Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Stefania Skwarczyńska

Stefania Skwarczyńska

Stefania Skwarczyńska, z domu Strzelbicka (ur. 17 listopada 1902 w Kamionce Strumiłowej koło Lwowa, zm. 28 kwietnia 1988 w Łodzi) — polska uczona, teoretyk i historyk literatury, teatrolog, profesor zwyczajny, doktor honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego .

Spis treści

Biografia

Uczyła się w gimnazjach w Gmunden (do 1915 ), Nowym Sączu (1915-1918) i Sanoku ( 1918 - 1921 ), po czym podjęła studia na polonistyce i romanistyce UJK. Jej praca roczna napisana na II roku studiów u prof. Juliusz Kleinera została uznana za dysertację doktorską, której obrona odbyła się w 1925 . W 1922 wyszła za mąż za Tadeusza Skwarczyńskiego, oficera Wojska Polskiego. Mieszkała i pracowała w miejscowościach, gdzie pełnił służbę wojskową jej mąż: w Stanisławowie (1922-1924 i 1925-1929), Warszawie (1924-1925), Będzinie , Brześciu nad Bugiem , Łodzi (od 1932). W 1937 habilitowała się na UJK i dojeżdżała z wykładami z Łodzi do Lwowa. Po wybuchu wojny wyjechała do Lwowa. Była docentem filologii polskiej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie , współpracowniczką prof. Juliusza Kleinera . W kwietniu 1940 - jako żona przedwojennego polskiego oficera przebywającego w oflagu, została wraz z trojgiem małych dzieci i teściową wywieziona do Kazachstanu . Sylwetkę Skwarczyńskiej na zesłaniu opisała Ola Watowa we wspomnieniach Wszystko, co najważniejsze. Jako jedna z nielicznych, w listopadzie 1940, powróciła z zesłania do Lwowa dzięki interwencji prof. Kleinera i prof. Rudolfa Weigla , w którego Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym znalazła zatrudnienie i ochronę jako kierownik hodowli wszy zdrowych. Później uratowała prof. Kleinera z rodziną przed Niemcami umieszczając go u pp. Teleżyńskich (patrz J. Kleiner ). Była członkiem ZWZ-AK, współredagowała konspiracyjne pisma "Służba Państwu" i "Kobieta w walce". W 1944 wraz z Mirosławem Żuławskim wydała ulotkę Pieśń o męczennikach. Lament na mordy ukraińskie. Po ponownym zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną pracowała na uniwersytecie oraz była kelnerką w kawiarni polskiej.

W 1945 zmuszona do opuszczenia Lwowa , wyjechała do Łodzi i została profesorem powstałego właśnie Uniwersytetu Łódzkiego . Od 1951 była członkiem PAU , od 1971PAN .

Jej córka (z małżeństwa z Tadeuszem Skwarczyńskim, podpułkownikiem WP) to Maria Olszewska - biolog, emerytowana profesor Uniwersytetu Łódzkiego, członek rzeczywisty PAN. Córka Joanna Skwarczyńska zginęła tragicznie w 1948 na Jeziorze Gardno, mając 13 lat.

Dorobek naukowy

Rozległy dorobek twórczy Skwarczyńskiej ogarniał kilka dyscyplin. Jako teoretyk literatury najpierw wypracowała pionierską koncepcję " literatury stosowanej " (użytkowej, wyróżnionej obok autonomicznej "literatury pięknej"; 1932), postulując i rozwijając badania nad rozmaitymi gatunkami tekstów użytkowych (rozprawy Estetyka makaronizmu i Próba teorii rozmowy). Rewelacją stała się wysnuta z tych założeń obszerna i nowatorska monografia Teoria listu (1937). Sformułowała potem nowatorską, rewolucyjnie śmiałą, a nadal mało docenianą, koncepcję dzieła literackiego, którym jest "każdy sensowny twór słowny" (1954), otwierając się na rozpoznanie wszelkiej aktywności słownej jako przejawu egzystencji ludzkiej (co przypomina egzystencjalną refleksję o literaturze jako "świadectwie bycia" Martina Heideggera , lecz powstało niezależnie). Następnie (1965) dała precyzyjny opis gatunku literackiego (wyróżniając "nazwy, pojęcia i przedmioty genologiczne") oraz całą teorię gatunków. Swą rozległą wiedzę o metodologii badań literackich, wysnutą z analizy tekstów źródłowych, przedstawiła w klasycznej już syntezie Kierunki w badaniach literackich (1984), obfitującej we wnikliwe mikrointerpretacje poszczególnych koncepcji teoretycznych.

Jako historyk literatury skupiała się najchętniej wokół romantyzmu (tu słynna rozprawa o strukturze gatunkowej Genezis z Ducha Juliusza Słowackiego oraz odkrywcza interpretacja Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego jako utworu awangardowego) i Młodej Polski ( Wyspiański ), ale też wokół epoki baroku (głośny esej o Myślach Pascala ), a nawet renesansu (rozprawa o "toku eseistycznym" w Trenach Jana Kochanowskiego ). Stałym przedmiotem fascynacji Skwarczyńskiej był Adam Mickiewicz , któremu, prócz wielu rozpraw, poświęciła osobną monografię Mickiewiczowskie "powinowactwa z wyboru" (1957). Mistrzowskie są jej interpretacje (ideowe, genologiczne) liryków Mickiewicza, zwłaszcza Hymnu na dzień Zwiastowania NMPanny.

