rzeszy

Losy piłkarzy którzy zdobyli tytuł w 1938 i bronili go w niedokończonym sezonie 1939[64]

PiłkarzLosy wojenneLosy powojenne
Gerard WodarzUczestnik kampanii wrześniowej
1942-1944 żołnierz Wehrmachtu
od 1944 w polskich siłach zbrojnych w Anglii
1945-1946 grał w szkockim klubie Fraserburg

– wrócił do Polski i zagrał w Ruchu

Eryk TatuśGrał w BSVSkazany przez władze komunistyczne
na 1.5 roku więzienia.
Urzędowa zmiana imienia na Aleksander
– nie wrócił do Polski
Ewald Urban1939-1941 grał w BSV

– powołany do Wehrmachtu

Nie wrócił do Polski
Edmund GiemsaW okresie II wojny światowej
powołany do Wehrmachtu
zdezerterował i poprzez francuski ruch oporu
przedostał się do 2. Korpusu
Wojska Polskiego we Włoszech
Po wojnie zamieszkał w Anglii.
Nigdy już nie odwiedził Polski
Teodor Peterek1939-1941 grał w BSV

– powołany do Wehrmachtu

1945-1946 grał w St.Avon
Wrócił dopiero w sierpniu 1946,
po powrocie przesłuchiwany przez UB.
Grał jeszcze w latach 1947-1948 w Ruchu
Zygfryd CzempiszZginął w czasie II wojny światowejNie dożył
Henryk Mikunda1943 – powołany do Wehrmachtu
pod Monte Cassino przeszedł
na polską stronę.
Walczył w II korpusie gen. Andersa
Wrócił do Polski w 1947 roku
Fryderyk SkrzypiecGrał w BSVPo wojnie nie wrócił do Polski
pozostał w Niemczech
Ernest Wilimowski 1939 - 1944 – grał m.in. w klubach: 1. FC Kattowitz
Polizei-Sportverein Chemnitz
TSV 1860 Monachium
(z którym zdobył Puchar Niemiec).
W latach 1941 - 1942 zaliczył 5 występów w kadrze narodowej Niemiec
Po wojnie pozostał w Niemczech
Walter Brom1939 – grał w TuS Schwientochlowitz;
1940-1944 w BSV
Ponownie w Ruchu od 1945
Karol Dziwisz1939-1945 grał w BSV1945-1946 grał w Ruchu
Jan PrzecherkaWcielony do Wehrmachtu
przeszedł na stronę aliancką
1946-1947 grał we Fraseburgu
Wrócił do Polski dopiero w 1947
1947-1952 grał w Ruchu
Emil Dziwisz1942 – jako żołnierz Wehrmachtu
zginął pod Donieckiem
Nie dożył
Emil FicaGrał w BSV1946 – wrócił do Polski i zagrał w Ruchu
Eryk Tatuś – bramkarz klubu przed wojną i w czasie wojny

Po wybuchu wojny, 2 września 1939 roku niemieckie władze okupacyjne zlikwidowały klub i na jego miejsce powołały Bismarckhütter Ballspiel Club (później Bismarckhütter Sport Vereingung 1899 e.V), gdzie dalej grała część przedwojennych piłkarzy Ruchu. W realiach III Rzeszy górnośląscy piłkarze (w przeciwieństwie do piłkarzy na pozostałych obszarach II RP ) mogli grać w piłkę, żadnych przeciwwskazań do kontynuowania przez nich karier sportowych nie widział też przedwojenny selekcjoner reprezentacji Polski – Józef Kałuża [65]. Delegalizacja Ruchu nie była zjawiskiem jednostkowym, urzędowo skasowano wówczas polskie nazewnictwo górnośląskich klubów a Ruch powrócił do nazwy i tradycji BBC z którym przeprowadził fuzję w 1923 roku i z którym także przed tą datą łączyły go postacie niektórych założycieli i piłkarzy (będących członkami BBC przed powstaniem Ruchu)[66].

Pierwszy mecz pod niemieckimi rządami rozegrano na byłym polskim Górnym Śląsku 1 października 1939[67]. Wkrótce po tym wydarzeniu władze III Rzeszy uznały, że stare niemieckie nazwy górnośląskich klubów przywrócone 2 września nadal kojarzą się za bardzo z polskością, bowiem kluby te przystąpiły w latach 1923-1924 do polskiego GZOPN. Przeprowadzono więc wówczas ponownie odgórną akcję zmieniania nazw klubów, co zbiegło się z wydaniem dekretu o likwidacji wszelkich przejawów polskości na Śląsku (8 października 1939)[68]. W jej efekcie Bismarckhütter Ballspiel Club przemianowany został 12 listopada 1939 roku na Bismarckhütter Sport Vereingung 1899 e.V (pełna nazwa) a zwany był przez prasę także SVg Bismarckhütte, Bismarckhütter SV 99 lub BSV 1899[69]. Nazwa ta nawiązywać miała do tradycji klubu Turnverein Jahn 1899, rozwiązanego w 1922 roku przez polską administrację. Pod taką właśnie nazwą klub rozegrał swój pierwszy "wojenny" mecz 19 listopada 1939 r z Turn- und Sportverein Lipine (1:2). W składzie BSV zagrali wówczas tacy piłkarze jak: Walter Brom , Karol Dziwisz , Emil Dziwisz, Fryderyk Skrzypiec, Emil Fica, Ewald Urban , Teodor Peterek , Ernest Wilimowski czy Gerard Wodarz – wszyscy oni bronili barw Ruchu w I lidze polskiej przed wybuchem II wojny światowej. Pierwszą bramkę na boiskach III Rzeszy zdobył dla klubu Teodor Peterek – a więc najskuteczniejszy napastnik polskiej przedwojennej ekstraklasy. Później poza wymienionymi w BSV grali także Eryk Tatuś , Edmund Giemsa , Walter Panchyrz i Józef Przecherka – piłkarze którzy także zdobywali wcześniej z Ruchem tytuły mistrza Polski[70]. Nie można zapominać, że polska cześć Górnego Śląska została wcielona do III Rzeszy , stając się integralną częścią państwa niemieckiego. Wraz z niemiecką władzą do zarządu Ruchu powrócili ludzie związani z BBC . Ewald Czech – który był już na początku lat 20. prezesem BBC – został nowym prezesem klubu. W listopadzie 1939 kierownikiem sportowym BSV został natomiast Józef Sobota – były reprezentant Polski i honorowy członek Ruchu. W latach 1939-1945 przepadło wiele pamiątek związanych z Ruchem (za ich posiadanie groziła kara śmierci), lista zaginionych trofeów obejmuje m.in. 19 pucharów[71]. Wśród utraconych trofeów figuruje też Puchar Ministra Spraw Zagranicznych, uzyskany przez klub na własność w 1936 roku[72].

Występy w rozgrywkach niemieckich

Piłkarze BSV w 1941 roku

W marcu 1940 rozpoczęły się na obszarze dawnego polskiego Śląska kwalifikacje do śląskiej gauligi – najwyższej klasy rozgrywkowej. Kwalifikację uzyskać mogły tylko dwie drużyny z byłego polskiego Śląska (1.FC zaliczono do niej od razu jako klub niemiecki), BSV 1899 nie zdołał wówczas awansować. Awans do górnośląskiej gauligi (GL Oberschlesien) wywalczono w 1941 r. i w następnym sezonie 1941/42 klub zajął w tych rozgrywkach 2. miejsce, tuż za Germanią Königshütte , odnosząc m.in. wysokie zwycięstwo nad 1.FC Kattowitz 13:0[73]. Klub nie był jednak w stanie uchronić piłkarzy przed powołaniami do Wehrmachtu i pod koniec 1941 stracił Gerarda Wodarza i Ewalda Urbana. Powołania otrzymali też inni podstawowi zawodnicy klubu: Teodor Peterek, Edmund Giemsa i Emil Dziwisz[72]. W sezonie 1942/1943 "ex-Niebiescy" zajęli 4. miejsce. Rok później, w sezonie 1943/44 piłkarze BSV stanęli ponownie przed szansą wywalczenia mistrzostwa Górnego Śląska, przegrali jednak w decydującym o tytule spotkaniu 1:2 z Germanią Königshütte i nie udało się przerwać dominacji "Zielonych Koniczynek" (Germanii/AKS-u). W sezonie 1943/44 w klubie grali jeszcze tacy przedwojenni piłkarze jak: Eryk Tatuś, Karol Dziwisz, Emil Fica czy sporadycznie Gerard Wodarz (będąc na przepustkach z Wehrmachtu). Z kolei tacy piłkarze jak Alojzy Dzielong, Bernard Morys czy Andrzejewski decydowali o grze Ruchu po zakończeniu II wojny światowej.

W sezonie 1944/45 w barwach klubu występowali już niemal wyłącznie juniorzy, w 1944 roku zadebiutował w drużynie Gerard Cieślik, który wkrótce także powołany został do Wehrmachtu. Z powodu problemów z rekrutacją do armii, władze III Rzeszy wysyłały powołania także osobom posiadającym najniższą IV kategorię "Volkslisty" (DVL) a nawet osobom nie urodzonym na Górnym Śląsku (gdzie wpis na DVL był obowiązkowy) lub nie figurujących wcale na DVL. W efekcie tego przymusowego werbunku wielu Górnoślązaków dezerterowało z Wehrmachtu w następstwie czego stanowili oni około 40% Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. 20 stycznia 1945 BSV miało grać z Turn- und Sportverein Lipine ( Naprzód Lipiny ), jednak spotkanie prawdopodobnie już się nie odbyło. Ostatnia runda rozgrywek gauligi z udziałem BSV odbyła się więc 14 stycznia 1945 roku. W swoim ostatnim meczu BSV zremisował 1:1 z TuS Charley a w składzie klubu wystąpili niemal wyłącznie zawodnicy rezerwowi, pozostali odbywali bowiem służbę w Wehrmachcie . 27 stycznia na Górny Śląsk wkroczyła Armia Czerwona i klub został zlikwidowany[74].

Reaktywacja i funkcjonowanie klubu w powojennych realiach (1945-1956)

Odbudowa w państwie komunistycznym (1945-1948)

Franciszek Wiza, działacz klubu

27 lutego 1945 roku w świetlicy klubu, pod trybunami stadionu, odbyło się "informacyjne zebranie działaczy byłego Ruchu", które zorganizował przedwojenny działacz "Niebieskich" – Franciszek Wiza. Wówczas wyłoniono "tymczasowy komitet sportowy" a nowym-starym prezesem został Feliks Kurcz. Natomiast walne zebranie członków odbudowującego się klubu zorganizowano 4 marca 1945 roku w kasynie hutniczym w Chorzowie Batorym .

Pierwszy powojenny mecz "Niebiescy" rozegrali 15 marca tego samego roku na tzw. "Kresach" (boisko treningowe). Były to derby Chorzowa , w których Ruch zremisował z AKS-em 2:2[75]. Spotkanie nie mogło odbyć się na stadionie Ruchu, stacjonowała bowiem na nim aż do 31 listopada 1945 Armia Czerwona . Później nowe władze przekazały go RKS Batory i Ruch musiał dopiero walczyć o jego zwrot. Problemy z boiskiem i pieniędzmi pojawiły się już w chwili reaktywacji klubu. Okolicznościowe mecze z Wisłą Kraków i Polonią Bytom , z okazji obchodów 25-lecia klubu, "Niebiescy" także musieli rozgrywać na boisku treningowym, tzw. "Kresach"[76].

Piłkarze Ruchu w 1945 roku

Po wojnie w Ruchu działali ci sami ludzie. Bernard Skop i Edward Superniok byli przecież współzałożycielami Ruchu. Jan Broll, Franciszek Wiza (inicjator reaktywacji) i Józef Wieczorek otrzymali tytuł honorowego członka Ruchu już w 1930 roku. Przedwojenny piłkarz i działacz klubu – Wilhelm Kałuża – namawiał wtedy powracających na Górny Śląsk byłych piłkarzy Ruchu do wznowienia karier sportowych. Wielu przedwojennych piłkarzy klubu przebywało jednak poza granicami Polski. 8 kwietnia 1945 w pierwszym meczu nowego powojennego sezonu w składzie Ruchu zagrali (z Pogonią Nowy Bytom): Walter Brom, Karol Dziwisz i Alojzy Dzielong a więc podstawowi piłkarze BSV[77].

Gerard Wodarz

W 1945 roku piłkarze Ruchu zakwalifikowali się do klasy A. 16 stycznia 1946 roku Ruch jako jedyny klub na Górnym Śląsku głosował za reaktywacją Ligi[78]. Do wznowienia rozgrywek ligowych jednak nie doszło, zaś w rozgrywkach o mistrzostwo Górnego Śląska w sezonie 1945/46 Ruch zajął dopiero 5 miejsce. Ten pierwszy powojenny sezon klub grał głównie juniorami. Lepsze wyniki Ruch zaczął uzyskiwać gdy zaczeli powracać do kraju jego przedwojenni piłkarze. Powrócili nawet piłkarze decydujący o grze Ruchu w latach 30., tacy jak Gerard Wodarz czy Teodor Peterek , z racji ich wieku występy te miały jednak tylko wymiar symboliczny. W pierwszych latach po wojnie piłkarze Ruchu rozgrywali wiele spotkań towarzyskich w celu pozyskania dodatkowych źródeł finansowania klubu. Pomocy klubowi odmawiał bowiem nowy, zdominowany przez komunistów, zarząd Huty Batory (przedwojennego sponsora klubu). Ruch – jako ostatni przedwojenny mistrz kraju – był jednak pożądanym rywalem i otrzymywał wiele propozycji meczów towarzyskich a sytuacja klubu ustabilizowała się[79].

Dr Walenty Stateczny, drugi powojenny prezes klubu

W 1947 roku Ruch wywalczył tytuł mistrza Górnego Śląska. W 1948 roku wznowiono ogólnokrajowe rozgrywki w piłce nożnej na szczeblu I ligi, do których "Niebiescy" zakwalifikowali się m.in. po wygranym dwumeczu z Widzewem Łódź 11:1 i 9:1. W czasie rozgrywek o awans do reaktywowanej ligi karierę piłkarską zakończył Gerard Wodarz .

Ruch był jednym z głównych inicjatorów reaktywowania I ligi piłkarskiej[80]. Pierwszy ligowy mecz po wojnie Ruch rozegrał 13 marca 1948 z Garbarnią Kraków (1:0), przy widowni około 20 tysięcy kibiców. 30 maja 1948 roku Ruch zwyciężył Widzew Łódź 13:1 odnosząc tym samym najwyższe zwycięstwo w powojennej polskiej ekstraklasie. Rundę wiosenną klub zakończył na 1. pozycji, przed Cracovią (mając identyczny dorobek punktowy)[81]. Ostatecznie w pierwszym powojennym sezonie Ruch uplasował się na 3. miejscu w lidze. W klubie grał już wtedy Gerard Cieślik – przyszły dwukrotny król strzelców ligowych.

W zrzeszeniu Unia (1949-1956)

Piłkarze Ruchu pod szyldem Unii. Mistrzowie Polski 1953

W marcu 1949 roku klub sportowy Ruch stracił swoją podmiotowość prawną stając się (zresztą wbrew pierwotnej decyzji członków klubu[75]) kołem sportowym w zrzeszeniu Chemik tworzącym się przy Związku Zawodowym Chemików. Polityczna akcja łączenia klubów rozpoczęła się na Górnym Śląsku już w listopadzie 1948 roku[82]. Regulacje te wymusiło państwo komunistyczne i miały one charakter odgórny i powszechny[83]. Zostały nawet oficjalnie usankcjonowane uchwałą Biura Politycznego PZPR 12 października 1949 roku[84]. W kwietniu tego roku odgórna koncepcja uległa pewnej modyfikacji i nazwę zrzeszenia władze GKKF zmieniły na Unia. Wówczas też wszystkie koła sportowe zrzeszenia musiały zmienić swą nazwę na Unia.

Mecz Ruchu z Dynamem Kijów, 1.11.1954

Likwidacja autonomii klubów piłkarskich i podporządkowanie ich państwowym zrzeszeniom sportowo-zakładowym miała na celu ściślejsze kontrolowanie ich poczynań. Wpisywała się też doskonale w proces stalinowskiej unifikacji wszelkich przejawów życia społecznego[85]. Sport stał się narzędziem komunistycznej propagandy[83]. 1 marca 1955 roku zezwolono byłym klubom na powrót do oryginalnych nazw. Od kwietnia 1955 chorzowskie koło zrzeszenia Unia występowało już więc pod częściowo prawdziwą nazwą Unia-Ruch. Nazwę zrzeszenia Ruch mógł odrzucić dopiero w październiku 1956, w związku z tzw. odwilżą październikową . Dopiero wtedy wydano bowiem dekret o zgodzie na powrót byłych klubów do swojej podmiotowości prawnej[86].

Rok 1949 z racji przeształceń strukturalnych i nie uzyskania zgody PZPN na zaangażowanie trenera Fogla – pracującego z "Niebieskimi" przed wybuchem II wojny światowej – był dla klubu bardzo ciężki, zdołał on jednak utrzymać miejsce w ekstraklasie. W kolejnych sezonach piłkarze zdobywali już najwyższe krajowe trofea. W 1950 "Niebiescy" zdobyli tytuł wicemistrza Polski, tracąc szanse na tytuł mistrzowski dopiero w ostatniej kolejce. Rok później jako pierwszy śląski klub zdobyli Puchar Polski i tym samym zgodnie z decyzją PZPN podjętą przed rozpoczęciem sezonu, Mistrzostwo Polski[87].

W skróconych rozgrywkach sezonu 1952 Ruch zajął pierwsze miejsce w swojej grupie I ligi[88]. W finale mistrzostw spotkał się w dwumeczu z Polonią Bytom . 9 listopada próbowano rozegrać pierwszy mecz, którego gospodarzem był Ruch, jednak wcześniejsza zamieć śnieżna uniemożliwiła rozgrywanie normalnych zawodów i rozegrano spotkanie towarzyskie, które zakończyło się wynikiem 2:2[89]. 13 listopada drużyny spotkały się ponownie, Ruch wygrał bardzo wysoko, bo 7:0, bohaterem meczu uznano zaś grającego trenera "Niebieskich"Ewalda Cebulę . W rewanżu rozgrywanym w Bytomiu piłkarze Ruchu uzyskali remis 0:0 i obronili tym samym tytuł mistrzowski[90].

Gerard Cieślik – zdobywca największej liczby bramek dla Ruchu

W sezonie 1953 rywalizacja o tytuł mistrzowski odbywała się już zwykłym ligowym trybem. Piłkarze Ruchu wywalczyli tytuł kilka kolejek przed końcem sezonu, ponosząc tylko jedną porażkę i tracąc w 22 meczach zaledwie 14 bramek (z czego tylko 3. na własnym stadionie)[88]. Zdobyli też największą w historii polskiej ekstraklasy pulę punktów (86.36% punktów możliwych do zdobycia)[91].

W 1954 "Niebiescy" mogli zdobyć czwarte z rzędu mistrzostwo Polski, jednak remis 1:1 z Gwardią Warszawą w ostatniej kolejce oznaczał, że rozgrywki ligowe na pierwszym miejscu ukończyła Polonia Bytom zostając tym samym drugim w historii mistrzem Polski z Górnego Śląska. Postawa Gwardii w ostatnim meczu sezonu miała być rzekomo karą za wysoką wygraną Ruchu w meczu towarzyskim z Dynamem Kijów 5:0 ( 1 listopada 1954, bramki: Pohl 29, Cieślik 57, 88, Suszczyk 66, Alszer 79). Do spotkania ze zdobywcą Pucharu ZSRR doszło w ramach Miesiąca Pogłębienia Przyjaźni Polsko-Radzieckiej[92]. Dynamowcy przyjechali do Polski rozegrać mecze z Gwardią Warszawa, ŁKS-em Łódź i Ruchem. Celem tej propagandowej wizyty było "powiększenie umiejętności" polskich piłkarzy[93]. Wysokie zwycięstwo Ruchu, odniesione w sytuacji remisu Gwardii (1:1) i porażki ŁKS (3:5) prasa sportowa starała się zatuszować, w Przeglądzie Sportowym informacje o tym prestiżowym meczu pojawiły się dopiero na ostatniej stronie[94] a relacja skupiała się na krytykowaniu poczynań piłkarzy Ruchu[95]. Do sukcesów klubu w omawianym okresie przyczynili się tacy piłkarze jak: Gerard Cieślik, Ryszard Wyrobek, Edward Szymkowiak, Henryk Bartyla, Jerzy Bomba, Franciszek Tim, Henryk Alszer, Jan Przecherka, Eugeniusz Kubicki, Ewald Cebula, Czesław Suszczyk, Eugeniusz Pohl czy Hubert Pala.

Stracona dekada (1957-1966)

Piłkarze Ruchu w meczu z Gwardią Warszawa

W omawianym okresie klub zaledwie dwukrotnie znalazł się na ligowym podium. Przyczyną takich wyników był nie tylko niewielki budżet klubu, ale przede wszystkim odgórne zarządzenia władz państwowych. Piłkarze Ruchu zatrudniani na etatach hutniczych zarabiali znacznie mniej niż piłkarze licznych na Górnym Śląsku klubów górniczych. Dysproporcje były na tyle poważne, że nawet w niewielkich górniczych klubach występujących w niższych ligach zarobki piłkarzy były wyższe niż w Ruchu[96].

W 1960 roku Ruch zdobył tytuł mistrzowski mając tylko 14. zawodników, z których aż jedenastu urodziło się w Chorzowie. Zdobywając tytuł mistrzowski z tak nielicznym składem Ruch ustanowił nie pobity po dziś dzień rekord polskiej ekstraklasy[97]. Zespół w mistrzowskim sezonie prowadził znany z pracy w Legii czy Górniku trener Janos Steiner[98]. Pomimo zdobycia tytułu mistrza Polski, klub nie zagrał w Pucharze Mistrzów – zastąpił go Górnik Zabrze. W kilku kolejnych sezonach klub zajmował miejsca w czołówce tabeli jednak tylko w sezonie 1962/1963 liczył się w walce o tytuł mistrzowski. Dotarł także do finału Pucharu Polski , ulegając przy największej widowni w dziejach tych rozgrywek (70 000) Zagłębiu Sosnowiec na Stadionie Śląskim (0:2). Właśnie w 1963 roku Ruch zadebiutował w europejskich pucharach (Puchar Rappana/Intertoto).

Ryszard Wyrobek, bramkarz klubu w latach 1945-1962

Gra w Ruchu w całym omawianym okresie oznaczała jednak dla piłkarzy, że otrzymywali pensje hutnicze – znacznie niższe od górniczych. W sezonie 1963/1964 przyczynę złych wyników druzyny piłkarskiej upatrywano właśnie w różnicy między zarobkami w branży górniczej i hutniczej. Trener Augustyn Dziwisz, pomimo, iż trenował hutniczy Ruch, pobierał górniczą pensję (dzięki temu, że pracował wcześniej w Górniku Zabrze czy Rapidzie Wełnowiec a więc klubach górniczych). Dysproporcja w zarobkach trenera i piłkarzy miała być przyczyną konfliktów w drużynie. Elementem tego konfliktu miała być pokazowa porażka piłkarzy 0:8 z Polonią Bytom, do jakiej doszło we wrześniu 1964 roku[99]. W kolejnych sezonach 1964/1965 i 1965/1966 "Niebiescy" zaliczali się do klubów walczących o utrzymanie w lidze. W sezonie 1965/66 klub zajął dopiero 11 miejsce – najgorsze od 1928 roku.

Stopniowo – dzięki działaniom nowego prezesa Trzcionki – sytuacja finansowa klubu zaczęła się poprawiać[100]. W trzecim z rzędu słabym sezonie w ekstraklasie ( 1965/1966 ) klub osiągnął wynik uznany za sensacyjny – pokonał seryjnego mistrza Polski, Górnika Zabrze w stosunku 5:1. Była to najwyższa ligowa porażka zabrzan w latach 60., poniesiona dodatkowo w sezonie, w którym klub ten po raz czwarty z rzędu zdobył mistrzostwo Polski[101]. Zwycięstwo to wskazywało, że Ruch wychodził z kryzysu. Na początku 1965 roku klub pozyskał Edwarda Hermana i Józefa Gomolucha , w 1966 roku trenerem został zaś Teodor Wieczorek . Pod kierownictwem nowego prezesa klub dokonywać zaczął transferów, zmianie uległ więc skład drużyny i proporcje między wychowankami a zawodnikami ściąganymi z innych klubów. Po raz pierwszy w historii klubu w jego kadrze wychowankowie byli w mniejszości.

Występy w europejskich pucharach (1967-1976)

Zmiany w składzie, zatrudnienie trenera Wieczorka oraz polepszenie się sytuacji finansowej, przyczyniły się do uzyskiwania przez klub lepszych wyników sportowych. W sezonie 1966/67 w składzie pojawili się tacy piłkarze jak Jan Rudnow czy Bronisław Bula a klub znalazł się po raz 16. na ligowym podium. W 1967 roku Ruch zagrał po raz drugi w Pucharze Rappana/Intertoto zdobywając główne trofeum i wygrywając wszystkie spotkania[102].

Ruch Chorzów – Frem Kopenhaga w Pucharze Intertoto. 1967 rok

W sezonie 1967/68 Ruch odzyskał tytuł mistrzowski kończąc serię pięciu z rzędu zwycięstw Górnika. Trzon drużyny trenowanej przez Teodora Wieczorka stanowili wówczas tacy piłkarze jak: Bronisław Bula , Edward Herman , Antoni Piechniczek , Henryk Pietrek, Antoni Nieroba , Bernard Bem , Eugeniusz Faber , Zygmunt Maszczyk , Eugeniusz Lerch , Jan Rudnow, Józef Janduda . Na Stadionie Śląskim przy widowni 80 tys. kibiców w decydującym o tytule mistrzowskim meczu Ruch pokonał Górnika Zabrze 3:1. Jeszcze w tym samym sezonie również na Stadionie Śląskim Ruch uległ jednak Górnikowi w finale Pucharu Polski 0:3[103]. Pomimo zdobycia 10. w historii tytułu mistrzowskiego, klub ponownie nie mógł wystąpić w Pucharze Mistrzów. Przyczyną była interwencja PRL w Czechosłowacji i związana z nią decyzja PZPN o wycofaniu polskich klubów z europejskich pucharów. W 1969 roku do Ruchu trafił Joachim Marx – uznawany za jednego z najlepszych polskich napastników. Transfer udało się sfinalizować dzięki zaangażowaniu prezesa Ryszarda Trzcionki i pozyskaniu przez niego dodatkowych środków finansowych ze Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali[104]. W sezonie 1968/69 Ruch nie zdołał obronić tytułu, zajmując 6 miejsce w tabeli a z klubu odszedł trener Wieczorek. W 1969/70 pod wodzą najpierw Jerzego Nikiela a następnie Tadeusza Forysia, klub wywalczył wicemistrzostwo Polski i dotarł do finału Pucharu Polski , przegrywając ponownie na Stadionie Śląskim z Górnikiem Zabrze . W kolejnym sezonie zespół trenowany przez Forysia zajął jednak tylko 5 miejsce w lidze, odpadając w półfinale Pucharu Polski po rzutach karnych z Górnikiem Zabrze, a obowiązki zdymisjonowanego szkoleniowca przejął w czerwcu "na okres tymczasowy" Hubert Pala .

Ruch Chorzów – mistrz Polski 1968

Po zatrudnieniu czechosłowackiego szkoleniowca – Michala Vičana"Niebiescy" zaczęli osiągać coraz lepsze rezultaty. W pierwszym sezonie pracy 1971/1972 zajął on wraz z drużyną 4 miejsce w lidze. Ruch przegrał także po raz trzeci z rzędu z Górnikiem Zabrze w Pucharze Polski, tym razem znowu w półfinałe tych rozgrywek. Trener odsuwał stopniowo od pierwszego składu starszych piłkarzy, którzy zdobyli dla klubu mistrzostwo w 1968 roku: Antoniego Nierobę , Antoniego Piechniczka , Eugeniusza Fabera , Henryka Pietrka czy Józefa Gomolucha . W sezonie 1972/1973 klub sięgnął po wicemistrzowstwo Polski. W sezonie 1973/74 "Niebiescy", sięgnęli natomiast po Mistrzostwo Polski (na 3 kolejki przed końcem sezonu), Puchar Polski oraz jako pierwszy polski klub dotarli do ćwierćfinału Pucharu UEFA . W ćwierćfinale ulegli po dogrywce późniejszemu triumfatorowi Feyenoordowi Rotterdam . W następnym sezonie 1974/75 klub obronił tytuł mistrzowski a także zadebiutował w Pucharze Europy , dochodząc do ćwierćfinału tych rozgrywek. W połowie lat 70' za najlepszych piłkarzy klubu uznawani byli: Bronisław Bula , Zygmunt Maszczyk i Joachim Marx . Podstawową jedenastkę mistrzów Polski stanowili ponadto w tym czasie: Piotr Czaja , Piotr Drzewiecki , Marian Ostafiński , Józef Kopicera , Jerzy Wyrobek , Konrad Bajger, Józef Bon i Jan Benigier . W sezonie 1975/76 ze stanowiska musiał zrezygnować twórca sukcesów klubu w omawianym okresie – prezes Ryszard Trzcionka. W 1975 roku klub zdobył jeszcze tytuł mistrza jesieni, ale ostatecznie zajął w lidze 4 miejsce, nie kwalifikując się do europejskich pucharów. Jeszcze pod koniec kwietnia odszedł z klubu trener Michal Vičan , a w ostatnich 6. kolejkach ligowych zespół prowadził Rudolf Kapera[105].

Ostatnie lata PRL-u (1977-1989)

W sezonie 1976/77 ponownie zła sytuacja finansowa była główną przyczyną tego, że silny personalnie zespół, posiadający w składzie takich piłkarzy jak: Piotr Czaja , Marian Ostafiński , Piotr Drzewiecki , Jerzy Wyrobek , Albin Wira, Bronisław Bula , Jan Rudnow, Krystian Walot, Jan Benigier zajął najgorsze miejsce w historii swoich dotychczasowych występów w I lidze – 13. Rok później klub uplasował się jeszcze niżej, kończąc rozgrywki na 14 miejscu. Porażki w lidze były w trakcie trwania tego sezonu przyczyną zmiany trenera. Zespół po raz kolejny objął Teodor Wieczorek . Między 19. a 26. kolejką Ruch nie potrafił odnieść zwycięstwa, spadając z 9. na 16. miejsce w tabeli. W ostatnich czterech kolejkach sezonu klub odniósł jednak komplet zwycięstw i zachował miejsce w ekstraklasie. Sezon 1977/78 był niezwykle trudny dla wszystkich górnośląskich klubów. Po zakończeniu sezonu 1977/78 prasa formułowała pod adresem klubu oskarżenia o nieuczciwość, które stały się powodem rezygnacji z funkcji trenera przez Teodora Wieczorka. Nowym szkoleniowcem został Leszek Jezierski , zwany "Napoleonem"[106]. Pod kierownictwem Jezierskiego, dzięki lepszemu bilansowi bezpośrednich spotkań z Widzewem Łódź, klub zdobył 13. w historii tytuł mistrza Polski. Sukces ten uznano wówczas za formę sportowej odpowiedzi na zarzuty prasy z poprzedniego sezonu. W kolejnych sezonach klub osiągał jednak jeszcze gorsze rezultaty. W 1981 roku stracił trenera Piechniczka, który wybrał pracę z reprezentacją (z którą zdobył 3. miejsce na MŚ w Hiszpanii). Po wybuchu stanu wojennego powołanie do wojska (czyli do Legii) otrzymał Andrzej Buncol – uznawany za jednego z najwybitnejszych polskich piłkarzy lat 80. W efekcie w sezonie 1981/82 klub ponownie walczył o utrzymanie w ekstraklasie, zajmując podobnie jak w 1978 roku dopiero 14 miejsce.

Krzysztof Warzycha. Król strzelców ekstraklasy 1988/89 w barwach Ruchu

W latach 80. jedynym sponsorem klubu była Huta Batory, która nie była w stanie konkurować z całymi gwarectwami węglowymi wspierającymi takie kluby jak Górnik Zabrze czy GKS Katowice . Klub był niedoinwestowany, pozostając jednym z najbiedniejszych pierwszoligowców. Działo się tak w sytuacji, gdy inne kluby z konurbacji górnośląskiej należały do ligowych potentatów[107]. Ruch tracił piłkarzy uznawanych za niezwykle utlentowanych i perspektywicznych na rzecz najsilniejszych klubów lat osiemdziesiątych: Legii (Buncola) i Górnika (Wandzika). W sezonie 1985/86 klub ustanowił własny rekord – 10 spotkań ligowych bez strzelonej bramki. Dzięki przewadze punktowej uzyskanej jesienią klub nie był jednak zagrożony spadkiem. Następny sezon był trzecim w przeciągu dekady, który klub zakończył na 14 miejscu w lidze i pierwszym w historii klubu, który zakończył się jego spadkiem z ekstraklasy. Aż do sezonu 1986/87 Ruch Chorzów był jedyną drużyną, która rywalizowała we wszystkich oficjalnych rozgrywkach o Mistrzostwo Polski w I lidze. Jednak po przegranej w barażach o utrzymanie z Lechią Gdańsk (1:2 i 1:2) "Niebiescy" spadli z Ekstraklasy.

Sezon 1987/88 klub zakończył na 1. miejscu w II lidze, awansując z powrotem do ekstraklasy. W sezonie 1988/89 Ruch jako beniaminek i jeden z biedniejszych klubów ligowych zdobył tytuł Mistrza Polski[108] wcześniej udało się tego dokonać tylko Cracovii (1937). Ponad połowę składu Ruchu stanowili wówczas wychowankowie[109]. W drużynie grali m.in.: Mieczysław Szewczyk , Dariusz Gęsior i Krzysztof Warzycha .

Lata 1990-2003

W dobie przemian ustrojowych (1990-1995)

Lata 90. czyli okres po tzw. reformach ustrojowych, to dla chorzowskiego klubu okres kłopotów finansowych, pieniądze z transferu Krzysztofa Warzychy do Panathinaikosu Ateny szybko się skończyły, a zespół jako obrońca tytułu Mistrza Polski sezon 1989/1990 zakończył zaledwie na 12. miejscu w tabeli, a następny na jeszcze niższej 13. pozycji. W sezonie sezonie 91/92 "Niebiescy" zaliczali się już do ligowej czołówki kończąc rozgrywki na 5. pozycji. W następnym sezonie klub zajął jeszcze wyższą – 4. pozycję, podczas gdy rezerwy doszły do finału PP, gdzie przegrały z GKS Katowice , który zdobył swój trzeci Puchar Polski w piłce nożnej . Kolejny sezon to 7. miejsce. W sezonie 1994/95 Ruch zakończył ligowe rozgrywki na 17. miejscu i drugi raz w historii chorzowianie zostali zdegradowani do II ligi.

Od awansu do trzeciego w historii klubu spadku z ekstraklasy (1996-2003)

Mariusz Śrutwa – król strzelców ekstraklasy w barwach Ruchu

Pobyt w II lidze trwał jak za pierwszym razem tylko jeden sezon i z 2. miejsca (za Odrą Wodzisław ) pod kierownictwem trenera Jerzego Wyrobka klub awansował do Ekstraklasy, zdobywając także Puchar Polski ( 1995/96 ). Piłkarze nie potwierdzili wysokiej dyspozycji w sezonie 1996/1997 zajmując 14. miejsce w tabeli. Mając tyle samo punktów co GKS Bełchatów Ruch uchronił się przed spadkiem dzięki lepszej różnicy bramek i lepszemu bilansowi bezpośrednich spotkań (w dwumeczu dwa razy 2:0). W kolejnym sezonie (1997/1998) Niebiescy osiągneli 6 miejsce a koronę króla strzelców ekstraklasy z 14 golami zdobył Mariusz Śrutwa . W 1998 klub awansował do finału Pucharu Intertoto – gdzie przegrał dwumecz z FC Bologna (0:1,0:2). Sezon 1998/1999 Niebiescy skończyli na 10. pozycji w tabeli. W sezonie 1999/2000 Ruch po raz ostatni w swojej historii uplasował się na ligowym podium, przegrywając walkę o tytuł mistrzowski z Polonią Warszawa (Ruch był mistrzem jesieni). Klub przegrał także walkę o tytuł wicemistrzowski z Wisłą Kraków, przegrywając w ostatniej kolejce z Odrą Wodzisław 2:3. W dwóch kolejnych sezonach w ekstraklasie klub zajmował odpowiednio 6. i 7. miejsce kwalifikując się do tzw. grupy mistrzowskiej.

Występy w II lidze (2003-2007)

Zdecydowany kryzys w klubie nastąpił w sezonie 2002/2003 kiedy to "Niebiescy" po raz trzeci w historii spadli do II ligi. Nie udało się powrócić w ciągu jednego roku (tak jak poprzednio) do ekstraklasy. Narastające długi uniemożliwiły wypłatę wynagrodzeń piłkarzom, którzy masowo opuszczali klub. PZPN zakazał wykonywania transferów, a dług przekroczył 7 mln zł[]. Sezon 2003/2004 Ruch ukończył na 11. miejscu i po raz pierwszy w historii "Niebieskim" groziło zdegradowanie do III ligi . Po spotkaniach barażowych ze Stalą Rzeszów (1:1 i 2:0) klub utrzymał jednak miejsce w II lidze. W następnym sezonie długi Ruchu sięgnęły 11 mln zł[], a z funkcji prezesa klubu zrezygnował Krystian Rogala. Klub zamieniono w Sportową Spółkę Akcyjną i pozyskano nowego sponsora. Po warunkowym uzyskaniu licencji na grę w II lidze, początkowe mecze rozgrywane były bez udziału publiczności, a potem z ograniczoną widownią, a długi przekroczyły 15 mln zł[]. Jesienią 2005 roku stworzono nową sportową spółkę akcyjną , na czele której stanął Mariusz Klimek, a klub miał się włączyć w walkę o awans do I ligi, jednak ostatecznie zajął 14. pozycję i dopiero po barażach ze Zniczem Pruszków (4:2 i 0:2) utrzymał się w drugiej lidze.

Katarzyna Sobstyl – prezes klubu od 2006

W kolejnym sezonie 2005/2006 zespół zajął siódme miejsce w II lidze. W sezonie 2006/2007 odszedł z klubu Mariusz Śrutwa, skład uzupełniono kilkoma nowymi zawodnikami, mającym już za sobą wystepy w I lidze, a nawet reprezentacji Polski ( Tomasz Sokołowski I ). Rundę jesienną klub zakończył na pierwszej pozycji w ligowej tabeli (z równą liczbą punktów co Zawisza Bydgoszcz (mecz bezpośredni 2:0 wygrali "Niebiescy"; później Zawisza wycofał się z rozgrywek). Za sensację uznana została wygrana 2:1 z ówczesnym liderem Orange Ekstraklasy i wicemistrzem Polski Wisłą Kraków na jej własnym stadionie w 1/8 finału Pucharu Polski . W rundzie wiosennej zawodnicy klubu wywalczyli awans do Orange Ekstraklasy , wygrywając po raz drugi w historii klubu rozgrywki II ligi.

Ekstraklasa

Piłkarze Ruchu świętujący awans do finału Pucharu Polski

Ruch Chorzów od sezonu 2007/2008 miał ponownie występować w ekstraklasie, lecz w dniu 18 lipca 2007 Komisja Odwoławcza ds. Licencji Polskiego Związku Piłki Nożnej odmówiła przyznania pierwszoligowej licencji klubowi i Ruch miał zagrać w danym sezonie ponownie w II lidze. Ruch odwołał się od tej decyzji. 23 lipca 2007 klubowi przyznano ostatecznie licencję na grę w I lidze. Do klubu zostali sprowadzeni Lilo , Pavol Baláž , Martin Fabuš i Toni Golem . Klub opuścili natomiast Piotr Ćwielong oraz Grzegorz Misiura, który został zawodnikiem Polonii Słubice . Rundę jesienną Niebiescy zakończyli na 11 miejscu. W przerwie rozgrywek doszło do wielu transferów a drużynę opuścili: Mikulenas, Lilo, Bonk, Klaczka, Sokołowski i Łudziński. Zastąpiono ich takimi zawodnikami jak: Nowacki, Pilarz, Grodzicki, Brzyski czy wypożyczony do końca sezonu z Wisły Kraków – Ćwielong. Zmiany w składzie doprowadziły do poprawy wyników uzyskiwanych przez klub. Przy 41 tys. widowni na Stadionie Śląskim "Niebiescy" pokonali Górnik Zabrze 3:2 a potem na wyjeździe pokonali Koronę Kielce 2:0. W 24 kolejce Ruch przegrał z liderem Wisłą Kraków 0:2. Porażka ta była już trzecią z rzędu w lidze. Przyszło jednak przełamanie i wygrana z Odrą Wodzisław 3:2, a następnie remisy z Polonią Bytom (1:1), Legią Warszawa (0:0), ŁKS-em Łódź (1:1), a na zakończenie wygrana 4:0 z Jagiellonią Białystkok . Rozgrywki Ruch zakończył na 10. miejscu.

Mecz Ruchu z Jagiellonią, 8.11.2009
Przywitanie piłkarzy Ruchu z publicznością

Przywitanie piłkarzy Ruchu z publicznością

Defensywa Ruchu
Szarża Marcina Zająca

Szarża Marcina Zająca
Wojciech Grzyb i Gabor Straka

Wojciech Grzyb i Gabor Straka
Rzut rożny w polu karnym "Jagi"

Rzut rożny w polu karnym "Jagi"
 

W przerwie letniej klub pozyskał na zasadzie wolnych transferów zawodników takich jak: Marcin Zając czy Maciej Scherfchen . W efekcie klub osiągał dobre wyniki w rundzie jesiennej, kończąc ją na 8. miejscu w tabeli. 4 grudnia 2008 roku klub debiutował na giełdzie, kryzys gospodarczy spowodował jednak, że do kasy klubu spłynęło z tego tytułu zaledwie 1.8 mln złotych wobec 4 milionów planowanego zysku. Problemy finansowe właściciela, sponsorów i udziałowców spółki doprowadziły do ponownych problemów finasowych klubu. Na konferencji zwołanej 6 maja 2009 zawodnicy klubu wydali oświadczenie w którym informowali o zaległościach finansowych[110]. W przerwie zimowej klub nie dokonał żadnych wzmocnień, tracąc zawodników decydujących o sile drużyny, takich jak: Piotr Ćwielong [111], Maciej Scherfchen [112] czy Marcin Sobczak – najskuteczniejszy strzelec drużyny rundy jesiennej[113]. Opóźnienia w wypłacaniu pensji piłkarzom oraz osłabienia składu odbiły się na wynikach uzyskiwanych przez klub w rundzie rewanżowej. Pod koniec kwietnia 2009 roku ze stanowiska trenera zrezygnował Bogusław Pietrzak a nowym trenerem został wychowanek klubu – Waldemar Fornalik . Pod kierownictwem nowego szkoleniowca piłkarze wyeliminowali w półfinale Pucharu Polski Legię Warszawa , dochodząc do finału, gdzie ulegli Lechowi Poznań 0:1. W ekstraklasie klub zakończył sezon na 10. miejscu (po przesunięciu ŁKS na ostatnie miejsce w tabeli, klub zajął ostatecznie 9 pozycję). W tym samym sezonie klub zdobył mistrzostwo Młodej Ekstraklasy .

W sezonie 2009/2010 zespół Ruchu - skazywany w przedsezonowych prognozach na spadek - wywalczył w ekstraklasie 3 pozycję, stając tym samym po 10 latach przerwy na podium mistrzostw Polski. Wynik sportowy okazał się znacznie lepszy niż wskazywałyby na to możliwości finansowe klubu (najniższy obok Polonii Bytom budżet w ekstraklasie) oraz dokonywane transfery; na trzy kolejki przed końcem rozgrywek klub miał wciąż szanse na zdobycie tytułu mistrzowskiego. Wśród przyczyn jakie wpłynęły na ostateczny sukces wskazywano pracę wykonaną z zespołem przez trenera Fornalika, rolę współpracującego z klubem fizjologa Jerzego Wielkoszyńskiego , przyjście do drużyny Andrzeja Niedzielana (choć całą rundę wiosenną piłkarz ten leczył kontuzję), rolę jaką odegrali młodzi - uznawani za niezwykle utalentowanych - piłkarze, tacy jak Maciej Sadlok czy Artur Sobiech . W rezultacie zajęcia 3 miejsca w ekstraklasie klub uzyskał prawo startu w rozgrywkach Ligi Europy UEFA (od pierwszej rundy kwalifikacji).

Sukcesy

Sukcesy krajowe

Mistrzowie Polski z 1960
  • Mistrzostwo Młodej Ekstraklasy
  • Mistrzostwo Polski Juniorów U-19
  • Puchar Dżentelmenów (1): 1929

Rozgrywki nieligowe na Górnym Śląsku (1922-1926, 1941-1944):

Sukcesy międzynarodowe

Ruch w polskich rozrywkach ligowych

Ruch przystąpił do oficjalnych polskich rozgrywek ligowych w 1922, przy tym wygrywając w tych pierwszych oficjalnych mistrzostwach nowego okręgu piłkarskiego województwa śląskiego , w których uczestniczyło 38 drużyn. Do czasu powstania ogólnopolskiej ligi w 1927 uczestniczył we wszystkich czterech edycjach najwyższej klasy ligowej regionu (A-klasy), dwukrotnie ją wygrywając, raz zajmując drugie miejsce a raz piąte.

W 1927 znalazł się w gronie założycieli ogólnopolskiej ligi, w której do roku 1939 jako jedyny śląski klub uczestniczył we wszystkich 13 edycjach I ligi (w tym niedokończonej z 1939 ), 5-krotnie kończąc rozgrywki na pierwszym miejscu. W 1947 zakwalifikował się do reaktywowanej ekstraklasy i grał w niej nieprzerwanie do sezonu 1986/1987 . Do sezonu 1986/1987 był jedynym klubem uczęstniczącym we wszystkich (52 lub 53, wliczając sezon 1939) edycjach ligowych mistrzostw Polski. Do tej pory w drugiej lidze przebywał 6 sezonów ( 1987/1988 , 1995/1996 , 2003/2004 - 2006/2007 ). Do ekstraklasy powrócił w sezonie 2007/2008 , który był jego 68. występem w tej klasie rozgrywkowej. Trzynastokrotnie kończył I ligę na pierwszym miejscu, a drugą dwukrotnie.

Podsumowanie występów Ruchu w polskich rozgrywkach ligowych:

Liga/grupaSezon/rundaMiejsce/il. drużynNazwaMeczeZ/
za 3
RP/
za 3
PunktyBramkiUwagi
ND1920NDKS Ruch BismarkhutaNDNDNDNDNDNDW 1920 odbyła się 1. edycja MP, próbowano wyłonić regionalnych mistrzów 5-u okręgów, wśród których nie było jeszcze Górnego Śląska. W sierpniu wybucha II powstanie śląskie .
ND1921NDKS Ruch BismarkhutaNDNDNDNDNDNDW 1921 nie było jeszcze okręgowej klasy A na Górnym Śląsku, odbyły się jednak nieformalne i niedokończone rozgrywki polskich drużyn. W maju wybucha III powstanie śląskie.
Klasa A19221/6KS Ruch Bismarkhuta108111729-12 26 lutego powołano nowy okręg w polskiej części Górnego Śląska . W 4 grupach uczestniczyło w sumie 38 drużyn. 6-drużynową grupę A wygrał Ruch. W całym okręgu wyprzedził Pogoń Katowice o 2 punkty, w dziesięciu meczach tracąc 3 punkty.
Grupa
południowa
1922
Runda eliminacyjna
4/4KS Ruch Bismarkhuta610526-38Ośmiu mistrzów okręgowych podzielono na dwie grupy eliminacyjne. W południowej Ruch zajął ostatnie miejsce.
Klasa A(1922/)19235/6KS Ruch Bismarkhuta/
KS Ruch BBC Wielkie Hajduki
101???4-34Drugą edycję górnośląskiej Klasy A rozpoczęto już 17 września 1922, a zakończono w marcu 1923. Nieznane są wszystkie wyniki rywalizacji z pozostałymi 5-ma drużynami klasy A. Ruch zajął przedostatnie miejsce tylko z 1 wygraną, walkowerem . Na jesień na nowo przeprowadzono kwalifikacje do klasy A z powodu przenosin nowych klubów z niemieckich rozgrywek i Ruch pozostał wśród drużyn uczestniczących w rozgrywkach A-klasy.
Klasa A1924
jesień
2/8KS Ruch Wielkie Hajduki149141948-243. edycja wojewódzkiej klasy A odbyła się późno, jesienią 1924. Ruch uplasował się za AKS-em Królewska Huta .
ND1925NDKS Ruch Wielkie HajdukiNDNDNDNDNDNDW 1925 nie odbyły się zawody o mistrzostwo Śląska w piłce nożnej (klasa A). W zastępstwie zorganizowano w okręgu śląskim rozgrywki o Puchar Fliegera, które Ruch wygrał zdobywając nieoficjalnie mistrzostwo Śląska
Klasa A19261/7KS Ruch Wielkie Hajduki129212043-254. edycja okręgowej klasy A.
Grupa
zachodnia
1926
Runda eliminacyjna
3/3KS Ruch Wielkie Hajduki401314-1412 mistrzów okręgowych podzielono na 3 grupy eliminacyjne.
Liga Polska 1927 12/14KS Ruch Wielkie Hajduki2695122335-54Ruch zostaje jednym z założycieli Ligi Polskiej.
Liga Polska 1928 12/15KS Ruch Wielkie Hajduki28105132543-54
Liga Polska 1929 10/13KS Ruch Wielkie Hajduki2467111932-48
Liga Polska 1930 8/12KS Ruch Wielkie Hajduki2275101934-51
Liga Polska 1931 5/12KS Ruch Wielkie Hajduki2211382545-46
Liga Polska 1932 7/12KS Ruch Wielkie Hajduki2284102033-35
Liga Polska
Grupa B
1933
wiosna
2/6KS Ruch Wielkie Hajduki107031423-13W sezonie 1933 ligę podzielono na 2 grupy, z których po 3 najlepsze drużyny rywalizowały w rundzie jesiennej w grupie mistrzowskiej.
Liga Polska
Grupa mistrzowska
1933
jesień
1/6(12)KS Ruch Wielkie Hajduki107031425-156-drużynową grupę mistrzowską wygrał Ruch.
Liga Polska 1934 1/12KS Ruch Wielkie Hajduki2216423690-29
Liga Polska 1935 1/11KS Ruch Wielkie Hajduki2010642637-26
Liga Polska 1936 1/10KS Ruch Wielkie Hajduki1811252450-33
Liga Polska 1937 3/10KS Ruch Wielkie Hajduki189552346-29
Liga Polska 1938 1/10KS Ruch Wielkie Hajduki1813142757:35
Liga Polska 1939 (1)/10KS Ruch Wielkie Hajduki/
Ruch Chorzów
148241850-23Rozgrywek nie dokończono z powodu wybuchu drugiej wojny światowej w trakcie 13. kolejki. Ruch rozegrał 14 meczów i prowadził dwoma punktami przed krakowską Wisłą , która rozegrała 12 spotkań.
Kwalifikacje do klasy A1945awans do A-klasy – mistrza Śląska nie wyłonionoRuch Chorzów?????31:11Sezon przejściowy. Walczono o prawo do gry w A-klasie.
Klasa A 1946 5/14Ruch Chorzów??????
Grupa "pięciu" i klasa A 1947 1/5 – grupa pięciu / 1/5 – klasa ARuch Chorzów8???1231:11Sezon przejściowy. Walczono także o prawo do gry w I lidze w następnym sezonie.
I liga 1948 3/14Ruch Chorzów2612683071:40Inauguracja ligi po wojnie, do której zakwalifikował się Ruch.
I liga 1949 8/12Unia Chorzów2275101942:48Zmiana nazwy na Unia Chorzów.
I liga 1950 2/12Unia Chorzów2214443250:24
I liga 1951 6/12Unia Chorzów2212392446:35Ruch jako zwycięzca Pucharu Polski został oficjalnym Mistrzem Polski.
I liga
Grupa I
1952
wiosna
1/6Unia Chorzów105231219:14Ligę podzielono na dwie grupy. Grupę I wygrał Ruch.
I liga
Finał
1952
jesień
1/2(12)Unia Chorzów211037:0Pierwszy mecz finałowy to 7:0 dla Ruchu przeciwko Polonii Bytom (wtedy Ogniwo Bytom). Rewanż: 0:0.
I liga 1953 1/12Unia Chorzów2217413851:14
I liga 1954 3/11Unia Chorzów2010462424:18Pierwsze 3 drużyny miały tyle samo punktów.
I liga 1955 3/12Unia-Ruch Chorzów2271142534:25
I liga 1956 2/12Ruch Chorzów2211742935:23
I liga 1957 8/12Ruch Chorzów2275101935:46
I liga 1958 4/12Ruch Chorzów2211562738:28
I liga 1959 5/12Ruch Chorzów228862432:30
I liga 1960 1/12Ruch Chorzów2212643041:29
I liga 1961 5/14Ruch Chorzów2612773148:42
I liga
Grupa I
1962
Runda zasadnicza
4/7Ruch Chorzów125341321:19Wiosną rozegrano przyśpieszone mistrzostwa by jesienią przejść w system jesień-wiosna.
I liga 1962
Play-off
2/2
(8/14)
Ruch Chorzów210122:3W rundzie play-off odbyły się dwumecze dwóch drużyn z tego samego miejsca w grupach. Ruch przegrał rywalizację o 7. miejsce z Arkonią Szczecin .
I liga 1962/1963 2/14Ruch Chorzów2615743755:33Pierwszy sezon w systemie jesień-wiosna.
I liga 1963/1964 7/14Ruch Chorzów2688102434:38
I liga 1964/1965 7/14Ruch Chorzów269892641:41
I liga 1965/1966 11/14Ruch Chorzów2685132141:44
I liga 1966/1967 3/14Ruch Chorzów2613493044:30
I liga 1967/1968 1/14Ruch Chorzów26141023856:26
I liga 1968/1969 6/14Ruch Chorzów269982734:34
I liga 1969/1970 2/14Ruch Chorzów26121133542:20
I liga 1970/1971 5/14Ruch Chorzów268992543:32
I liga 1971/1972 4/14Ruch Chorzów2613493046:33Zwolniło się miejsce w Pucharze UEFA, które zajął Ruch.
I liga 1972/1973 2/14Ruch Chorzów2613763329:16Kwalifikacja do Pucharu UEFA z 2. miejsca.
I liga 1973/1974 1/16Ruch Chorzów30141334153:23Puchar Polski i kwalifikacja do Pucharu Europy Mistrzów Krajowych.
I liga 1974/1975 1/16Ruch Chorzów3020464461:27Kwalifikacja do Pucharu Europy Mistrzów Krajowych.
I liga 1975/1976 4/16Ruch Chorzów30121353735:24
I liga 1976/1977 13/16Ruch Chorzów30810122630:40
I liga 1977/1978 14/16Ruch Chorzów3099122733:36Ruch uratował utrzymanie w ostatnich kolejkach ligowych.
I liga 1978/1979 1/16Ruch Chorzów3016773944:27Kwalifikacja do Pucharu Europy Mistrzów Krajowych.
I liga 1979/1980 11/16Ruch Chorzów30117122944:42
I liga 1980/1981 7/16Ruch Chorzów30118113036:39
I liga 1981/1982 14/16Ruch Chorzów3097142529:35
I liga 1982/1983 3/16Ruch Chorzów30111363534:22W tym sezonie jedynie 2. miejsce zostało nagrodzone kwalifikacją do Pucharu UEFA.
I liga 1983/1984 7/16Ruch Chorzów30118113030:30
I liga 1984/1985 7/16Ruch Chorzów30109112928:28
I liga 1985/1986 9/16Ruch Chorzów30124142635:39
I liga 1986/1987 14/16↓Ruch Chorzów30314121816:33PZPN unieważnił wygraną 2:0 Ruchu z Zagłębiem Lubin z powodu braku zaangażowania Lubinian. W meczu barażowym o utrzymanie się w lidze z Lechią Gdańsk (1:2) bramkę dla gości zdobył bramkarz "niebieskich" Janusz Jojko wrzucając sobie piłkę do siatki. Pierwsza w historii degradacja do drugiej ligi .
II liga
Grupa zachodnia
1987/1988 1/16↑Ruch Chorzów3021 (3)725252:17Awans z pierwszego miejsca w grupie zachodniej.
I liga 1988/1989 1/16Ruch Chorzów3019 (6)835248:18
I liga 1989/1990 12/16Ruch Chorzów308 (4)913 (4)2531:36
I liga 1990/1991 13/16Ruch Chorzów30711122525:35
I liga 1991/1992 5/18Ruch Chorzów34131383943:38
I liga 1992/1993 4/18Ruch Chorzów3419694452:27
I liga 1993/1994 7/18Ruch Chorzów34149113748:41
I liga 1994/1995 16/18↓Ruch Chorzów34715122939:46Spadek do drugiej ligi.
II liga
Grupa zachodnia
1995/1996 2/18↑Ruch Chorzów3420866865:24Awans z drugiego miejsca w grupie zachodniej, zdobycie Pucharu Polski i kwalifikacja do Pucharu Zdobywców Pucharów.
I liga 1996/1997 14/18Ruch Chorzów34913124041:41
I liga 1997/1998 6/18Ruch Chorzów34151095548:39W przerwie letniej Ruch dochodzi do finału Pucharu Intertoto .
I liga 1998/1999 10/16Ruch Chorzów3099123623:36
I liga 1999/2000 3/16Ruch Chorzów30151055553:32Kwalifikacja do Pucharu UEFA.
I liga 2000/2001 6/16Ruch Chorzów30135124450:46
I liga
Grupa B
2001/2002
Runda jesienna
4/8Ruch Chorzów145451916:18
I liga
Grupa mistrzowska
2001/2002
Runda wiosenna
7/8(16)Ruch Chorzów1434713(23)14:18
I liga 2002/2003 14/16↓Ruch Chorzów30711123229:39Bezpośredni spadek do drugiej ligi.
II liga 2003/2004 11/16Ruch Chorzów3071493534:37Klub znalazł się w strefie barażowej o utrzymanie się w drugiej lidze. W barażach zmierzył się ze Stalą Rzeszów (1:1 u siebie i 2:0 na wyjeździe).
II liga 2004/2005 14/18Ruch Chorzów34811153536:50Baraże o utrzymanie w II lidze (ze Zniczem Pruszków (4:2 i 0:2)).
II liga 2005/2006 7/18Ruch Chorzów34149115150:36
II liga 2006/2007 1/18↑Ruch Chorzów3421676949:26Awans z pierwszego miejsca.
I liga 2007/2008 10/16Ruch Chorzów30810123435:41
Ekstraklasa 2008/2009 9/16Ruch Chorzów3097143422:32
Ekstraklasa 2009/2010 3/16Ruch Chorzów3016595340:30

Stadion

Stadion
Stadion Ruchu, ul. Cicha 6

Stadion Ruchu, ul. Cicha 6
Graffiti na podjeździe

Graffiti na podjeździe
Zabytkowy chronometr Omega

Zabytkowy chronometr Omega
Budowa stadionu w latach 1934-1935

Budowa stadionu w latach 1934-1935
Montaż krytej trybuny w 1936

Montaż krytej trybuny w 1936
 

Początkowo zawodnicy Ruchu rozgrywali swoje mecze na placu targowym (Marktplatz) przy ul. Farnej w Bismarkhucie/Hajdukach. W 1923 roku klub zyskał na własność boisko "Na Kalinie" na którym występował aż do 1935 roku. W latach 1927-1930 boisko to nie posiadało jednak licencji ligowej i Ruch spotkania w roli gospodarza rozgrywał na stadionach w Katowicach (obiekt 1.FC ) i Królewskiej Hucie (Stadion Miejski)[118].

Obecnie Ruch rozgrywa swoje domowe mecze na stadionie przy ul. Cichej 6 . Obiekt wybudowany został w latach 1934-1935. Inauguracja miała miejsce 26 września 1935 roku podczas pojedynku Ruchu i Warty Poznań . Stadion może pomieścić oficjalnie 10 000 widzów (nieoficjalnie 13 000) a wymiary boiska piłkarskiego to 105 × 68 metrów. Rekord frekwencji wynosi 55 000 widzów, taka ilość fanów zasiadła na Cichej 21 sierpnia 1957 w meczu z Polonią Bytom [119].

Niektóre mecze w sezonach 2007/2008 i 2008/2009 z powodu braku podgrzewanej murawy na własnym stadionie, Ruch rozgrywał na Stadionie Śląskim w Chorzowie[120]. Niektóre spotkania ligowe na tym obiekcie klub rozgrywał także w latach 50., 60. i 70.

Aktualna kadra

Krzysztof Pilarz
Stan na 5 września 2010
NrPozycjaPiłkarz
1 BR Mateusz Struski
2 OB Piotr Stawarczyk
4 PO Patryk Stefański
5 OB Paweł Lesik
6 PO Wojciech Grzyb
7 NA Maciej Jankowski
8 OB Krzysztof Nykiel
9 PO Marcin Zając
10 NA Sebastian Olszar
11 OB Łukasz Derbich
12 BR Damian Matras
14 NA Łukasz Janoszka
15 OB Rafał Grodzicki
16 PO Michał Brzozowski
NrPozycjaPiłkarz
17 PO Michał Pulkowski
18 NA Arkadiusz Piech
21 OB Maciej Sadlok
22 PO Andrej Komac
23 PO Marcin Malinowski
24 OB Grzegorz Bronowicki
26 PO Damian Świerblewski
27 NA Bartosz Flis
28 PO Gabor Straka
29 PO Ariel Jakubowski
30 BR Matko Perdijić
31 PO Paweł Lisowski
32 OB Piotr Kieruzel
80 BR Krzysztof Pilarz (kapitan)

Transfery

Przyszli przed rundą jesienną w sezonie 2010/2011

PiłkarzNarodowośćPozycjaTransferKlubKraj
Sebastian Olszar Nwolny transfer Piast Gliwice
Marcin Malinowski Pwolny transfer Odra Wodzisław Śląski
Grzegorz Bronowicki Owolny transfer Górnik Łęczna
Maciej Jankowski Ntransfer definitywny KS Piaseczno
Mateusz Struski Bpowrót z wypożyczenia Olimpia Grudziądz

Odeszli przed rundą jesienną w sezonie 2010/2011

PiłkarzNarodowośćPozycjaTransferKlubKraj
Grzegorz Baran Pbrak przedłużenia kontraktu GKS Bełchatów
Maciej Scherfchen Prozwiązanie umowy AEP Pafos
Andrzej Niedzielan Nbrak przedłużenia kontraktu Korona Kielce
Artur Sobiech Ntransfer definitywny KSP Polonia Warszawa
Grzegorz Goncerz Ptransfer definitywny SSK GKS Katowice
Marcin Sobczak Nwypożyczenie APS Zákynthos

Piłkarze klubu powoływani do reprezentacji Polski [121]

Henryk Alszer
Marcin Baszczyński
Arkadiusz Bąk
Mirosław Bąk
Jacek Bednarz
Jan Benigier
Krzysztof Bizacki
Oskar Brajter
Walter Brom
Bronisław Bula
Andrzej Buncol
Ewald Cebula
Romuald Chojnacki
Gerard Cieślik
Piotr Czaja
Roman Dąbrowski
Piotr Drzewiecki
Karol Dziwisz
Eugeniusz Faber
Dariusz Fornalak
Dariusz Gęsior
Edmund Giemsa
Józef Gomoluch
Rafał Grzelak
Tadeusz Jakubczyk
Ariel Jakubowski
Józef Janduda
Janusz Jojko
Krzysztof Kajrys
Grzegorz Kapica
Roman Kasprzyk
Józef Kopicera
Eugeniusz Kubicki
Tomasz Kulawik
Alojzy Łysko
Łukasz Madej
Tadeusz Małnowicz
Joachim Marx
Zygmunt Maszczyk
Henryk Mikunda
Tomasz Moskała
Antoni Nieroba
Marcin Nowacki
Marian Ostafiński
Hubert Pala
Teodor Peterek
Antoni Piechniczek
Kazimierz Polok
Jan Przecherka
Jan Rudnow
Jan Schmidt
Paweł Sibik
Józef Sobota
Tomasz Sokołowski I
Czesław Suszczyk
Mieczysław Szewczyk
Krystian Szuster
Edward Szymkowiak
Mariusz Śrutwa
Eryk Tatuś
Franciszek Tim
Ewald Urban
Waldemar Waleszczyk
Krystian Walot
Krzysztof Warzycha
Jakub Wierzchowski
Ernest Wilimowski
Piotr Włodarczyk
Gerard Wodarz
Jerzy Wyrobek
Ryszard Wyrobek
Maciej Sadlok
Tomasz Brzyski


Królowie strzelców grający w Ruchu Chorzów

Ernest Wilimowski
SezonImię i nazwiskoLiczba bramek
1934 Ernest Wilimowski 33
1936 Teodor Peterek 18
1936 Ernest Wilimowski 18
1938 Teodor Peterek 21
1939 Ernest Wilimowski 26
1952 Gerard Cieślik 11
1953 Gerard Cieślik 24
1988 / 1989 Krzysztof Warzycha 24
1997 / 1998 Mariusz Śrutwa 14

Kibice

Flaga Górnego Śląska

Na Cichej działają zorganizowane grupy kibicowskie takie jak ultrasi . Na meczach obecni są też chuligani . 5 grudnia 2009 roku założono Stowarzyszenie kibiców "Najważniejsza jest tradycja"[122]. Oprawami meczowymi od 2 kwietnia 2008 roku zajmuje się grupa "Ultras Niebiescy" (oficjalny skrót "UN'08")[123], wcześniej była to grupa "Nucleo Ultra '03". W połowie lat 90. powstała ekipa chuligańska "Psycho Fans". Fanatyzm na trybunach przy ulicy Cichej sięga początków całego ruchu kibicowskiego w Polsce. Początki szalikowców na Cichej datuje się na lata 70., Ruch był jednak dopiero drugim klubem na Górnym Śląsku przy którym powstała zorganizowana grupa szalikowców[124].

Kibice Ruchu są w konflikcie z kibicami innych klubów piłkarskich z konurbacji katowickiej, w szczególności Górnika Zabrze , Katowic i Zagłębia Sosnowiec ; nieprzychylnie ustosunkowani są także do fanów innych klubów, przede wszystkim Lecha Poznań , Legii Warszawa i Wisły Kraków – a więc najsilniejszych obecnie klubów ligowych.

Od kilku lat wśród wpływowej części kibiców Ruchu zapanowała moda na "śląskość": na meczach wywieszane są flagi górnośląskie , a stylizowany śląski orzeł wygrał konkurs na maskotkę klubową[125]. Wywieszając żółto-niebieskie flagi Górnego Śląska, a także bannery z napisami "Oberschlesien" czy "To my Naród Śląski"[125] niektórzy chorzowscy kibice chcą podkreślić swoją śląską tożsamość narodową. Według nich napis "Oberschlesien" nie ma na celu nikogo obrażać[126]. Kibice Ruchu świadomi są faktu, że klub tworzyli Ślązacy, którzy przede wszystkim czuli się Polakami: działacze plebiscytowi i powstańcy śląscy[127], ludzie walczący o "sprawę" polską na Górnym Śląsku.

Kibice Ruchu pozostają w dobrych stosunkach z kilkoma innymi klubami, z fanami których posiadają tzw. "zgody".

Kibice Ruchu na Stadionie Śląskim

Zgody:

Ruch ma także kibiców wśród ludzi kultury i nauki. Do osób publicznych deklarujących się jako kibice Ruchu Chorzów należą m.in.:

Rywale derbowi

Wielkie Derby Śląska, czyli mecz Ruchu z Górnikiem - 02.03.2008

Na Górnym Śląsku pierwszy klub piłkarski powstał już w 1903 roku[142]. W 1914 klubów tych było już 17 (wśród nich BBC[143]). Do sierpnia 1920 roku w wyniku akcji Polskiego Komisariatu Plebiscytowego powstało w regionie 135 nowych klubów piłkarskich (wśród nich właśnie Ruch Chorzów)[144]. W 1922 roku w niemieckim związku piłkarskim, grupującym tylko kluby z polskiej części Górnego Śląska zrzeszone były 143 kluby[145]. Powyższe dane wyjaśniają częściowo dlaczego główni derbowi rywale Ruchu zmieniali się na przestrzeni lat. Do klubów górnośląskich, z którymi Ruch rywalizuje bądź rywalizował wiele sezonów o tytuł najlepszego klubu piłkarskiego na Górnym Śląsku, zaliczyć należy:

AKS Chorzów

Przed II wojną światową i bezpośrednio po niej największym rywalem Ruchu był AKS Chorzów . W latach 1937-1951 obydwa kluby rywalizowały o prymat w regionie, zajmując też wysokie lokaty w krajowych rozgrywkach. Ruch postrzegany był jako klub powstańców śląskich a więc ludzi walczących o polskość Górnego Śląska. AKS nazywany był przez prasę (także przedwojenną) klubem niemieckim i kojarzony był z niemiecką organizacją Volksbund . Rywalizację podsycał dodatkowo fakt, że od 1939 roku obydwa kluby reprezentowały jedno miasto – Chorzów – spotkania między nimi były więc także derbami Chorzowa [146].

Wszystkie mecze ligowe na szczeblu centralnym
Rok pierwszych derbówNajwiększa widowniaMeczeZwycięstwa RuchuRemisyZwycięstwa AKS-u
1937 (1923)35000191333

Polonia Bytom

Sytuacja uległa zmianie w latach 50. gdy do grona najsilniejszych klubów w Polsce dołączyła Polonia Bytom zaś AKS Chorzów osiągał coraz słabsze wyniki[147]. Rywalizacja z bytomskim klubem miała także podteksty pozasportowe. Podstawowym źródłem antagonizmów między kibicami było od początku ich pochodzenie. Polonię zakładali przesiedleńcy ze Lwowa i okolic, sam klub nawiązywał do tradycji Pogoni Lwów[148]. Pierwszy Ślązak pojawił się w składzie Polonii Bytom dopiero 2 lata po założeniu tego klubu[149]. Przybysze nie znali śląskich realiów i mając w pamięci własne doświadczenia z czasów II wojny światowej odnosili się z nienawiścią do wszelkich przejawów niemczyzny. Śląska kultura, tradycje i obyczaje zawierały zaś liczne elementy niemieckie czego przejawem była także obecność niemieckich słów w gwarze śląskiej[150]. Ślązacy traktowali z kolei przybyszów jako najeźdźców i intruzów na ziemi swoich przodków. Już więc 21 października 1945 roku spotkanie obydwu klubów stało się przyczyną zamieszek[151]. Spotkania między Ruchem a Polonią nazywane bywają "Najstarszymi derbami Śląska", określenie to jest jednak prawdziwe tylko w odniesieniu do derbów między górnośląskimi klubami występującymi obecnie w ekstraklasie piłkarskiej.

Wszystkie mecze ligowe na szczeblu centralnym
Rok pierwszych derbówNajwiększa widowniaMeczeZwycięstwa RuchuRemisyZwycięstwa Polonii
1948 (1945)5500073332218

Górnik Zabrze

Na przełomie 1954/1955 roku decyzją władz wiodące koło zrzeszenia Górnik przeniesione zostało z Radlina do Zabrza[152] i już rok później do grona najsilniejszych ślaskich klubów dołączył Górnik Zabrze. Właśnie ten klub w krótkim czasie stał się najlepiej zorganizowanym i najbogatszym w Polsce. Pierwsze ligowe derby między Ruchem a Górnikiem były więc spotkaniem 8-krotnego mistrza Polski (i tym samym najbardziej utytułowanego polskiego klubu) z beniaminkiem. Kibice Ruchu odnosili się z pogardą do Górnika , tym bardziej, że kibicowsko znacznie wyżej ceniona była wówczas Polonia Bytom [153]. Wraz z sukcesami zabrskiego klubu i słabszymi wynikami Polonii sytuacja uległa zmianie i to Górnik stał się najpopularniejszą obok Ruchu ekipą na Górnym Śląsku. W latach 60. rywalizacja między obydwoma klubami nabrała charakteru "świętej wojny". Na przełomie lat 60. i 70. obydwa kluby walczyły o kolejne tytuły mistrzowskie a derby między nimi organizowano na Stadionie Śląskim . Określenie spotkań między Ruchem a Górnikiem jako Wielkie Derby popularne było już na początku lat 60.

Wszystkie mecze ligowe na szczeblu centralnym
Rok pierwszych derbówNajwiększa widowniaMeczeZwycięstwa RuchuRemisyZwycięstwa Górnika
1956 (1951)8000092243137

GKS Katowice

W latach 80 XX wieku uznanie – wraz z sukcesami sportowymi – zdobył GKS Katowice , stając się jednym z najważniejszych rywali "Niebieskich".

Wszystkie mecze ligowe na szczeblu centralnym
Rok pierwszych derbówNajwiększa widowniaMeczeZwycięstwa RuchuRemisyZwycięstwa Katowic
19653000052132415

Rywalizacja z pozostałymi klubami górnośląskimi takimi jak np. Odra Wodzisław czy Piast Gliwice nie ma i nie miała nigdy takiego znaczenia. Przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że Ruch nie rywalizował nigdy z nimi o najwyższe piłkarskie trofea.

Barwy i herb

Pieczęć z przedwojennym herbem klubu

Barwami klubu są kolory niebieski i biały (zgodnie z zasadami heraldyki). Te kolory były barwami klubu nawet w okresie stalinowskim, koła zrzeszenia Unia występowały bowiem w jasnoniebieskich strojach[154]. Nawet klub BSV miał niebieskie barwy. Układ kolorów nawiązywać miał do barw Górnego Śląska. Nieścisłość jest tylko pozorna (barwami Górnego Śląska są żółty i niebieski), w okresie międzywojennym za barwy polskiego Górnego Śląska uznawano właśnie kolory niebieski i biały. Reprezentacja polskiego Górnego Śląska w piłce nożnej występowała zawsze w kolorach białym i niebieskim, podczas gdy reprezentacja niemieckiego Górnego Śląska w barwach białej i żółtej[155]

Mural z logo klubu, Chorzów Stary (2009)

Pierwszy herb klubu, pod którym występował on w okresie międzywojennym miał na trójkątnej tarczy trzy litery: "kRs" zachodzące częściowo na siebie. Na obramieniu tarczy widniał napis: "K.S. Ruch Wielkie Hajduki" oraz data "1920". Herb ten przechodził modyfikacje: w II połowie lat 50. usunięto z tarczy herbowej litery "k" i "s" oraz wyprofilowano literę "R", dopasowując ją niejako do kształtu tarczy herbowej. Aczkolwiek na uwagę zasługuje fakt, że na uroczystej akademii z okazji 40-lecia klubu obecny był także "stary" herb klubu[156]. Zmiany te spodowały, że litera przybrała kształt bardzo charakterystyczny. Sam kształt tarczy herbowej nie uległ nigdy zmianie (z wyjątkiem okresu stalinowskiego, gdy klub występował pod znakiem zrzeszenia Unia). Wśród polskich klubów grających na szczeblu I, II i III ligi nie ma żadnego, którego herb posiadałby tarczę o podobnym kształcie.

Historyczne nazwy

  • ( 1920 ) Polski Komisariat Plebiscytowy zakłada Klub Sportowy Ruch Bismarkhuta
    Od niem. nazwy urzędowej Bismarckhütte, stosowano też nazwę Ruch Wielkie Hajduki
  • ( 1 stycznia 1923 ) KS Ruch Wielkie Hajduki
    Oficjalna zmiana nazwy gminy
  • ( 7 stycznia 1923 ) KS Ruch BBC Wielkie Hajduki
    Fuzja z klubem Bismarckhütter Ballspiel Club [157]
  • (ok. 1924 ) KS Ruch Wielkie Hajduki
  • ( 1 kwietnia 1939 ) KS Ruch Chorzów
    Gmina Wielkie Hajduki zostaje przyłączona do Chorzowa stając się dzielnicą miasta o nazwie Chorzów Batory
    W świadomości kibiców Ruchu w trakcie II wojny światowej klub ten dalej istniał pod nazwą Bismarckhütter Ballspiel Club, który został wkrótce przemianowany na Bismarckhütter Sport Vereingung 1899 e.V.
    ( 2 września 1939) Bismarckhütter Ballspiel Club
    ( 12 listopada 1939) Bismarckhütter Sport Vereingung 1899 e.V (zwany Bismarckhütter SV lub BSV)
    ( 4 marca 1945) KS Ruch Chorzów (w prasie jako Ruch Chorzów Batory – od zmienionej nazwy Wielkich Hajduk – decyzję o przyłączeniu W. Hajduk do Chorzowa podtrzymały także władze III Rzeszy w l. 1939-1945)
  • ( 1948 ) Związkowy KS Ruch Chorzów
  • ( Marzec 1949 ) KS Chemik Chorzów
    Odgórna decyzja władz komunistycznych o reorganizacji polskiego sportu na wzór radziecki
  • ( Kwiecień 1949) ZS Unia Chorzów
    Fuzja Chemika, Leśnika i Drzewiarza – okoliczności jw.
  • ( 1955 ) ZKS Unia-Ruch Chorzów
    Uzyskanie zgody na powrót do tradycjnej nazwy
  • (ok. 1956 ) Klub Sportowy Ruch Chorzów
    Dekret o zgodzie na powrót byłych klubów do swojej podmiotowości prawnej
  • ( 18 lipca 2002 ) Klub Sportowy Ruch w Chorzowie
  • ( 27 grudnia 2004 ) Ruch Chorzów SSA
  • ( 25 marca 2008 ) Ruch Chorzów SA

Trenerzy klubu[158]

Orest Lenczyk – trzykrotny trener Ruchu
 
Imię i NazwiskoOdDo
Gustav Wieser10.193407.1935
Gunther Ringer08.193611.1937
Ferenc Fogl06.193801.1939
Peter Szabo01.193907.1939
Frantisek Dembicky01.194812.1948
Gerard Wodarz07.194912.1949
Ryszard Koncewicz01.195006.1952
Ewald Cebula07.195206.1954
Adam Niemiec07.195412.1956
Mikołaj Beljung02.195710.1957
Czesław Suszczyk10.195712.1957
Janos Steiner01.195812.1958
Ewald Cebula01.195912.1959
Janos Steiner01.196005.1960
Ewald Cebula05.196006.1960
Lajos Szolar06.196012.1960
Gerard Wodarz01.196104.1961
Gerard Cieślik04.196107.1961
Sandor Tatrai07.196110.1963
Franciszek Tim10.196311.1963
Augustyn Dziwisz12.196309.1964
Artur Woźniak09.196406.1966
Teodor Wieczorek07.196604.1969
Eugeniusz Pohl + Hubert Pala05.196906.1969
Jerzy Nikiel07.196911.1969
Tadeusz Foryś12.196906.1971
Hubert Pala06.197106.1971
Michal Vican07.197104.1976
Rudolf Kapera04.197606.1976
 
Imię i nazwiskoOdDo
Frantisek Havranek07.197610.1977
Teodor Wieczorek10.197706.1978
Leszek Jezierski06.197811.1980
Antoni Piechniczek11.198001.1981
Józef Zwierzyna01.198109.1981
Piotr Czaja09.198105.1982
Orest Lenczyk06.198202.1984
Alojzy Łysko02.198412.1984
Władysław Żmuda01.198504.1987
Jacek Góralczyk04.198705.1987
Jacek Machciński05.198707.1987
Jerzy Wyrobek07.198706.1990
Zdzisław Podedworny07.199003.1991
Edward Lorens04.199104.1994
Albin Wira05.19941995
Jerzy Wyrobek19951996
Orest Lenczyk19961999
Edward Lorens199906.2000
Jan Żurek06.200008.2000
Jan Rudnow20002000
Bogusław Pietrzak20002002
Orest Lenczyk20022002
Piotr Mandrysz20022003
Jerzy Wyrobek200305.2005
Dariusz Fornalak05.200511.2005
Marek Wleciałowski200606.2007
Dusan Radolsky06.200709.2008
Bogusław Pietrzak09.200804.2009
Waldemar Fornalik04.2009

Prezesi klubu[159]

Wilhelm Blacha (1933-1935)
Ryszard Trzcionka (1965-1976)
 
Imię i NazwiskoOdDo
Józef Augustyn Koppa 20.04.192007.07.1920
Teofil Paczyński07.07.192002.1921
Edward Supernok02.192107.06.1922
Jan Antoni Broll07.06.192207.01.1923
Franciszek Hanak07.01.192311.01.1924
Edward Supernok11.01.192403.01.1925
Jan Antoni Broll03.01.192531.01.1926
Jan Zygmunt Gettler31.01.192602.1929
Julian Przygrodzki02.192913.01.1930
Leon Maternowski13.01.193021.02.1931
Józef Korol 21.02.193102.1932
Teofil Paczyński02.193206.02.1933
Wilhelm Blacha06.02.193327.01.1935
Zygmunt Widera27.01.193516.01.1937
Mieczysław Miciński16.01.193724.01.1939
Feliks Kurcz24.01.193921.10.1945
Ewald Czech12.11.193901.1945
Feliks Kurcz27.02.194521.10.1945
Walenty Stateczny21.10.194502.02.1946
 
Imię i NazwiskoOdDo
Marian Sadłowski02.02.194602.02.1947
Mieczysław Wnęk06.02.194705.1950
Mieczysław Kołodziej05.19501956
Albin Antoni Brykalski195602.1957
Mieczysław Wnęk02.195725.02.1958
Karol Zymanek25.02.195829.01.1960
Czesław Ochab29.01.196002.1964
Jerzy Skowronek02.196408.01.1965
Ryszard Trzcionka08.01.196510.1976
Kazimierz Sąda24.02.197708.06.1982
Zbigniew Stanisław Noras08.06.198201.04.1985
Witold Jan Pietrek05.06.198505.02.1987
Marek Józef Kempiński05.02.198718.12.1989
Ludwik Warwas11.02.199022.06.1992
Andrzej Antoni Grzybowski22.06.199207.02.1994
Krystian Rogala07.02.199426.07.2004
Stefan Mleczko 26.07.200427.01.2005
Henryk Śliwiński27.01.200521.04.2006
Katarzyna Sobstyl21.04.2006?

Statystyki

Rekordy klubowe

Rekordy ekstraklasy ustalone przez piłkarzy Ruchu[161]

  • 10 bramek w jednym spotkaniu ekstraklasy – Ernest Wilimowski
  • 16 z rzędu meczów ekstraklasy ze strzeloną bramką – Teodor Peterek
  • 7 trafień pod rząd w jednym ligowym meczu – Ernest Wilimowski
  • Najmłodszy piłkarz jaki zdobył tytuł mistrza Polski – Krzysztof Kajrys
  • Najmłodszy król strzelców ekstraklasy – Ernest Wilimowski
  • Najwyższa średnia goli zdobytych w sezonie ligowym – Ernest Wilimowski (1.50 – 1934,
    w niedokończonym sezonie 1939 – 1.86)

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 11
  2. Tabela wszech czasów polskiej ekstraklasy piłkarskiej . Wikipedia. [dostęp 2010-01-16].
  3. Dobry debiut Ruchu na giełdzie . Super Express. [dostęp 2010-01-16].
  4. 80 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 2000, s. 16
  5. Właścicielami osady ród Paczyńskich był w latach 1557-1790. W 1533 Walentyn Paczyński osiąga pierwsze w dziejach rodu ważniejsze stanowisko – zostaje starostą księstwa niemodlińskiego, zob. Roman Sękowski, Herbarz szlachty śląskiej, t.6, Chudów 2008, s. 127-145;
  6. Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 24
  7. O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 17
  8. Marek Czapliński, Dzieje Śląska od 1806 do 1945 roku [w:] Historia Śląska, red. Marek Czapliński, Wrocław 2002, s. 358-359
  9. 75 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 1996, s. 23
  10. 75 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 1996, s. 11, 19-20
  11. 11,0 11,1 Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 12
  12. Słowo nie miało wyraźnego odniesienia do polskości czy powstań śląskich, można więc było dowolnie je interpretować. Wiele drużyn powstających dzięki pomocy Komisariatu Plebiscytowego nosiło jednozacznie patriotyczne nazwy nawiązujące do Polski lub powstań, np. Polonia, Poniatowski, Haller, Młodzież Powstańcza, Słowian, Wyzwolenie, Puławski, Kościuszko, Wolność, Powstaniec. Ruch znalazł się w grupie nazw kojarzących się raczej z aktywnością fizyczną typu Naprzód, Walka czy Hart, por. 75 lat OZPN, s. 49-51
  13. Historyczne dzielnice, nazwy i herby miasta Chorzów
  14. Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s. 11
  15. W istocie barwy Śląska stanowią kolory żółty i niebieski, przyjęcie jednak takiego zestawu było wykluczone – trwały walki na Ukrainie i barwy te po prostu źle się kojarzyły, zob. O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 19
  16. Wywiad Gerarda Cieślika dla Gazety Wyborczej z dnia 10 września 2003 r. – "Niemiecki napis na stadionie w Chorzowie poruszył mnie do żywego. Ruch był zawsze śląski, a Śląsk był zawsze polski! Znałem ludzi, którzy tworzyli ten klub, to byli powstańcy i patrioci. Uszanujmy ich pamięć.".
  17. Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 29
  18. 75 lat OZPN Katowice, Katowice 1996, s. 14. Tamże Henryk Rechowicz podaje przykład Zaborza, gdzie działał klub Borussia/Preussen choć większość mieszkańców opowiedziała się w 1921 roku za Polską. W Hajdukach na Polskę oddano tylko 35.82% głosów
  19. Wśród twórców klubu nie było przybyszy z zewnątrz. Wszyscy w chwili tworzenia klubu legitymowali się jedynie obywatelstwem II Rzeszy , zob. 75 lat OZPN Katowice, s. 13
  20. Tego samego dnia pierwsze spotkanie rozegrał także Naprzód Lipiny , zob. 75 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 1996, s. 21
  21. Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, 50 lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 23
  22. Stroje dla zawodników uszyła np. Franciszka Bartoszek, siostra współzałożycieli Ruchu, zob. Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 25
  23. Tamże, s. 16
  24. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 15-17
  25. 25,0 25,1 80 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 2000, s. 15
  26. Henryk Rehowicz, Tradycje i historyczny dorobek górnośląskiego sportu (w:) Z najnowszych dziejów kultury fizycznej i turystycznej, Katowice 1994, s. 193; także 75 lat OZPN Katowice, s. 44-45
  27. 75 lat OZPN Katowice, s. 29
  28. O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 19-20. Zob. także Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s. 105, 119; Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 19
  29. Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 30
  30. Stanisław Flieger był wówczas prezesem OZPN Katowice
  31. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 22-23
  32. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 22
  33. Dopiero 14 marca 1927 członkowie KS Ruch przegłosowali na nadzwyczajnym walnym zebraniu przystąpienie do ogólnopolskiej Ligi, zob. Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s.120
  34. Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s. 120
  35. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 57
  36. 36,0 36,1 36,2 Piotr Dąbrowski, Paweł Mogielnicki, Gwidon Naskrent, Poland Final Tables (1st and 2nd level) . rsssf.com. [dostęp 2010-01-16].
  37. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 23 i 25
  38. Zob. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 43, 45 i 48
  39. 75 lat OZPN Katowice, s. 57
  40. 75 lat OZPN Katowice, s. 57 i 70; Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 35 i 38
  41. Teodor Peterek, Z butami piłkarskimi na boiskach Europy, oprac. Alojzy Loch, Chorzów 1957
  42. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 38; zob. także Piotr Dąbrowski, Paweł Mogielnicki, Gwidon Naskrent, Poland Final Tables (1st and 2nd level) . rsssf.com. [dostęp 2010-01-18].
  43. Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s. 164
  44. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 39
  45. 80 lat OZPN, s. 17
  46. Po zwycięstwie w Krakowie z Cracovią 2:1, Ruch zodobywa najzaszczytniejszy tytuł w piłkarstwie, Przegląd Sportowy z 15.11.1933, s. 1
  47. Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 42
  48. Analiza miejsc urodzenia piłkarzy na podstawie biogramów zamieszczonych w Encyklopedii piłkarskiej FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995
  49. Andrzej Gowarzewski, Marian Grzegorz Nowak, Bożena Lidia Szmel, Cracovia : 100 lat prawdziwej historii, wyd. GiA, Katowice, s. 41
  50. 50,0 50,1 Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 28, 31
  51. Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 43
  52. Alojzy Loch, Gerard Szędzielorz, Sto lat Huty Batory 1872-1972, Chorzów-Batory 1972, s. 64
  53. 75 lat OZPN Katowice, s. 64; Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 39 i 45
  54. Dobra gra ataku Ruchu zapewniła mistrzowi Polski zwycięstwo nad Cracovią, Przegląd Sportowy z 11.04.1934, s. 3
  55. Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s.165
  56. 15 tysięcy widzów patrzy jak Ruch zdobywa powtórnie tytuł mistrza Polski, Przegląd Sportowy z 21.10.1934, s. 2
  57. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 43
  58. Andrzej Gowarzewski, Marian Grzegorz Nowak, Bożena Lidia Szmel, Cracovia : 100 lat prawdziwej historii, wyd. GiA, Katowice, s. 46
  59. Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 41
  60. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 50
  61. Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 52
  62. Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 52, 172
  63. Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 54
  64. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 191-208
  65. O występach Ernesta Wilimowskiego w reprezentacji Niemiec . gazeta.pl. [dostęp 2010-01-18].
  66. O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 19
  67. 80 lat OZPN, s. 74-75
  68. Elżbieta Kaszuba, Dzieje Śląska po 1945 roku [w:] Historia Śląska, red. Marek Czapliński, Wrocław 2002, s. 407
  69. 75 lat OZPN Katowice, s. 44
  70. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 53
  71. 50 lat KS Ruch, s. 19
  72. 72,0 72,1 Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 55
  73. Das deutsche Fussball-Archiv . f-archiv.de. [dostęp 2010-01-18].
  74. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 53-55
  75. 75,0 75,1 Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 67-69
  76. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 56-57
  77. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 57-58
  78. Decyzję tą delegat klubu zakomunikował 20 stycznia na walnym zgromadzeniu Śląskiego OZPN, zob. 75 lat OZPN Katowice, s. 81
  79. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 60
  80. Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 44-45
  81. Rok 1948 (Sezon po sezonie) . PoloniaBytom.com. [dostęp 2009-09-12].
  82. 80 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 2000, s. 32 i 92; 75 lat OZPN Katowice, s. 89-90
  83. 83,0 83,1 Franciszek Rapacki: Sport w Polsce jako narzędzie stalinowskiej propagandy . 90 minut.pl. [dostęp 2010-01-18].
  84. Andrzej Gowarzewski, Stefan Szczepłek, Bożena Szmel: Legia to potęga, wyd. GiA, Katowice 2004
  85. Henryk Rechowicz, Dzieje sportu w województwie śląsko-dąbrowskim 1945-1950, Katowice 1999, s. 479
  86. 80 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 2000, s.36
  87. 4 lutego 1951 – podczas 35. Walnego Zgromadzenia PZPN w Warszawie – podjęto uchwałę, by wyniki trwającego PP (ale jeszcze przed fazą centralną, od której rywalizację rozpoczynały wszystkie liczące się kluby) uznać za mistrzostwa Polski , zaś zdobywcy pucharu przyznać jednocześnie tytuł mistrza kraju. Stało się to po raz pierwszy i jedyny w historii rodzimej piłki. W ten sposób chciano uhonorować zwycięzcę reaktywowanych rozgrywek pucharowych w Polsce, podnieść jej rangę i zainteresowanie; Ruch ukończył rozgrywki ligowe na 6. miejscu
  88. 88,0 88,1 Paweł Mogielnicki: Paweł Mogielnicki's Page . mogiel.net. [dostęp 2009-07-17].
  89. Dopiero w czwartek Unia gra z Ogniwem, Przegląd Sportowy nr 93 z 1952, s. 1
  90. Piłkarze Unii Chorzów ponownie mistrzem Polski, Przegląd Sportowy nr 99, Warszawa 1952, s. 1
  91. KajzeR Wiluś: Najwięksi hegemoni wśród mistrzów . forum.niebiescy.pl. [dostęp 2009-07-17].
  92. Dynamo Kijów – groźny rywal moskiewskich mistrzów – drużyna nowoczesnego footballu, Przegląd Sportowy z 30.09.1954, s. 1
  93. Terminarz meczów Dynamo w Polsce ustalony, Przegląd Sportowy z 18.10.1954, s. 1
  94. Pomimo tego, że relacje z meczów Gwardii i ŁKS-u umieszczano na pierwszych stronach, zob. Gwardia Warszawa – Dynamo 1:1, Przegląd Sportowy z 28.10.1954, s. 1. W przypadku ŁKS-u na pierwszej stronie tego samego numeru, zob. Dynamo Kijów – Włókniarz 5:3 (5:1), Przegląd Sportowy z 05.11.1954, s. 1
  95. Chorzowskie 5:0 Unii we flagowej gali i trzeźwej ocenie, Przegląd Sportowy z 5.11.1954, s. 4
  96. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 94-95
  97. O tytuł mistrza Polski, s. 86
  98. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 94=95
  99. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s.
  100. Zob. m.in. 80 lat OZPN, s. 88
  101. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 107-108
  102. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 99
  103. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 110
  104. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 110-112
  105. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 135-136
  106. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 135-140
  107. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 144-145; 75 lat OZPN Katowice, s. 53
  108. W nagrodę piłkarze otrzymali wówczas do wyboru: magnetowid lub kolorowy telewizor, zob. Śląska piłka na równi pochyłej, Polska. Dziennik Zachodni, nr 135 (19428) z 10-11.06.2009, s. 19
  109. O tytuł mistrza, s. 146
  110. Oświadczenie piłkarzy Ruchu Chorzów . sportowefakty.pl. [dostęp 2010-01-19].
  111. Ćwielong wraca do Wisły . sportowefakty.pl. [dostęp 2010-01-19].
  112. Maciej Scherfchen przenosi się do Arki . ekstraklasa.tv. [dostęp 2010-01-19].
  113. Sobczak zawodnikiem Bełchatowa . pilka.pl. [dostęp 2010-01-19].
  114. Za zdobycie Pucharu Polski , zgodnie z przedsezonową decyzją XXXV Walnego Zjazdu PZPN z dnia 4 lutego 1951
  115. Jako BSV – zob. Bismarckhütter Ballspiel Club
  116. Nieoficjalne mistrzostwo Śląska – w zamian za rozgrywki klasy A
  117. Nie rozgrywano dalszych etapów
  118. O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 17-19
  119. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995
  120. Ruch będzie grał na Stadionie Śląskim . stadiony.net. [dostęp 2010-01-19].
  121. Andrzej Gowarzewski, Biało-czerwoni. Piłkarska reprezentacja Polski 1921-2001 : ludzie, mecze, fakty, daty, Katowice 2001, s. 357-375
  122. :: Niebiescy.pl - największy serwis internetowy o Ruchu Chorzów
  123. http://www.ultrasniebiescy.pl/portal/historia-un08/
  124. Pierwsza taka grupa powstała przy Polonii Bytom, zob. http://www.niebiescy.pl/historia_kibicow.php
  125. 125,0 125,1 Ruch Chorzów ma swoją klubową maskotkę - Wieści - MM Moje Miasto
  126. Paweł Czado: dziwny obrazek na stadionie Ruchu
  127. Tamże
  128. :: Niebiescy.pl - największy serwis internetowy o Ruchu Chorzów
  129. Strona fanatyków Elany Toruń
  130. 20 lat za nami - Ruch Chorzow - Onet.pl Blog
  131. http://pl.wikipedia.orgAtl%C3%A9tico_Madryt
  132. [1]
  133. Dlaczego pseudokibice wyzywają się od ?Żydów??
  134. Ruch Chorzów
  135. Mistrz Holoubek trzymał z Ruchem Chorzów - e-teatr.pl
  136. Świr Roku to zapalony kibic Ruchu Chorzów
  137. 137,0 137,1 Kibice Ruchu Wojciech Kilar i Jan Miodek o spadku ?niebieskich?
  138. Ta trudna sztuka piłki nożnej > ESEJE 2.0
  139. Fenomen Wielkich Derbów Śląska
  140. Powstaje film o kibicach Ruchu, bo to dobra rodzina
  141. Wprost 24 - Wencel gordyjski - Schizofrenia kibica
  142. 80 lat OZPN Katowice, s. 11; 75 lat OZPN Katowice, s. 13, 15
  143. 75 lat OZPN Katowice, s. 16
  144. 75 lat OZPN Katowice, s. 23
  145. 80 lat OZPN Katowice, s. 12-13
  146. http://pl.wikipedia.orgAKS_Chorz%C3%B3w
  147. Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 78
  148. 80 lat OZPN Katowice, s. 27
  149. 75 lat OZPN Katowice, s. 99-100
  150. 80 lat OZPN Katowice, s. 90
  151. Województwo śląskie 1945-1950. Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, K. Kaczmarek, Katowice 2007, s. 601; 75 lat OZPN Katowice, s. 79
  152. Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 80-81
  153. Andrzej Gowarzewski, Wioletta Głyk, O tytuł mistrza Polski, Katowice 2000, s. 84
  154. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 78
  155. 75 lat OZPN Katowice, s. 46
  156. Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 94
  157. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 19
  158. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 66
  159. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 183
  160. Ruch Chorzów - ligowi rywale - Historia Polskiej Piłki Nożnej - HPPN.PL
  161. Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 171-172

Bibliografia

  • Gowarzewski Andrzej, Głyk Wioletta,: O tytuł mistrza Polski 1920-2000. GiA, Katowice , 2000 . . 
  • Gowarzewski Andrzej, Waloszek Joachim: Ruch Chorzów: 75 lat "Niebieskich". GiA, Katowice , 1995 . . 
  • Bagier Tadeusz, Dutkowski Zbigniew, Kraszkiewicz Mirosław: Pięćdziesiąt lat Klubu Sportowego "Ruch" Chorzów. Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne Chorzów , 1970 . 
  • Gorzelany Franciszek, Miklica Bogusław (i in.): 40-lecie Klubu Sportowego "Ruch" Chorzów. Wydawnictwo "Prasa" Katowice , 1960 . 
  • Praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Z najnowszych dziejów kultury fizycznej i turystyki. Wydawnictwo AWF Katowice , 1994 . 
  • Opracowanie zbiorowe: 80 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice: 1920-2000. GiA, Katowice , 2000 . . 
  • Kurek Jacek: Historia Wielkich Hajduk. Związek Górnośląski. Koło "Wielkie Hajduki", Rococo Chorzów-Batory, 2001 . . 
  • Gowarzewski Andrzej: Biało-czerwoni : piłkarska reprezentacja Polski 1921-2001 : ludzie mecze fakty daty. GiA, Katowice , 2001 . . 
  • Gowarzewski Andrzej, Waloszek Joachim: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice: 1920-1995, ludzie, historia, fakty. GiA, Katowice , 1996 . . 
  • Czapliński Marek (red.): Historia Śląska. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław , 2002 . . 

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Ruch Chorzów":

Rodzimy Kościół Polski ...

Czerwony Krzyż ...

Adwentyzm ...

Odense ...

Adolf Giżyński ...

Wittenberga ...

Filamenty ...

Strzebielino ...

Rekatolicyzacja ...

Musical ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Ruch Chorzów":

10b Wyprzedzanie - część 2 (plansza 6) ...

02c Pojęcia podstawowe - część 3 (plansza 1) ...

02c Pojęcia podstawowe - część 3 (plansza 11) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie