Stanisław Witkiewicz
Stanisław Witkiewicz, portret Jacka Malczewskiego
Imiona i nazwisko	Stanisław Witkiewicz
Data i miejsce urodzenia	8 maja 1851 Poszawsze
Data i miejsce śmierci	5 września 1915 Lovran
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo , literatura
Styl	impresjonizm , realizm
Teksty na Wikiźródłach

Stanisław Witkiewicz herbu Nieczuja (ur. 8 maja 1851 w Poszawszu na Żmudzi , zm. 5 września 1915 w Lovranie w Chorwacji ) – polski malarz , architekt , pisarz i teoretyk sztuki, popularyzator stylu zakopiańskiego , ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego).

Życiorys

Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu (1869-1871) i Monachium (1872-1875). Po powrocie do kraju współpracował z "Wędrowcem" oraz zajmował się krytyką artystyczną tworząc jej nowoczesne podstawy.

W 1890 osiadł w Zakopanem , gdzie zafascynowany tamtejszą sztuką ludową stworzył teorię stylu zakopiańskiego projektując architekturę i wnętrza zakopiańskich willi: Koliba projekt 1891 - 1892, rok budowy 1892 - 1892, inwestor Zygmunt Gnatowski, budorze (inaczej budarze): Maciej Gąsienica, Staszek Bobak, Klimek Bachleda, Jasiek Stachoń, Dom pod Jedlami rok budowy 1897, inwestor Jan Gwalbert Pawlikowski, budorze: Zapotoczny i Obrochta, Pepita (później Łada) rok budowy 1893 - 1894, inwestor Bronisław Chrostowski, willa spłonęła 15 stycznia 1928, Korwinówka (obecnie Oksza) rok budowy 1895 - 1896, inwestorzy Bronisław i Wincenty Kossakowski, budorze Wojciech Roj i Jan Obrochta, obecnie własność Muzeum Tatrzańskiego, Zofiówka rok budowy 1895 - 1896, inwestor Stanisław Sas Doliński, budorz Jan Obrochta, spłonęła w 1946. i innych. Był projektantem kaplicy Najświętszego Serca Jezusowego w Jaszczurówce (obecnie dzielnica Zakopanego) rok budowy 1904, inwestor Witold Uznański, budorze:Szymek Lasak z Zrebu, Stanisław i Tomasz Bobakowie, Maciej Stoch, Kierownik budowy: inż. Aurelian Blachy. Stworzony przez niego styl opisał w publikacjach Styl zakopiański. Zeszyt I. Pokój jadalny wyd. 1904 oraz Styl zakopiański. Zeszyt II. Ciesielstwo rok wyd. 1910.

Za swą działalność na rzecz miasta został mianowany honorowym obywatelem Zakopanego i tam też został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku .

Autor książki Na przełęczy ( 1891 ), nazywanej Ewangelią Tatr, książkę w 1904 roku opatrzył nowym wstępem.

Zmarł na gruźlicę 5 września 1915 w Lovranie (półwysep Istria , obecnie Chorwacja). Trumnę z jego zwłokami przez ogarniętą wojną Europę przewiozła Maria Dembowska. Dotarła ona do Zakopanego 13 września 1915. 14 września została wystawiona w kaplicy cmentarnej przy ulicy Nowotarskiej. Pogrzeb w którym poza licznie zgromadzonymi góralami i przewodnikami tatrzańskimi uczestniczyli między innymi: Stefan Żeromski , Jan Kasprowicz , Leon Wyczółkowski , Ludwik Solski , Jan Rembowski , Jan Skotnicki , Teodor Axentowicz odbył sie 17 września 1915. Pochowany został na zakopiańskim cmentarzu na Pęksowym Brzyzku .

Życie prywatne

Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Nieczuja . Syn Ignacego – powstańca listopadowego i Elwiry z Szemiothów. Ojciec Stanisława Ignacego .

Malarstwo

Bolesław Prus , rys. Stanisław Witkiewicz

W malarstwie był teoretykiem realizmu, w praktyce malując przede wszystkim pejzaże tatrzańskie i sceny z powstania 1863 .

Autor wielu impresjonistycznych obrazów m.in. :

• Trójka Syberyjska - Na Uralu 1876
• Czarny Staw – kurniawa
• Wiatr halny
• Zachód słońca na morzu
• Mgła wiosenna
• Zima w Tatrach -Pejzaż zimowy w Tatrach 1907 - 1908
• Gniazdo zimy 1907 - 1908
• Owce we mgle
• Portret Maksymiliana Gierymskiego, ok. 1872.
• Dwór w Urdominie 1873, olej na płótnie. 26 x 39,5 cm
• Oficyna w Urdominie 1873, olej na płótnie. 39 x 32 cm. Muzeum Podlaskie, Białystok.
• Na pastwisku, 1875, olej na płótnie. 82 x 122,5 cm.Muzeum Narodowe, Warszawa
• Orka 1875 olej na płótnie. 101 x 174,5 cm. Muzeum Sztuki, Łódź.
• Postój pod skałami ok. 1876, tempera, papier. 30 x 45 cm. Muzeum Narodowe, Kraków.
• Wąskie wrota 1877 olej na płótnie. 46 x 82 cm. Muzeum Narodowe, Warszawa.
• Młynek, 1877 olej na płótnie. 53,5 x 33,5 cm.
• Pogrzeb na wsi 1878, olej na płótnie. 62,5 x 116,5 cm. Muzeum Narodowe, Warszawa.
• Ranny powstaniec 1881 olej na płótnie. 59,5 x 117 cm. Muzeum Narodowe, Warszawa.
• Powstaniec zabity 1882, olej. 42 x 63 cm.
• Na jarmarku 1882, olej na płótnie. 77 x 62 cm. Bank Rozwoju Eksportu SA.
• Widok Bałtyku pod Połągą 1885 olej na płótnie. 76 x 120 cm. Muzeum Narodowe, Warszawa.
• Zachód słońca na morzu 1887 olej na płótnie. 33 x 43 cm. Muzeum Narodowe, Kraków.
• Powrót z połowu olej na płótnie. 47 x 69 cm. Muzeum Sztuki, Łódź.
• Morze z łódeczką Ołówek, gwasz, deska. 13,7 x 20,3 cm. Muzeum Narodowe, Kraków.

Zobacz też

• Projekty architektoniczne Stanisława Witkiewicza

Bibliografia

• Stanisława Witkiewicza styl zakopiański Teresa Jabłońska, wydawnictwo BOSZ, 2008,

Linki zewnętrzne

• Stanisław Witkiewicz w serwisie Culture.pl
• 1885 Mickiewicz jako kolorysta, Warszawa 1947.