W dziedzinie teatrologii głosiła "teatralną teorię dramatu", uznając go, wbrew tradycji sięgającej Arystotelesa , za osobny rodzaj z pogranicza literatury i sztuki teatru. Nowatorskim osiągnięciem Skwarczyńskiej były rekonstrukcje i interpretacje spektakli Leona Schillera . W eseju Stefan Jaracz i biała tragedia zawarła, z kolei, obok rekonstrukcji warsztatu wielkiego aktora nowatorskie obserwacje o dramatach Cypriana Norwida .

Jej pierwsza książka to praca studencka (potraktowana jako doktorska), wykonana pod opieką Juliusza Kleinera: Ewolucja obrazów u Słowackiego ( Lwów 1925). Ważniejsze książki późniejsze: Szkice z zakresu teorii literatury (1932), Teoria listu (1937; nowatorska monografia gatunku z zakresu literatury stosowanej, pierwsza w Polsce habilitacja z teorii literatury), Studia i szkice literackie (1953), Wstęp do nauki o literaturze (1954-1965; synteza nieukończona, lecz podstawowa jako wykład poglądów uczonej i klasyczna już; w tomie III wykład teorii genologicznej), Mickiewiczowskie "powinowactwa z wyboru" (1957), Leona Schillera trzy inscenizacje "Nie-Boskiej komedii" (1959), W kręgu wielkich romantyków polskich (1966), Wokół teatru i literatury (1970), Pomiędzy historią a teorią literatury (1975), Kierunki w badaniach literackich (1984), W orbicie literatury - teatru - kultury naukowej (1985).

Opracowała też cenną antologię źródłową Teoria badań literackich za granicą (1965-1986, 6 woluminów), zawierającą teksty niezbędne dla rekonstrukcji i poznania refleksji o literaturze (m. in. Goethego , Freuda , Junga , Heideggera , Jakobsona ). Była pomysłodawcą i redaktorem naczelnym międzynarodowego i wielojęzycznego pisma naukowego "Zagadnienia Rodzajów Literackich", wydawanego w Łodzi (od 1958; półrocznik).


Główne książki Stefanii Skwarczyńskiej

Tomy autorskie

  • Ewolucja obrazów u Słowackiego. Lwów 1925
  • Szkice z zakresu teorii literatury. Lwów 1932
  • Teoria listu. Lwów 1937 (pierwsze wznowienie: Białystok 2005)
  • Studia i szkice literackie. Warszawa 1953
  • Wstęp do nauki o literaturze. Warszawa 1954-1965, tomy I-III
  • Mickiewiczowskie "powinowactwa z wyboru". Warszawa 1957
  • Leona Schillera trzy inscenizacje "Nie-Boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego. Warszawa 1959
  • W kręgu wielkich romantyków polskich. Warszawa 1966
  • Wokół teatru i literatury. Warszawa 1970
  • Pomiędzy historią a teorią literatury. Warszawa 1975
  • Kierunki w badaniach literackich. Warszawa 1984
  • W orbicie literatury - teatru - kultury naukowej. Warszawa 1985

Antologia tekstów źródłowych

  • Teoria badań literackich za granicą. Oprac. Stefania Skwarczyńska. Kraków 1965-1986, 6 woluminów

Opracowania

  • Stefania Skwarczyńska. Uczony, nauczyciel, wychowawca. Red.: Marek Bielacki, Jan Trzynadlowski . Łódź 1992
  • Anna Kluba-Połatyńska, Anna Sorbjan: Dokumentacja twórczości naukowej Stefanii Skwarczyńskiej. Łódź 1984
  • Stanisław Dąbrowski: Teoria genologiczna Stefanii Skwarczyńskiej. Gdańsk 1974
  • Stanisław Dąbrowski: Literatura i literackość. Kraków 1977
  • Natalia Lemann: Wykaz zawartości tomów I-L "Zagadnień Rodzajów Literackich". "zagadnienia Rodzajów Literackich" t. LI, 1-2 (101-102), Łódź 2008, s. 255-334.


Inne hasła zawierające informacje o "Stefania Skwarczyńska":

2010 ...

Adam Mickiewicz ...

Święty Mikołaj (kultura masowa) ...

Imieniny ...

1946 ...

Stefania Skwarczyńska Stefania Skwarczyńska, z domu Strzelbicka (ur. 17 listopada 1902 w Kamionce Strumiłowej ...

Teatr też wykorzystywać całą gamę tworzyw oprócz bądź z pominięciem słowa.Oprac. na podst. Stefania Skwarczyńska, Dramat – literatura czy teatr? w Problemy Teorii Dramatu i ...

Wykwit ...

Wszawica ...

Świerzb ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Stefania Skwarczyńska":

Hasło nie występuje w innych lekcjach!





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie