Stan cywilny - termin prawny i prawniczy odnoszący się do sytuacji prawnej osoby fizycznej , mający dwojakie znaczenie:

• zespół cech mówiących o sytuacji osobistej danej osoby (podstawowe dane osobowe ), w tym o jej pozycji w rodzinie (posiadanie danego rodzaju członków rodziny , np. dziecka, współmałżonka );
• fakt pozostawania bądź niepozostawania w związku małżeńskim (stan wolny lub zajęty) lub rejestrowanym związku partnerskim .

Pierwszym znaczeniem posługują się akty normatywne (ustawy), drugie znaczenie — zawiera się w pierwszym, a posługujemy się nim w języku potocznym . Stan cywilny w obu znaczeniach dokumentuje się w aktach stanu cywilnego ( urodzenia , małżeństwa , zgonu ) rejestrując różnego rodzaju fakty .

Osoba stanu wolnego nie jest związana małżeństwem z inną osobą, a więc jest kawalerem , panną , osobą rozwiedzioną albo wdową lub wdowcem . Osoba przeciwnego stanu pozostaje aktualnie w związku małżeńskim , a więc jest to żonaty mężczyzna lub zamężna (o kobiecie). Potocznie o osobach takich mówi się, że są zajęte.

Stan cywilny może mieć znaczenie w różnych dziedzinach prawa, a zwłaszcza w prawie:

• rodzinnym (np. zdolność do zawarcia małżeństwa),
• cywilnym (np. zasady odpowiedzialności z majątku wspólnego),
• administracyjnym (np. dawniej wpis do dowodu osobistego ),
• podatkowym (np. wspólne roczne zeznanie małżonków),
• w różnych postępowaniach (np. prawo do odmowy składania zeznań).