Standardowy język mandaryński, nazywany często językiem mandaryńskim lub standardowym językiem chińskim jest oficjalnym standardem mówionego języka chińskiego, używanym jako język urzędowy w Chińskiej Republice Ludowej , Republice Chińskiej , jednym z czterech oficjalnych języków Singapuru , a także jednym z sześciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych . Faktycznie jest tylko jednym z języków mandaryńskich . Oparty jest, ale nie tożsamy, na dialekcie pekińskim . W poszczególnych państwach język ten nosi różne nazwy: w ChRL jest nazywany putonghua ( chiń. trad. 普通話, uproszcz. 普通话, pinyin : pǔtōnghuà – "mowa powszechna"), na Tajwanie – guoyu (chin. trad. 國語, uproszcz. 国语, pinyin: guóyǔ – "język państwowy"), w Singapurze – huayu (chiń. trad. 華語, uproszcz. 华语, huáyǔ – "język chiński").

Standardowy język mandaryński wykształcił się w cesarskich Chinach jako lingua franca biurokracji. Stąd też pochodzi określenie "mandaryński", będące tłumaczeniem chińskiego terminu 官話 guānhuà – "mowa urzędników", czyli mandarynów , jak dawniej nazywano na Zachodzie urzędników chińskich (we współczesnej chińszczyźnie guanhua oznacza jednak zbiorczo wszystkie języki mandaryńskie, a nie język standardowy). W naturalny sposób dialekt stolicy – od czasów dynastii Ming był nią Pekin – był traktowany jako wzór do naśladowania, jednak do języka standardowego nie przeniknęły niektóre jego szczególne cechy (np. intensywna rotyzacja).

Fonetyka

Oto tabela spółgłosek występujących w języku mandaryńskim

¹: Według niektórych lingwistów jest to dźwięczna spółgłoska szczelinowa [ ʐ ]

W języku mandaryńskim występują następujące samogłoski:

/ a / (z alofonem [ ɑ ]), / e / (z alofonem [ ɛ ]), / o / (z alofonem [ ɔ ]), / ə / (z alofonem [ ɤ ]), / ɨ / (z alofonami [ z̩ ] i [ ʐ̩ ]), / i /, / u / ( z alofonem [ ʊ ]) i / y /.

W języku mandaryńskim istnieją 4 tony :

1. wysoki ( 陰平 / 阴平 / yīnpíng ) – kontur 55
2. wznoszący (陽平/阳平/ yángpíng) – kontur 35
3. opadająco-wznoszący (上聲/上声/ shǎngshēng) – kontur 21
4. opadający (去聲/去声/ qùshēng) – kontur 51

Typologia

Klasyfikacja typologiczna standardowego języka mandaryńskiego jest problematyczna. Najczęściej zaliczany on jest do języków analitycznych (izolujących), ponieważ - podobnie jak w klasycznym języku chińskim o funkcji gramatycznej i składniowej danego wyrazu decyduje często jego pozycja w zdaniu oraz wyrazy pomocnicze, nie mające samodzielnego znaczenia (tzw. partykuły strukturalne). Z drugiej strony współczesny standardowy język mandaryński posiada już też pewne cechy języka aglutynacyjnego , m.in. funkcjonują w nim przyrostki , mogące - na równi z pozycją w zdaniu i wspomnianymi "pustymi" leksykalnie wyrazami - decydować o funkcji wyrazu.

Przykład budowy zdania

我的朋友们都要吃鸡蛋。

Wǒ de péngyǒumen dōu yào chī jīdàn.

Ja possessivus przyjaciel+l.mn. wszyscy chcieć jeść jajko (dosł. kura-jajko).

Wszyscy moi przyjaciele chcą zjeść (kurze) jajko.

W powyższym przykładzie partykuła 的 (de), oznaczająca przynależność, wraz z zaimkiem osobowym 我 (wǒ = "ja") tworzy znaczenie zaimka dzierżawczego "mój". Jest to konstrukcja typowa dla języków analitycznych.

Przyrostek 们 (men), oznaczający liczbę mnogą dołączony jest do rzeczownika 朋友 (péngyǒu = "przyjaciel"). Brak jest fleksji . Jest to konstrukcja typowa dla języków aglutynacyjnych.

Podstawowe zwroty

• Nǐ hǎo – Witaj
• Wǒ jiào [tu wstawić swoje imię] – Nazywam się [tu wstawić swoje imię]
• Nǐ jiào shénme míngzi? – Jak się nazywasz?

Zobacz też

• język chiński
• języki mandaryńskie
• dialekt pekiński
• Mandaryn

Linki zewnętrzne

• Dane Ethnologue dla języka mandaryńskiego

Przypisy