Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Gorzów Wielkopolski

Gorzów Wielkopolski

Gorzów Wielkopolski
Panorama miasta
Katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Herb
Flaga
Herb Gorzowa Wielkopolskiego Flaga Gorzowa Wielkopolskiego
Województwo lubuskie
Powiat miasto na prawach powiatu
Gmina
• rodzaj
Gorzów Wielkopolski
miejska
Założono 1257
Prawa miejskie ok. 1257
Prezydent miasta Tadeusz Jędrzejczak
Powierzchnia 85,73[1] km²
Wysokość19-82 m n.p.m.
Ludność (31.12.2009)
•  liczba
•  gęstość

125 383[2]
1462[1] os./km²
Strefa numeracyjna
(+48) 95
Kod pocztowy 66-400 do 66-414
Tablice rejestracyjne FG
Położenie na mapie Polski

Gorzów Wielkopolski
52°43'51″N 15°14'17″E / 52.73083, 15.23806 Na mapach: 52°43'51″N 15°14'17″E / 52.73083, 15.23806
TERC
( TERYT )
0861011
SIMC 0935140
Miasta partnerskie Frankfurt nad Odrą , Herford , Eberswalde , Cava de' Tirreni , Teramo , Jönköping , Sumy
Hasło promocyjne : Gorzów - przystań
Urząd miejski
ul. Sikorskiego 3-4
66-400 Gorzów Wielkopolski
Strona internetowa miasta

Gorzów Wielkopolski ( niem. Landsberg an der Warthe) – miasto na prawach powiatu w województwie lubuskim , siedziba wojewody lubuskiego . Gorzów Wielkopolski położony jest nad Wartą , w zachodniej Polsce .

Miasto o największej liczbie mieszkańców w województwie. W grudniu 2009 roku Gorzów Wielkopolski zamieszkiwało 125 383 osób, co lokuje go na 31. pozycji w kraju pod względem liczby ludności[1].

Spis treści

Położenie

Pod względem geograficznym położone jest na skraju Kotliny Gorzowskiej leżącej na Równinie Gorzowskiej nad Wartą u ujścia Kłodawki , na wysokości od 19 do 82 metrów n.p.m. Leży 53 km od granicy z Niemcami i około 135 km od ich stolicy, Berlina . Do Warszawy jest 448 km, a siedziba władz samorządowych województwa lubuskiego znajduje się w oddalonej o 112 km Zielonej Górze . Miasto leży w granicach historycznej ziemi lubuskiej . Po podbiciu Lubuszan przez Polan , tereny te zostały włączone do Wielkopolski . Następnie w 1252 r. ziemia ta została włączona do Marchii Brandenburskiej , stanowiąc zalążek Nowej Marchii . Do 1945  r. miasto związane było z niemiecką Brandenburgią , a po II wojnie światowej znalazło się w granicach Polski.

Ratusz ul. Sikorskiego
Muzeum "Spichlerz"

Historia

W okresie wczesnego średniowiecza (od X wieku), tereny ujścia rzeki Warty znajdowały się pod panowaniem i kontrolą państwa Polan, a następnie Królestwa Polskiego. Postępujący proces rozbicia dzielnicowego piastowskiego państwa polskiego, doprowadził do utraty tych terenów na rzecz zachodnich sąsiadów. W 1249 ziemia lubuska znalazła się w rękach brandenburskich poprzez zastaw jaki Bolesław Rogatka, książę legnicki uczynił wobec arcybiskupów Magdeburga . W 1260 Konstancja – księżniczka córka Przemysła I, księcia wielkopolskiego wyszła za Konrada, syna margrabiego brandenburskiego Jana, jako posag wniosła ziemie kasztelanii santockiej bez samego grodu. 2 lipca 1257 rycerz Albrecht de Luge został upoważniony przez margrabiego Jana I z dynastii askańskiej do założenia niemal na granicy kasztelanii i ziemi lubuskiej miasta o nazwie Landisberch Nova (Landsberg Nowy, dla rozróżnienia z Altlandsbergiem , koło Berlina (w Niemczech do 1945 r. nazwa Landsberg odnosiła się w sumie do 6 miejscowości). Landisberch (Landsberg) szybko stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym i handlowym na wschodnich rubieżach Brandenburgii . Wraz z założeniem miasta zbiegła się budowa okazałej gotyckiej fary (kościoła parafialnego, od 1537 luterańskiego), dziś rzymskokatolickiej katedry pw. Wniebowzięcia NMP W 1433 przeżył oblężenie husytów , w XVII wieku przez kilkadziesiąt lat znosił szwedzką okupację , utrzymywał wojska rosyjskie w wojnie siedmioletniej , opłacał się kontrybucją armii Napoleona . Od 1892 r. Gorzów był siedzibą powiatu miejskiego (niem. Stadtkreis).

Łaźnia miejska, pozostałość przedwojennej świetności miasta

Do najważniejszych przedwojennych osobistości Landsbergu należą: Max Bahr (właściciel fabryki worków jutowych , właściciel willi zajmowanej obecnie przez Pałac Biskupi, inicjator budowy łaźni miejskiej ( 1928 ), która działała jeszcze na początku XXI wieku ), Hermann Paucksch – fabrykant z Zawarcia (fundator fontanny z 1897 na Starym Rynku, nazwanej od jego nazwiska, odtworzonej w 1997 rękami gorzowian i dawnych niemieckich mieszkańców), właściciel willi Grodzkiego Domu Kultury na Zawarciu, Gustaw Schroeder – założyciel fabryki kabli i sznurów, budowniczy willi, obecnie Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta . W Landsbergu nad Wartą urodziła się w 1929 Christa Wolf , najsławniejsza pisarka NRD , kilkoro literatów, utalentowanych artystów i techników, przebywało tu także kilka ważnych postaci znanych z historii powszechnej np. Fryderyk Schleiermacher, Gottfried Benn . Położenie miasta u ujścia Kłodawy (Kłodawki) do Warty na skrzyżowaniu wodnych i lądowych szlaków komunikacyjnych, dawało dogodne warunki do urbanizacji i rozwoju miasta, które rozkwitało dzięki pracy kupców i rzemieślników. Doprowadziło to do rozrośnięcia się miasta i przybrania jeszcze większej wartości ekonomiczno-strategicznej.

