Stefan Kisielewski, pseud . Kisiel, Teodor Klon, Tomasz Staliński, Julia Hołyńska (ur. 7 marca 1911 w Warszawie , zm. 27 września 1991 w Warszawie ) – polski prozaik , publicysta , kompozytor , krytyk muzyczny, poseł na Sejm PRL II i III kadencji z ramienia Znaku , współzałożyciel i członek Unii Polityki Realnej .

Biografia

Syn Zygmunta i Salomei z domu Szapiro (ciotki Hanki Sawickiej )^[1], bratanek Jana Augusta Kisielewskiego , satyryka i współzałożyciela kabaretu Zielony Balonik . W latach 1929-1931 studiował polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim , a także w Konserwatorium Warszawskim (obecnie Akademia Muzyczna w Warszawie ), gdzie w latach 1934-1937 uzyskał dyplomy z teorii muzyki , kompozycji i fortepianu. W latach 1938-1939 przebywał w Paryżu , gdzie rozpoczął studia kompozytorskie pod kierunkiem Nadii Boulanger .

Po wybuchu wojny brał udział w kampanii wrześniowej , podczas okupacji uczestniczył w tajnym życiu muzycznym. Podczas powstania warszawskiego pracował w radiu.

Po wojnie wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna ) w Krakowie , usunięty przez władze komunistyczne w 1949 Założył pismo " Ruch Muzyczny ", którego był redaktorem naczelnym w latach 1945-1948, aż do likwidacji pisma przez władze. Od 1945 związany ze środowiskiem " Tygodnika Powszechnego ", do którego aż do 1989 pisywał felietony w cyklach Głową w ściany, Bez dogmatu, Pod włos, Łopatą do głowy, Gwoździe w mózgu i Wołanie na puszczy. W latach 1957-1965 był posłem na Sejm PRL , razem z m.in. Tadeuszem Mazowieckim , w ramach grupy Znak . W 1964 był jednym z sygnatariuszy Listu 34 . W 1968 za krytykę cenzury (użył wtedy na zebraniu Związku Literatów Polskich słynnego określenia dyktatura ciemniaków) zabroniono mu publikacji na trzy lata, został także pobity przez tzw. "nieznanych sprawców". W 1976 podpisał list 14 przeciwko represjonowaniu uczestników radomskiego czerwca . W 1984 opublikował w Tygodniku Powszechnym tzw. " listę kanalii ", pozbawioną komentarza listę nazwisk osób, które szczególnie aktywnie zajmowały się propagandą w PRL.

Twórczość publicystyczna Kisielewskiego nacechowana była duchem pragmatyzmu i liberalizmu , a jednocześnie - biorąc pod uwagę czasy w jakich przyszło mu żyć - była wybitnie niepokorna. Mariusz Urbanek stwierdził, iż był on "najchętniej czytanym, choć najmniej słuchanym dziennikarzem PRL-u. Komuniści nie chcieli go słuchać, bo mówił, że jest ich wrogiem. W wolnej Rzeczypospolitej nie słuchali go przyjaciele, bo mówił, że się z nimi kompletnie nie zgadza"^[2]. Kisielewski znany był też ze swojego niepokornego charakteru - kiedy Leopold Tyrmand sprawił sobie zupełnie nowy samochód, Kisiel wziął cegłę i na karoserii wydrapał mu wielkimi literami wyraz 'DUPA' (po tym incydencie panowie nie odzywali się do siebie przez rok)^[2].

W kwestiach polityczno-społecznych reprezentował poglądy konserwatywno-liberalne . Był jednym z założycieli Ruchu Polityki Realnej w 1987 oraz Unii Polityki Realnej w 1989.

Po 1989 po nieporozumieniach z redakcją "Tygodnika Powszechnego", która zaczęła cenzurować jego felietony odmówił dalszego publikowania swoich tekstów w tym tygodniku i przeniósł się na łamy " Wprost " gdzie zgodził się na udzielanie krótkich wywiadów, komentujących aktualne i nie tylko, wydarzenia. W 1990 ustanowił nagrodę swojego imienia , przyznawaną corocznie najpierw przez niego samego, a po jego śmierci przez kapitułę złożoną z jego syna Jerzego i laureatów z lat poprzednich.

W latach 1968-80 pisał osobisty dziennik, który objął kilka brulionów. Dziennik został wydany po jego śmierci, pod nazwą Dzienniki . Jego syn Wacław był współtwórcą duetu fortepianowego Marek i Wacek , a córka, Krystyna Kisielewska-Sławińska, jest romanistką i tłumaczką.

Nagrobek Stefana, Wacława i Lidii Kisielewskich na Cmentarzu Powązkowskim , Warszawa, 8 lipca 2006

Stefan Kisielewski skomponował wiele utworów muzycznych, utrzymanych w stylu XX-wiecznego neoklasycyzmu , za które był wielokrotnie nagradzany w kraju i za granicą. Był również autorem szeregu powieści, książek o muzyce, a także setek felietonów i publikacji politycznych, między innymi w czasopiśmie " Res Publica Nowa ".

Kompozycje

• Kwartet smyczkowy (1935)
• Symfonia nr 1 (1939)
• Danse vive na fortepian (1939)
• Sześć preludiów i fug na fortepian (1943)
• Toccata na fortepian (1944)
• Serenada (wersja I) na fortepian (1945)
• Koncert na orkiestrę kameralną (1949)
• Rapsodia wiejska na orkiestrę kameralną (1950)
• Symfonia nr 2 (1951)
• Capriccio rustico na fortepian (1952)
• Pięć pieśni do słów K. I. Gałczyńskiego na głos i fortepian (1952)
• Siedem pieśni do słów K. I. Gałczyńskiego na głos i fortepian (1952-1954)
• Mała uwertura na orkiestrę kameralną (1953)
• Intermezzo na klarnet i fortepian (1953)
• Suita na obój i fortepian (1954)
• Moto perpetuo na fortepian (1954)
• Suita na fortepian (1955)
• Perpetuum mobile na małą orkiestrę symfoniczną (1955)
• Bakczysaraj w nocy na głos i fortepian (1955)
• Capriccio energico na skrzypce i fortepian (1956)
• Symfonia na 15 wykonawców (1961)
• Suita na flet i klarnet (1961)
• System doktora Smoły i profesora Pierza, balet-pantomima (1962)
• Divertimento na flet i orkiestrę kameralną (1964)
• Podróż w czasie na orkiestrę smyczkową (1965)
• Sygnały sportowe, uwertura na wielką orkiestrę symfoniczną (1966)
• Wesołe miasteczko, balet (1968)
• Spotkania na pustyni dla 10 wykonawców (1969)
• Dialogi na 14 instrumentów (1970)
• Cosmos I na wielką orkiestrę symfoniczną (1970)
• Sonata na klarnet i fortepian (1972)
• Serenada (wersja II) na fortepian (1974)
• Symfonia w kwadracie (1974-1978)
• Impresja kapryśna na flet solo (1982)
• Trzy sceny burzliwe na fortepian (1983)
• Mała rapsodia na klarnet i fortepian (1984)
• Scherzo na fagot i fortepian (1988)
• Koncert fortepianowy (1980-1991)

Publikacje

Powieści

• Sprzysiężenie ( 1946 )
• Zbrodnia w dzielnicy Północnej ( 1948 )
• Kobiety i telefon ( 1960 )

Powieści polityczne, pierwotnie wydane w Paryżu, pod pseudonimem Tomasz Staliński:

• Widziane z góry ( 1967 )
• Cienie w pieczarze ( 1971 )
• Romans zimowy ( 1972 )
• Śledztwo ( 1974 )
• Ludzie z akwarium ( 1976 )
• Przygoda w Warszawie ( 1977 )

Szkice muzyczne

• Gwiazdozbiór muzyczny (1958)
• Muzyka i mózg (1974)

Zbiory szkiców i felietonów

• Polityka i sztuka (1949)
• Rzeczy małe (1956)
• Opowiadania i podróże (1959)
• Z literackiego lamusa (1979)
• 100 razy głową w ścianę (Paryż 1972)
• Materii pomieszanie (Londyn 1973)
• Moje dzwony trzydziestolecia (Chicago 1978)
• Lata pozłacane, lata szare (Kraków 1989)
• Publicystyka przedwojenna (2001)

Inne publikacje

• Na czym polega socjalizm? Stosunki Kościół-Państwo w PRL (1990, wydanie II)
• Abecadło Kisiela (1990)
• Wszystko inaczej (1991, wydanie IV)
• Testament Kisiela (1992)
• Dzienniki (1997, wydanie II)
• Wołanie na puszczy (1997)
• Felietony zdjęte przez cenzurę (1998)
• Rzeczy małe (1998)
• 100 razy głową w ściany (1997)
• Polityka i Sztuka

Zobacz też

• Lista Kisiela

Prace o Stefanie Kisielewskim

• Iwona Hoffman, Dwugłos o Peerelu, Dzienniki Stefana Kisielewskiego i Mariana Brandysa, Lublin 2000
• Kisiel, wywiady Joanny Pruszyńskiej, Warszawa 1997
• Michał Ryszkiewicz., Forma ideologii – ideologia formy, o powieściach Stefana Kisielewskiego, Lublin 2003
• Michał Szyszka, Droga klerka. Filozofia Sztuki Stefana Kisielewskiego, Kraków 2010
• Mariusz Urbanek, Kisiel, Wrocław 1997
• Mariusz Urbanek, Kisielewscy, Warszawa 2006
• Jerzy Waldorff, Słowo o Kisielu, Warszawa 1995
• Adam Wiatr, Stefan Kisielewski jako krytyk muzyczny, Wrocław 2006
• Monika Wiszniowska, Stańczyk Polski Ludowej. Rzecz o Stefanie Kisielewskim, Katowice-Warszawa 2004

Przypisy