Strzyga, rzadziej w męskiej postaci jako strzyg, strzygoń – demon z wierzeń słowiańskich .

Pochodzenie strzygi

Według badań Aleksandra Brücknera słowiańska strzyga pochodzi bezpośrednio od rzymskiego strix (l.mn. striges) , żywiącego się krwią kobiecego demona o ptasich szponach. W niejasny sposób wierzenia te, prawdopodobnie za pośrednictwem ludów bałkańskich , zostały zaadaptowane przez Słowian , nakładając się częściowo na postać upiora ^[1].

Wierzenia dotyczące strzyg

Strzyga była istotą nieco podobną do wąpierza . Strzygami zostawały dusze ludzi, którzy urodzili się z dwiema duszami , dwoma sercami i podwójnym szeregiem zębów , z czego ten drugi był słabo zauważalny. Uważano także, iż strzygą jest noworodek, który urodził się z wykształconymi zębami. Gdy już rozpoznano strzygę za pierwszego życia, przepędzano ją z ludzkich siedzib. Strzygi ginęły zazwyczaj w młodym wieku, gdy jednak jedna dusza odchodziła, druga żyła dalej i aby przetrwać musiała polować. Strzyga wysysała krew , wyżerała wnętrzności i latała pod postacią sowy po nocach. Zazwyczaj poza polowaniem chodziło o zemstę za krzywdy wyrządzone podczas pierwszego żywota. Strzygi potrafiły zadowolić się przez jakiś czas także krwią zwierząt . Podobnie jak inne stwory tego typu, strzygę należało trwale unieruchomić poprzez spalenie lub powbijanie gwoździ albo pali w różne części ciała.

Wg innych źródeł strzygi nie szkodzą ludziom inaczej, niż tym, że są zwiastunami pewnej śmierci kogoś z domowników. Szkodliwość zaś wynikać miała (według późniejszej interpretacji) z braku chrztu jednej z dusz dziecka, co uniemożliwiało opuszczenie świata ludzi^[2].

W czasach epidemii ludzi chorych chowano do grobów jeszcze żywych. Niektórym udawało się wykopać gołymi rękami i potem błądzili oni z zakrwawionymi rękami, poodrywanymi paznokciami, chorzy i osłabieni. Też uważani byli za strzygi. Sposobem na zapobiegnięcie przeistoczeniu się człowieka w strzygę było pochowanie go twarzą do dołu.

Motyw literacki

W dobie staropolskiej relikty wierzeń przedchrześcijańskich najczęściej starano się w literaturze , zaliczającej się do sztuki wysokiej, przemilczeć, niemniej jednak gdzieniegdzie zachowały się wzmianki o m.in. strzygoniach i wilkołakach . Najpełniej obraz dawnego świata demonów słowiańskich odmalował ksiądz Benedykt Chmielowski w swych Nowych Atenach . Kwestia stworzenia monografii obejmującej słowiańską demonologię w literaturze dawnej pozostaje otwarta.

Strzygi można znaleźć również w fantastycznej literaturze XX wieku: sadze o wiedźminie Andrzeja Sapkowskiego i sadze o kotołaku Ksinie Konrada T. Lewandowskiego . Pojawiają się także w powieści Kiedy Bóg zasypia Rafała Dębskiego . Opowiadanie Strzyga oparte na autentycznych wydarzeniach, jakie zaszły u schyłku XVII wieku w Sandomierzu , napisał także Andrzej Sarwa .

Przypisy

Bibliografia

• Bohdan Baranowski , W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź 1980 .
• Aleksander Gieysztor , Mitologia Słowian, Warszawa 1982 .
• Barbara i Adam Podgórscy, Wielka Księga Demonów Polskich - leksykon i antologia demonologii ludowej, Katowice 2005 .
• Kazimierz Władysław Wójcicki , Klechdy, starożytne podania i powieści ludu Polskiego i Rusi, Warszawa 1972 .

Zobacz też

• Lamasztu
• Lamia