Walery Gostomski (ur. 9 grudnia 1854 w Borucinie koło Nieszawy , zm. 30 stycznia 1915 w Wiedniu ), polski historyk literatury, krytyk literacki, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Był synem Adama (dziedzica Borucina koło Nieszawy) i Eufemii z Ossowskich. Kształcił się w gimnazjach realnych we Włocławku i Warszawie (do 1872 ), następnie studiował filologię na uniwersytecie w Petersburgu i mechanikę na politechnice w Rydze (1872- 1877 ). Podczas studiów został przyjęty do korporacji akademickiej Arkonia . Po studiach przez trzy lata prowadził w dobrach rodzinnych gospodarstwo rolne; później pracował jako nauczyciel języka polskiego w prywatnych szkołach w Rydze (1880-1893) i Warszawie (1893-1908). W 1908 został członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Po wybuchu I wojny światowej przebywał początkowo w Kieleckiem, następnie kolejno w Zakopanem , Krakowie , wreszcie w Wiedniu, gdzie zmarł.

Jako badacz zajmował się historią literatury polskiego romantyzmu i pozytywizmu , historią literatury powszechnej, komparatystyką; był również krytykiem literackim i publicystą. Współpracował ze środowiskami katolickimi , w ideologii Kościoła katolickiego widział postęp filozofii i estetyki; w modernizmie odnajdywał świeży prąd życia religijnego. W publicystyce zajmował się problematyką społeczno-narodową, pod koniec życia zdecydowanie sympatyzując z endecją . Był pionierem badań ideowo-moralnych i estetycznych nad dziełem literackim w ośrodku warszawskim; badał m.in. motywy religijne w lirykach Mickiewicza . Dokonał analizy literackiej Wesela Wyspiańskiego , Ślubów panieńskich Fredry , Krzyżaków Sienkiewicza , zajmował się też Boską Komedią Dantego , Faustem Goethego , twórczością Lwa Tołstoja , Nietzschego , d'Annunzio . Interesował się wpływami muzyki van Beethovena i Wagnera na literaturę.

Jego najważniejszym dziełem była 2-tomowa Historya literatury powszechnej w zarysie (1898). Ogłosił ponadto m.in.:

• Pierwsza część "Fausta" (1886)
• Psychologiczna geneza "Pana Tadeusza" (1890)
• Arcydzieło poezji polskiej, Adama Mickiewicza "Pan Tadeusz" (1894)
• "Krzyżacy" Sienkiewicza (1901)
• Liryka nasza ostatniej doby (1901)
• Tragiczności w życiu i poezyi (1904)
• Z przeszłości i teraźniejszości (1904)
• Arcytwór dramatyczny Wyspiańskiego "Wesele" (1908)
• Praca u podstaw w powieściach Orzeszkowej (1910)

Ponadto opublikował przekłady Z życia i sztuki Ernesta Hello (1901), Filozofia moralna Victora Cathreina (1904-1905), Apologia chrześcijaństwa Paula Schanza (1905-1906).

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983