Budowa stawu

Staw ( łac. articulatio) – ruchome połączenie między składnikami szkieletu (zewnętrznego lub wewnętrznego). Stawy występują u stawonogów (Arthropoda) oraz kręgowców (Vertebrata). U tych ostatnich stawy są określane, ze względu na specyficzną budowę, jako połączenia maziowe (juncturae synoviales). W stawach (tak jak w łożyskach wielu maszyn) największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą.

Rodzaje stawów

Kryterium podziału:

• Liczba kości łączących w stawie:
  • staw prosty – w budowie biorą udział tylko dwie kości.
  • złożony – w budowie bierze udział więcej niż dwie kości, np. staw łokciowy

Rodzaje stawów: 1 – kulisty, 2 – eliptyczny, 3 – siodełkowaty, 4 – zawiasowy, 5 – obrotowy.

Staw zawiasowy – łokieć

• liczba osi
  • stawy jednoosiowe
    • staw zawiasowy – staw łokciowy
    • staw obrotowy – staw promieniowo-łokciowy
    • staw śrubowy – staw zęba kręgu obrotowego
  • stawy dwuosiowe
    • staw eliptyczny – staw promieniowo-nadgarstkowy
    • staw siodełkowaty – staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka
  • Stawy wieloosiowe
    • staw kulisty wolny – staw ramienny
    • staw kulisty panewkowy – staw biodrowy
  • stawy nieregularne
    • staw płaski – staw krzyżowo-biodrowy
    • staw mostkowo-obojczykowy chociaż ma on raczej charakter stawu kulistego

Budowa połączeń maziowych

Typowymi elementami stawu są:

• powierzchnia stawowa – czyli główka (część wypukła) i panewka stawowa (część wklęsła), bywają także powierzchnie stawowe płaskie – kość krzyżowa z miednicą
• torebka stawowa – otacza cały staw, ograniczając go od otoczenia;zapobiega nadmiernym przesunięciom kości oraz stabilizuje staw
• jama stawowa

Staw może również zawierać:

• więzadła stawowe
• obrąbek stawowy
• łąkotki
• kaletki maziowe
• trzeszczki
• kosmki maziowe
• fałdy maziowe

Poszczególne stawy różnią się zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość.

Na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalają stawy wieloosiowe, np. kuliście uformowane stawy barkowy oraz biodrowy. Mniejszą ruchomość cechuje stawy dwuosiowe, np. siodełkowo ukształtowana powierzchnia stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka pozwala na jego ruchy w dwóch płaszczyznach. Stawy jednoosiowe umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie. Przykładem może być zawiasowy staw ramienno-łokciowy czy też obrotowy staw między najwyższymi kręgami kręgosłupa .

Pojęcia związane ze stawem

• zwichnięcie stawu
• podwichnięcie stawu
• skręcenie stawu
• ciśnienie wewnątrzstawowe – ciśnienie pomiędzy powierzchniami stawowymi