Były gmach poczty głównej w Gorzowie

Podczas II wojny światowej garnizon Wehrmachtu wycofując się do Kostrzyna nad Odrą wysadził oba mosty, a oddziały Armii Czerwonej paliły Stare Miasto począwszy od 30 stycznia 1945 , masowo dokonując też gwałtów na kilku tysiącach niemieckich kobiet. Ostatecznie w marcu Landsberg stał się polskim Gorzowem nad Wartą, a później dodano przymiotnik Wielkopolski. Pierwszymi polskimi osadnikami byli kolejarze, którzy przybyli tu 3 lutego 1945 z radzieckim transporem wojskowym z wielkopolskiego Wągrowca. Pierwszym Komendantem Wojennym miasta był radziecki dowódca płk. Josif Dragun, władzę sprawował do 26 marca 1945, po czym przekazał ją polskiej administracji - pierwszemu prezydentowi miasta Piotrowi Wysockiemu [3]. Już wkrótce po przekazaniu Polakom administracji nad miastem, powołana została w Gorzowie delegatura poznańskiego urzędu wojewódzkiego, w celu zapewnienia sprawnej polskiej administracji na zachodnim pograniczu. Rozpoczęło się wysiedlanie dotychczasowych mieszkańców do Niemiec, do miasta przybywali jednocześnie liczni Polacy z Kresów Wschodnich [4].

W okresie powojennym następował ponowny szybki rozwój miasta. Od roku 1945 do 1950, Gorzów pełnił rolę głównego ośrodka administracyjnego zachodnich powiatów województwa poznańskiego. Jednocześnie w Gorzowie rozpoczęła działalność administracja kościoła katolickiego, obejmująca tereny północno-zachodniej Polski. Z powodu wyjątkowo silnej niechęci komunistycznej władzy do rezydującej w Gorzowie wpływowej katolickiej administracji kościelnej, Gorzów tracił stopniowo znaczenie na administracyjnej mapie kraju. Od 1950 roku miasto należało do nowoutworzonego województwa zielonogórskiego . Już w połowie lat 60. liczba ludności sięgnęła 50 tys. osób, przekraczając stan sprzed wojny. W końcu lat 60. Gorzów przeżywa drugi w swych dziejach boom budowlany stając się miastem średniej wielkości, następuje dynamiczny rozwój przemysłu. W latach 70. powstały pierwsze publiczne placówki szkolnictwa wyższego. W 1975 roku miasto zostało stolicą nowoutworzonego województwa gorzowskiego , a w 1979 roku urodziła się 100-tysięczna gorzowianka[]. W latach 80. wybudowany został nowoczesny szpital wojewódzki.

Po strajkach sierpniowych 1980 roku w Gorzowie powstała silna[] organizacja NSZZ Solidarność . Pierwszym demokratycznie wybranym przewodniczącym Zarządu Regionu Gorzowskiego Solidarności został Edward Borowski (pełnił tę funkcję aż do śmierci 4 sierpnia 1987 roku). Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku zastrajkowały największe gorzowskie zakłady przemysłowe: ZWCh Stilon , Silwana , ZM Ursus . 16 grudnia 1981 roku ZOMO brutalnie rozbiło strajk w Ursusie. Solidarność w Gorzowie zeszła do podziemia. W 1982 roku rozpoczęto wydawanie biuletynu Feniks (do dziś organ ZR Gorzowskiego NSZZ Solidarność). W tym samym roku powstał w Gorzowie Młodzieżowy Ruch Oporu (MRO) zrzeszający antykomunistyczną młodzież gorzowskich szkół średnich. 31 sierpnia 1982 roku, w 2. rocznicę podpisania porozumień sierpniowych , w centrum miasta miały miejsce wielogodzinne solidarnościowe i demonstracje. W 1983 roku w miejsce MRO powstał Ruch Młodzieży Niezależnej (RMN). Pierwszym przewodniczącym RMN był Marek Rusakiewicz . RMN wydawał własne pismo podziemne Szaniec (łącznie w latach 1983-1989 ukazało się prawie 200 numerów) rozprowadzane wśród młodzieży szkół średnich. Wiosną 1989 roku, z inspiracji Solidarności i RMN, odbyła się w Gorzowie kilkunastotysięczna manifestacja mieszkańców protestujących przeciwko planom budowy elektrowni jądrowej w niedalekim Klempiczu .

Lata 90. to dynamiczny rozwój sektora prywatnego. Powstają pierwsze inwestycje zagraniczne. Od 1999 roku Gorzów jest siedzibą wojewody lubuskiego .

W 2007 roku miasto obchodziło jubileusz 750-lecia lokacji .

Toponimia

Pierwotna niemiecka nazwa Landsberg an der Warthe pochodzi od słów "Land" (pol. ziemia, kraina) oraz "Berg" (pol. góra), będących częstymi elementami nazewnictwa niemieckich miast. Poza główną nazwą miasto posiadało element lokalizujący miasto, wynikający z dużej liczby miast w ówczesnej Rzeszy Niemieckiej posiadających tę nazwę.

Historia polskiej nazwy miasta rozpoczęła się na początku kwietnia 1945 roku, kiedy zaczęła upowszechniać się nazwa Gorzów[5]. Nazwa, choć nie umotywowana historycznie, nie jest jednak całkiem przypadkowa – miastu nadano nazwę Gorzów w analogii do Gorzowa Śląskiego na Opolszczyźnie , który po niemiecku nazywał się Landsberg in Oberschlesien, będącym miastem pogranicza etnicznego i mającym podwójną (polską i niemiecką) tradycję nazewniczą. W początkowym okresie rządów polskich stosowana była także nazwa Kobyla Góra, którą wywodzono z nieprecyzyjnego, XV-wiecznego opisu granic miasta. Nazwę Kobylagóra przedstawił w 1934 r. Stanisław Kozierowski w swoim Atlasie nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej[6]. Współczesna nauka nie znajduje jednak żadnych dowodów na faktyczne odnoszenie się tej nazwy do samego Landsbergu.

Po przyłączeniu do woj. poznańskiego , od 7 lipca 1945 roku w dokumentach urzędowych funkcjonuje nazwa Gorzów nad Wartą[5]. Dodany drugi człon nad Wartą był dokładnym odzwierciedleniem niemieckiego określenia lokalizacyjnego an der Warthe.

Zabytkowa kamienica na rogu Sikorskiego i Kosynierów Gdyńskich,
ulica Bolesława Chrobrego, część gorzowskiego Traktu Królewskiego

2 marca 1946 roku Komisja Ustalania Nazw Miejscowości podjęła decyzję o urzędowym brzmieniu nazwy Gorzów Wielkopolski. Zgodnie z zarządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych nazwa Gorzów Wielkopolski formalnie obowiązuje od 19 maja 1946 roku[7]. Miasto nigdy nie było stale związane z historycznym regionem Wielkopolski , ponieważ ziemie te należały do kasztelanii santockiej przed powstaniem Gorzowa. Pomimo tego faktu zmieniono drugi człon nazwy z nad Wartą na Wielkopolski. Sam przymiotnik Wielkopolski pojawia się w dziennikach ustaw i monitorach rządowych dopiero na początku lat 50. , czyli gdy miasto już nie należało do woj. poznańskiego.

Według nazewnictwa pocztowego do 30 maja 1945 roku nazwa brzmiała Kobylagóra, następnie Gorzów nad Wartą, a od 5 listopada 1946 roku Gorzów Wielkopolski[5].

Środowisko naturalne

Gorzów Wielkopolski - podobnie jak Rzym - położony jest na siedmiu wzgórzach.

Na obszarze Gorzowa można zauważyć dwa poziomy teras holoceńskich, w obrębie których występują liczne zachowane starorzecza . Prawobrzeżna część Gorzowa leży na silnie pofałdowanej północnej krawędzi pradoliny Warty o zróżnicowanych rzędnych od 23,0 m do 82,0 m n.p.m. Lewobrzeżna, nizinna część o przeciętnej rzędnej wynoszącej 19 m n.p.m. obejmuje płaską terasę zalewową, przeciętą Kanałem Ulgi [8].

Architektura

Układ urbanistyczny miasta

Układ historyczny Starego Miasta w ciągu ostatnich 50 lat uległ znacznemu przekształceniu ze względu niemal całkowite jego zniszczenie w wyniku działań II wojny światowej oraz w sposób jego odbudowy w latach 60. XX wieku, który zignorował średniowieczną strukturę działek i dokonał zmian w układzie ulic. Zachowany został jedynie zewnętrzny, historyczny obrys Starego Miasta z fragmentami murów obronnych oraz czytelność większości ulic. Natomiast charakter nowej zabudowy , w większości mieszkaniowej wprowadzonej w jego obszar nie nawiązał do historycznych wartości[9]. Dużą wartość historyczną ma jednak kompleks Nowego Miasta, w większości kamienic z przełomu XIX i XX wieku, którego układ wpisany został do rejestru zabytków.

Architektura w mieście

Fontanna na Placu Grunwaldzkim w nocy

Fontanny

W Gorzowie Wielkopolskim znajduje się 8 fontann. Obecnie czynnych jest 7. 8 kwietnia 2009 r. uruchomiono zmodernizowaną fontannę na placu Grunwaldzkim .

Zieleń miejska

Plac Nieznanego Żołnierza
Staw w Parku Wiosny Ludów

Miasto ma 9 parków o łącznej powierzchni 138,3 ha (w tym Słowiański , Siemiradkiego , Kopernika , Wiosny Ludów , 750-lecia , Zacisze ) oraz 141 zieleńców zajmujących łączną powierzchnię około 120,5 ha okalające tereny wokół placów , budynków i narożniki ulic. Wszystkie parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej zajmują łączną powierzchnię 342,7 ha[10].

W granicach miasta występuje też jeden zwarty kompleks leśny stanowiący wschodni fragment Obszaru Chronionego Krajobrazu "Wysoczyzna Gorzowska", związanego ze strefą krawędziową wysoczyzny morenowej , biegnący od Witnicy , aż po Gorzów Wielkopolski. Drzewostany tego obszaru składają się przede wszystkim z sosny z domieszką drzew liściastych[11].

Gospodarka

Centrum Handlowe Askana otwarte w 2007 r.
Siedziba Vetoquinol Biowet, przedsiębiorstwa z branży farmacji weterynaryjnej istniejącego w Gorzowie od 1888 r.
Centrum Handlowe Park 111 nocą.
Centrum Handlowe Galeria Młyńska nocą.
Centrum Handlowe Dom Towarowy Rolnik
Pierwsze C.H. Panorama

W końcu grudnia 2009 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Gorzowie obejmowała ok. 4,4 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 7,6% do aktywnych zawodowo[12].

Miasto Gorzów Wielkopolski dostała nagrodę jako Gmina Fair Play-Certyfikowana Lokalizacja Inwestycji w kategorii dużych miast w Polsce, w konkursie organizowanym przez Instytut Badań Nad Gospodarką Rynkową 2009 r.[13] Gorzów Wlkp. jest prężnym ośrodkiem przemysłowym z rozwiniętym przemysłem chemicznym, elektronicznym, energetycznym, farmaceutycznym, lekkim, maszynowym, metalowym, motoryzacyjnym, spożywczym, włókienniczym.

Dobrze rozwinięty handel i usługi. W mieście działa wiele stacji benzynowych, serwisów, warsztatów, hurtowni, sklepów, punktów usługowych, istnieją oddziały większości działających w Polsce banków i towarzystw ubezpieczeniowych, dealerzy popularniejszych marek samochodowych. Istnieje wiele centrów handlowych oraz marketów wielkopowierzchniowych.

W Gorzowie działa podstrefa Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej .

Od momentu reform gospodarczych Balcerowicza z początku lat 90. Gorzów przechodził duże zmiany w strukturze gospodarczej. Tuż po wprowadzeniu gospodarki wolnorynkowej największe zakłady w mieście, tzn. ZWCH Stilon, Silwana i Ursus, zaczęły przechodzić trudności. Konieczność konkurowania z firmami zagranicznymi doprowadziła do ich upadku lub sprzedaży[]. Stilon wpadł w tarapaty finansowe związane z radykalnym zmniejszeniem zamówień. Z ok. 20 tys. osób załoga zmniejszyła się do kilku tysięcy pod koniec lat 80[]. Na przełomie stuleci część majątku ZWCH Stilon nabyli Nylstar i Rhodia, ale zarówno zatrudnienie jak i produkcja nigdy nie zbliżyły się do historycznych rekordów[]. Zakłady Mechaniczne Ursus ostatecznie zostały zamknięte pod koniec lat 90 podobnie jak Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Rolno-Przemysłowe (rzeźnia miejska), zaś Silwana jest w stanie upadłości.

W przeciwieństwie do rodzimych gigantów z minionej epoki dużo lepiej radziły sobie nowo powstające firmy[]. Gorzów od początku lat 90. dynamicznie przyciągał kapitał zarówno Polski jak i zagraniczny. W 1993 r. zakład produkcyjny otwarła firma Volkswagen Elektrosystemy Sp. z o.o., która w 2006 została wykupiona przez japoński koncern Sumitomo Electric. Jest to obecnie największy pracodawca w mieście zatrudniający ok. 3 tys. ludzi[]. W Gorzowskiej Podstrefie Kostrzyńsko-Słubickiej Strefy Ekonomicznej działa obecnie wiele firm a największym inwestorem jest tajwański koncern TPV Displays, który rozpoczął działalność w 2007 r. Jako stolica województwa i powiatu Gorzów posiada duży odsetek zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i samorządowej[].

Jak we wszystkich polskich miastach doby komunizmu, tak i w Gorzowie handel był niezwykle utrudniony[]. Z upadających spółdzielni szybko powstała gęsta sieć sklepów, rozwijały się również targowiska. Miasto w latach 90. otworzyło się na handel wielkopowierzchniowy, a pierwszym sklepem tego typu był HIT, który kilka lat później został wykupiony przez Tesco, które obecne posiada w Gorzowie dwa hipermarkety i jeden mniejszy obiekt. Rozwijają się również galerie handlowe[]. Pierwszym dużym przedsięwzięciem tego typu było Centrum Handlowe Panorama w dzielnicy Górczyn otwarte na początku tego wieku. Kolejno powstawały m.in. Park 111, Galeria Młyńska, Kupiec Gorzowski oraz Galeria Askana , a w międzyczasie odnowiony został Dom Towarowy Rolnik. Od 2008 r. irlandzka firma Caelum Development prowadzi budowę największego obiektu handlowego w województwie Nova Park[]. Planowane jest także nowa Galeria Handlowa Piast[14].

ul. Wodna-jedna z najstarszych ulic w Gorzowie
Grodzki Dom Kultury, eklektyczna willa przedwojennego fabrykanta Pauckscha

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców Gorzowa wg danych z 31 grudnia 2008[10]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób %osób %osób %
populacja1251571006562052,435953747,57
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)2158917,25104298,33111608,92
wiek produkcyjny (18–65 lat)8411367,214151933,174259434,03
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)1945515,541367210,9257834,62

Liczba ludności Gorzowa Wielkopolskiego na przestrzeni ostatnich 5 stuleci

Największą populację Gorzów Wielkopolski odnotował w 1999 r. – wg danych GUS 126 406 mieszkańców[15].

Klimat

W Gorzowie Wielkopolskim panuje klimat umiarkowany przejściowy, z przewagą wpływów oceanicznych. Opady roczne wynoszą 523,2 mm.

Średnia temperatura i opady dla Gorzowa Wielkopolskiego
MiesiącStyLutMarKwiMajCzeLipSieWrzPaźLisGruRoczna
Średnie najwyższe temperatury [°C]78162226293030262113919
Średnie najniższe temperatury [°C]-13-12-7-215873-1-5-10-2
Opady [mm]3330.53335.648.358.471.158.440.638.138.138.1523,2
Źródło: Weatherbase[16] 18.12.2008

Komunikacja i transport

Komunikacja miejska

Trasa Zgody

Komunikacja miejska w Gorzowie Wielkopolskim obsługiwana jest przez autobusy kursujące na 39 liniach dziennych i 6 nocnych, oraz tramwaje jeżdżące na 5 liniach. Transportem zarządza Miejski Zakład Komunikacji . Stan taboru autobusowego MZK należy do najlepszych w kraju - 9/10 autobusów jest niskopodłogowych i składa się głównie z pojazdów Solaris Urbino 12 oraz MAN NL 202. Do 2011 r. planowana jest również wymiana przestarzałych tramwajów, których wiek dochodzi do 40 lat na dużo nowocześniejsze używane tramwaje typu N8C zakupione z Niemiec. Komunikacja miejska operuje na co dzień zarówno na terenie Gorzowa jak i okolicznych gmin, a w lecie dowozi również ludzi na wybrane kąpieliska.

Transport drogowy

Miasto stanowi ważny węzeł drogowy w którym przecinają się dwie drogi krajowe:

27 listopada 2007 otwarto obwodnicę Gorzowa , która jest częścią przyszłej drogi ekspresowej S3 . W mieście rozpoczynają się także 4 drogi wojewódzkie. Droga wojewódzka nr 132 biegnąca do Kostrzyna nad Odrą , droga wojewódzka nr 151 do Choszczna , droga wojewódzka nr 158 do Drezdenka oraz droga wojewódzka nr 130 do Dębna . Oprócz tego z miasta wybiegają drogi powiatowe m.in. do Borka , Ulimia , Chwalęcic, Santoka .

W Gorzowie działa spółka PKS Gorzów Wielkopolski będąca największym przewoźnikiem autobusowym w regionie.

Transport kolejowy

Gorzów uzyskał pierwsze połączenie kolejowe dzięki uruchomieniu 12 października 1857 102,4 km 1-torowej linii Krzyż Wielkopolski -Gorzów- Kostrzyn nad Odrą [17]. Kolejnym połączeniem wybudowanym w latach 1885 - 1896 była 67,6 km 1-torowa linia Dąbrówka Wielkopolska -Gorzów.

Obecnie przez miasto przebiegają linia kolejowa nr 203 ( Berlin -Kostrzyn nad Odrą-Gorzów- Piła - Tczew ), która dzięki węzłowi kolejowemu w Krzyżu Wielkopolskim łączy miasto ze Szczecinem i Poznaniem . Z miasta wychodzi także linia kolejowa nr 367 biegnąca w kierunku Zbąszynka , oraz linia kolejowa nr 415 do Myśliborza .

W mieście działa 5 stacji kolejowych, z czego najważniejsza to Gorzów Wielkopolski . Pozostałe to Gorzów Wlkp. Wieprzyce , Gorzów Wlkp. Zamoście, Gorzów Wlkp. Karnin i Gorzów Wlkp. Zieleniec.

Ponadto w Gorzowie znajduje się dawny przystanek Gorzów Wlkp. Chróścik na niedziałającej linii do Myśliborza .

Gorzów jest siedzibą spółek produkcyjnych i usługowych związanych z transportem kolejowym, m.in. Gorzów Wagony, zajmująca się naprawą i renowacją wagonów. Miasto jest także siedzibą Zakładu Linii Kolejowych spółki PKP Polskie Linie Kolejowe .

Transport lotniczy

Gorzów nie posiada własnego lotniska. Przy Szpitalu Wojewódzkim zlokalizowane jest oświetlone lądowisko dla śmigłowców. Obecnie planowana jest budowa bazy lotnictwa sanitarnego oraz lotniska aeroklubu w podgorzowskich Wojcieszycach []. W okolicach Gorzowa znajduje się leśna baza lotnicza Lasów Państwowych w Lipkach Wielkich , a także prywatne lotnisko w Trzebiczu Nowym k. Drezdenka .

Najbliższe porty lotnicze:

Transport wodny śródlądowy

W Gorzowie znajduje się niewielki port rzeczny na Warcie, jednakże znaczenie transportu wodnego obecnie jest bardzo małe. W mieście działa stocznia rzeczna oraz Stowarzyszenie Wodniaków Gorzowskich "Kuna", które opiekuje się zabytkowym lodołamaczem o tej samej nazwie.

Mosty gorzowskie

Most Staromiejski
Most kolejowy nad Wartą

W Gorzowie znajdują się 4 mosty nad Wartą . Są to Most Staromiejski , Most Lubuski , Most żelazny (kolejowy) oraz Most w Wieprzycach w przebiegu Trasy Zgody na Obwodnicy S3 .

Nad Kanałem Ulgi miasto posiada 2 mosty: Most Stary oraz most w przebiegu Trasy Nadwarciańskiej . Gorzów posiada 10 mostów nad Kłodawką [18] oraz kładki dla pieszych[19].

Edukacja

Budynek główny ZWKF
Biblioteka Główna PWSZ

Miasto jest rozwijającym się ośrodkiem szkolnictwa wyższego w zachodniej Polsce. Pierwszą szkołą wyższą w powojennym Gorzowie było utworzone w 1947 Wyższe Seminarium Duchowne , które następnie przeniesiono w 1952 do Paradyża . Obecnie najważniejsze placówki szkolnictwa wyższego to:

Ponadto w Gorzowie funkcjonuje szereg filii i ośrodków zamiejscowych uczelni z najbliższych miast akademickich. Obecnie realizowana jest koncepcja połączenia dwóch publicznych szkół wyższych: PWSZ oraz ZWKF, co w perspektywie zaowocować ma utworzeniem w Gorzowie uczelni akademickiej – Akademii Gorzowskiej. Miasto posiada również rozwiniętą sieć placówek oświaty. Działa m.in. 8 publicznych liceów ogólnokształcących oraz szereg zespołów szkół szkolnictwa zawodowego. Działają dwie publiczne szkoły muzyczne (I i II stopnia oraz I stopnia), jak również liceum plastyczne. Gorzów posiada także dużą liczbę szkół niepublicznych wszystkich szczebli. Ponadto w mieście funkcjonują dwie instytucje publiczne nadzorujące i wspomagające oświatę na obszarze województwa: Lubuskie Kuratorium Oświaty oraz Wojewódzki Ośrodek Metodyczny. W Gorzowie Wielkopolskim znajduje się Szkoła tańca "Mandaryna Dance Studio" należąca do Marty Wiśniewskiej.

Kultura i sztuka

Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta
Juwenalia 2009

W mieście działa Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta , będące najstarszym muzeum w województwie. Składa się z czterech oddziałów: Muzeum Sztuk Dawnych, Muzeum Grodu Santok, Muzeum Warty oraz Muzeum Kultury i Techniki Wiejskiej.

Według danych z 2006 r. w mieście działało 15 placówek bibliotecznych, z których w 2006 roku korzystało 33 644 czytelników[10]. Największą biblioteką jest Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta, które prócz wypożyczalni głównej posiada 3 oddziały oraz filie. Biblioteka ta posiada w swoich zbiorach 389 373 książek[20]. W styczniu 2008 r. otwarta została jej nowa siedziba. W nowoczesnym gmachu mieszczą się obecnie wszystkie działy, wcześniej rozrzucone w wielu lokalizacjach w mieście, a ponadto przeniesiony z ul. Pomorskiej Ośrodek Alliance Francaise, jak również galeria oraz kawiarnia. Zabytkowy budynek obok WiMBP tzw. Willa Jahnego w ciągu kilku lat ma zostać zaadaptowany na siedzibę Miejskiego Ośrodka Sztuki a oba budynki mają być połączone mostkiem.

W Gorzowie działają 2 kina , które w 2006 roku odwiedziło 86 665 widzów[10]. Centrum Filmowe Helios jest multipleksem z 5 salami znajdującym się w Galerii Askana . Kino "60 krzeseł" mieści się w Miejskim Ośrodku Sztuki przy ul. Pomorskiej 73 i jest kinem studyjnym z widownią na 60 osób, gdzie wyświetlane są produkcje filmowe spoza głównego nurtu komercyjnego. Kino to powstało we wrześniu 2002. Projekcje odbywają się od września do czerwca. W siedzibie kina działa również Dyskusyjny Klub Filmowy "Megaron". Wcześniej w mieście działało 5 innych kin, obecnie są one nieczynne. Kino "Kopernik" przy ul. Warszawskiej, zostało oddane do użytku w 1975 i posiadało widownię na 570 osób, Kino "Słońce" mieszczące się w centrum miasta przy ul. Chrobrego było najstarszym kinem w Gorzowie. Oba zostały zamknięte w 2007 r. w zwiazku z otwarciem kompleksu kinowego Helios. Ponadto istniały jeszcze kina "Muza", kino Kolejarz oraz kino "Kapitol".

Obecnie trwa budowa Filharmonii Gorzowskiej i Centrum Edukacji Artystycznej. Jest to największa inwestycja kulturalna w dziejach Gorzowa i pochłonie łącznie ponad 130 mln zł[21].Planowany oddanie do użytku to III kwartał 2010.

W świecie muzyki najbardziej znany jest Jazz Club "Pod Filarami" . Klub co roku gości wielu artystów jazzowych zarówno z Polski jak i zagranicy[22].

Teatry

  • Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wlkp. (scena główna oraz scena letnia),
  • Teatr Kreatury
  • Cygański Teatr Muzyczny Terno
  • Amfiteatr Gorzowski
  • Teatr Na Murku

Imprezy cykliczne

Lista imprez cyklicznych odbywających się w Gorzowie Wielkopolskim:

  • Konfrontacje Fotograficzne – maj, od 1974[23]
  • Dni Gorzowa nad Wartą – czerwiec[24]
  • Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich "Romane Dyvesa" – lipiec[25]
  • Reggae nad Wartą
  • Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Jana Sebastiana Bacha – październik, od 1986[26]
  • Gorzów Jazz Celebrations (do 2004 – Pomorska Jesień Jazzowa)
  • Gorzowskie Spotkania Teatralne – listopad, od 1983[27]
  • Międzynarodowy Festiwal Muzyczny Serenada nad Wartą – od 2005 r.

Lista nieodbywających się już imprez cyklicznych w Gorzowie Wielkopolskim:

  • Biennale Sztuki Sakralnej Sacrum – do 2004, odbyło się 11 razy[28]

Gorzowscy twórcy i wykonawcy

Media

W Gorzowie Wielkopolskim istnieje 8 stacji radiowych, 4 telewizyjne, wydawane są gazety i czasopisma.

Prasa

Radio

Telewizja

Lokalne stacje telewizyjne nadające sygnał z Gorzowa:

Sport

Gorzów Wlkp. od dawna jest obecny na sportowej mapie Polski. Historia sportu w mieście to założenie Kolejowego Klubu Piłkarskiego (później Warta Gorzów), jednak od wielu lat Gorzów w Polsce i na świecie kojarzony jest przede wszystkim ze sportem żużlowym. Klub Stal Gorzów Wielkopolski założony został w 1947 r. i od 1962 r. aż do 2002 r. nieprzerwanie występował w najwyższej klasie rozgrywkowej, zdobywając 21 medali Mistrzostw Polski (w tym 7 złotych). Obecnie gorzowscy piłkarze GKP Gorzów Wielkopolski , po latach zmagań finansowych, rozwiązaniu klubu i ponownym starcie w rozgrywkach obecnie grają w Unibet Pierwsza Liga , działacze klubu próbują wrócić do nazwy Stilon. Kolejną dyscypliną, która istnieje w Gorzowie już od wielu lat jest siatkówka. KS Stilon Gorzów (obecnie GTPS) w 1997 r. zdobyli Puchar Polski, w 1999 r. zdobyli brązowy medal Mistrzostw Polski a rok później zostali wicemistrzami Polski. Zasłużoną drużyną jest sekcja piłkarska Stilonu Gorzów, która w latach swojej świetności walczyła o awans do Ekstraklasy. W latach 80. i 90. furorę w Polsce i zagranicą robili kolarze z klubu Orlęta Gorzów.

W XXI w., mimo niesłabnącej popularności wspominanych, gorzowski sport sukcesy na arenie międzynarodowej ogólnopolskiej zaczął odnosić za sprawą wioślarzy oraz kajakarzy z AZS AWF Gorzów Wielkopolski oraz MKKS Gorzów. Od kilku lat najmocniejszym punktem w grach zespołowych są koszykarki AZS PWSZ Gorzów, które w sezonach 2008/2009 i 2009/2010 zdobyły wicemistrzostwo Polski.

CSR Słowianka
Stadion żużlowy KS Stal

Kluby sportowe

  • Aeroklub Gorzowski
  • Automobilklub Gorzowski
  • AZS AWF Gorzów Wielkopolski – aikido, akrobatyka sportowa, judo, kajakarstwo, kulturystyka, lekkoatletyka, piłka ręczna, wioślarstwo, zapasy
  • KSSSE AZS PWSZ Gorzów Wielkopolski – koszykówka kobiet
  • NGR Technologie AWF Gorzów Wielkopolski – koszykówka mężczyzn
  • Caelum Stal GorzówŻużlowy Klub Sportowy
  • GKP Gorzów Wielkopolski – piłka nożna
  • GMKS "Kadet" – strzelectwo sportowe
  • GTPS Gorzów Wielkopolskisiatkówka
  • Miejski Klub Pływacki "Słowianka"
  • Międzyszkolny Ośrodek Sportowy
  • MKKS Gorzów – kajakarstwo
  • KS Admira – kajakarstwo
  • Ośrodek Sportu i Rekreacji – łucznictwo
  • ZTKKF Gorzów – piłka nożna kobiet, piłka ręczna mężczyzn
  • Gorzovia Altvater Gorzów Wlkp. – tenis stołowy
  • Gorzowskie Centrum Tenisa Stołowego UKS Jedynka – tenis stołowy
  • Gorzowski Serwis Sportowy
  • Gorzowski Klub Piłki Wodnej 59 – piłka wodna
  • Iskra Gorzów Wlkp. – piłka nożna
  • Kłos Małyszyn – piłka nożna
  • Warta Gorzów - piłka nożna
  • KS "Pretorian" – klub sportów walki: Mixed Martial Arts ( MMA ) i Brazylijskie Jiu Jitsu ( BJJ )
  • LKS Orlęta Enter Gorzów – kolarstwo
  • BKS Gorzów – boks
  • Gorzowski klub sportowy karate kyokushin
Pomnik Edwarda Jancarza na rogu ul. Strzeleckiej i Chrobrego

Gorzowscy sportowcy

Administracja

Wojewódzki Sąd Administracyjny ul. Dąbrowskiego

Gorzów Wielkopolski ma status gminy miejskiej na prawach powiatu . Mieszkańcy Gorzowa wybierają do swojej rady miasta 25 radnych . Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta . Siedzibą władz miasta jest urząd miasta przy ul. Sikorskiego. Gorzów Wlkp. jest członkiem Związku Miast Polskich .

We wrześniu 1999 Gorzów został uhonorowany Dyplomem Rady Europy, a w 2002 zdobył kolejne wyróżnienie – Sztandar Rady Europy.

Miasto jest jedną ze stolic województwa lubuskiego . Mieści się się tutaj Lubuski Urząd Wojewódzki. W Gorzowie mieści się także Starostwo Powiatu Gorzowskiego . Miasto jest także siedzibą wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego , a także wojewódzkiego inspektoratu transportu drogowego .

Mieszkańcy Gorzowa wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Zielona Góra , obejmującego obszar całego województwa, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego Gorzów Wielkopolski .

Podział terytorialny miasta

Dzielnice
Baczyna , Chróścik , Chwalęcice , Górczyn , Janice , Karnin , Małyszyn , Nowy Dwór , Piaski , Siedlice , Śródmieście , Wieprzyce , Zakanale , Zawarcie , Zieleniec .
Osiedla
Chemik , Dolinki, Europejskie, Parkowe, Piaski, Przylesie, Sady, Słoneczne, Staszica , Tartaczne, Ułańskie, Ustronie, Zacisze, Zielona Dolina.

Współpraca zagraniczna

W 1999 został otwarty Ośrodek Kultury Francuskiej Alliance Francaise.

Miasta partnerskie[29]
MiastoKrajData podpisania umowy
Frankfurt nad Odrą   Niemcy 1975
Herford   Niemcy 1995
Eberswalde   Niemcy 2001
Cava de' Tirreni   Włochy 1992
Teramo   Włochy 1996
Jönköping   Szwecja 2001
Sumy   Ukraina  ???

Gorzów Wlkp. jest największym ośrodkiem Euroregionu Pro Europa Viadrina.

Kościoły i związki wyznaniowe

parafia pw. Podwyższenia Krzyża
Wieża kościoła pw. Chrystusa Króla

W Gorzowie znajduje się katedra rzymskokatolickiej diecezji zielonogórsko-gorzowskiej , która jest głównym gorzowskim kościołem rzymskokatolickim. Miasto posiada 14 parafii , które są podzielone pomiędzy 3 dekanaty : Gorzów Wielkopolski – Katedra , Chrystusa Króla i Świętej Trójcy . W kościele NMP Królowej Polski mieści się sanktuarium św. Weroniki Giuliani. Jednym z ważniejszych wydarzeń w życiu religijnym miasta była wizyta papieża Jana Pawła II , który odwiedził Gorzów 2 czerwca 1997 .

Na cmentarzu znajduje się kaplica wiernych obrządku greckokatolickiego . W Gorzowie mieści się także prawosławna Cerkiew Narodzenia NMP, polskokatolicki kościół św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny oraz kościół luterański Świętej Trójcy . Swoje zbory w Gorzowie posiadają baptyści , zielonoświątkowcy , adwentyści , wierni Kościoła Bożego w Chrystusie oraz Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej . Mieści się tu także Centrum Chrześcijańskie "Obfite Życie" Kościoła Wiary . W Gorzowie Wielkopolskim istnieją zbory Świadków Jehowy (z Salami Królestwa ), a także niewielka wspólnota Reformowanego Kościoła Katolickiego .

Poza kościołami chrześcijańskimi, w mieście istnieją także miejsca spotkań modlitewnych muzułmanów .

W Gorzowie znajduje się także ośrodek filialny Jiyu-Kutsu Wspólnoty Drogi Rinzai Mumon-Kai oraz centrum buddystów Diamentowej Drogi .

Do 1939 roku miasto posiadało synagogę .

Zobacz też

Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2008 . ( GUS ), [1]
  2. Ludność Gorzowa Wielkopolskiego, stan 31.12.2009
  3. Bogdan Kucharski, Gorzów Wielkopolski i okolice, Wyd. Poznańskie 1981
  4. Kresowianie z Gorzowa chcą mieć swoje muzeum , gazeta.pl/gorzow/, [dostęp 07.06.2009]
  5. 5,0 5,1 5,2 Dariusz Rymar (w imieniu Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości), List do Prezydenta Miasta Gorzowa (Henryka Woźniaka), Gorzów 13.11.1995 r., opublikowany w Gorzowskie Wiadomości Samorządowe nr 11 (27) Listopad 2000 r.
  6. S. Kozierowski, 1934. Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. Poznań: Nauka i Praca. mapa
  7. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. ( M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85 )
  8. 4. Położenie miasta. W: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. . Gorzów Wielkopolski: UM Gorzowa Wielkopolskiego, 2006, s. 4. [dostęp 2009-03-04]. 
  9. 2. Wartości kulturowe. W: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. . Gorzów Wielkopolski: UM Gorzowa Wielkopolskiego, 2006, s. 54. [dostęp 2009-03-04]. 
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Bank Danych Regionalnych – Strona główna ( pol. ). GUS . [dostęp 2010-09-14].
  11. 6.1. Rekreacja i zieleń. W: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. . Gorzów Wielkopolski: UM Gorzowa Wielkopolskiego, 2006, s. 59. [dostęp 2009-03-04]. 
  12. Bezrobotni oraz stopa bezrobocia wg województw, podregionów i powiatów (stan w końcu grudnia 2009 r.) ( pol. ). Główny Urząd Statystyczny, 2010-02-01. [dostęp 2010-02-13].
  13. Spis laureatów nagrody Gminy Fair Play .
  14. Nowe C.H. w Gorzowie ( pol. ). gorzow24.pl.
  15. GUS Bank Danych Regionalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31 XII 1999
  16. = 123000&refer = Weatherbase: Historical Weather for Gorzow Wielkopolski, Poland ( ang. ). [dostęp 18.12.2008].
  17. Ogólnopolska Baza Kolejowa ( pol. ). [dostęp 26 stycznia 2009].
  18. mosty przy ul. Owocowej, ul. Chodkiewicza, al. Odrodzenia, ul. Mickiewicza, ul. Borowskiego, ul. Dąbrowskiego, ul. Chrobrego, ul. Wybickiego, ul. Sikorskiego, ul. Składowej
  19. kładka łącząca ul. Żwirki i Wigury z ul. Wyszyńskiego, kładka w Parku Wiosny Ludów
  20. WiMBP w Gorzowie Wlkp.: Zbiory WiMBP w Gorzowie Wlkp. ( pol. ). [dostęp 12 sierpnia 2008].
  21. Artykuł z "Gazety Lubuskiej ze stycznia 2009 o budowie Centrum Edukacji Artystycznej .
  22. </ Wywiad z Bogusławem Dziekańskim, dyrektorem Jazz Clubu "Pod Filarami" z "Gazety Wyborczej" .
  23. Adam Sobota: XXXIV Konfrontacje Fotograficzne 2008 ( pol. ). Gorzowskie Towarzystwo Fotograficzne, 2008. [dostęp 2009-03-09].
  24. Program Dni Gorzowa nad Wartą 2008 ( pol. ). Dni Gorzowa nad Wartą, 2008. [dostęp 2009-03-09].
  25. PAP: Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich Romane Dyvesa 2008 ( pol. ). ziemialubuska.pl. [dostęp 2009-03-07].
  26. Dariusz Barański: W Gorzowie trwa konkurs młodych pianistów ( pol. ). Gazeta Wyborcza Gorzów/Agora SA, 2008-10-14. [dostęp 2009-03-06].
  27. Marcin Słowiński: XXV Gorzowskie Spotkania Teatralne tuż, tuż. Co zobaczymy? ( pol. ). gorzow24.pl, 2008-11-12. [dostęp 2009-03-09].
  28. Jarosław Libelt: XI Biennale Sztuki Sakralnej – Ostatnie sacrum? ( pol. ). Tygodnik Niedziela edycja zielonogórsko-gorzowska 16/2004. [dostęp 2009-03-07].
  29. Gorzów Wielkopolski - Gorzów w Europie - Miasta partnerskie ( pol. ). [dostęp 2010-07-19].

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Gorzów Wielkopolski":

Cava de' Tirreni klub piłkarski S.S Cavese 1919 , występujący obecnie w Serie C2 . Miasta partnerskie Gorzów Wielkopolski - Polska Pittsfield - Stany Zjednoczone Schwerte - Niemcy Przypisy↑ ...

Dzielnica miasta zamieszkującej ją ludności (dzielnice willowe, portowe, handlowe, przemysłowe, bogaczy, slumsy ).Dzielnice miast wojewódzkich Polski: Białystok Bydgoszcz Gdańsk Gorzów Wielkopolski Katowice Kielce Kraków Lublin Olsztyn Opole Rzeszów Szczecin Toruń Warszawa Wrocław Zielona Góra Miasta gdzie funkcjonowały dzielnice: Łódź Poznań Przypisy↑ (Art. 5 i 37) Ustawa z ...

Insurekcja kościuszkowska ...

Szymon Kossakowski ...

Antoni Madaliński ...

1908 ...

Wielkopolska Droga św. Jakuba ...

Lednogóra ...

Dziekanowice (województwo wielkopolskie) ...

Główna (rzeka) ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Gorzów Wielkopolski":

134 Polska wobec polityki Napoleona Bonaparte. Księstwo Warszawskie (plansza 15) ...

117 Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana (plansza 2) ...

016d. Polska Piastów (plansza 17) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie