Sporysz w kłosie żyta.

Sporysz w ziarnach żyta

Sporysz (sporysz zbóż) - przetrwalnik ( łac. Secale cornutum) pasożytniczego grzyba buławinki czerwonej ( łac. Claviceps purpurea) z rodziny gruzełkowatych (Hypocreaceae). Grzyb ten atakuje zboża , np. żyto , jęczmień , pszenicę i ryż .^[1]

Sporysz zawiera wiele alkaloidów - ergotaminę , ergobazynę, ergotoksynę, aminokwasy : tyrozynę , tryptofan , histydynę , leucynę , kwas asparaginowy , betainę i aminy biogeniczne: histaminę i tyraminę , i inne.

Dawniej domieszka sklerot (przetrwalników) sporyszu w ziarnach zbóż i dalej w mące stosowanej do spożycia była przyczyną halucynacji, przykurczów mięśni, prowadzących z powodu niedokrwienia do martwicy tkanek (w szczególności kończyn). Zatrucie było określane jako "ogień świętego Antoniego" (obecnie stosuje się termin " ergotyzm "), w 944 r. spowodowało zgon 40 tys. ludzi^[2]. Był i jest również stosowany jako środek wczesnoporonny i przeciwmigrenowy. Obecnie sporysz prawie nie występuje w zbożach dzięki programom ochrony roślin i oczyszczeniu materiału siewnego .

Dziś wykorzystuje się go przy produkcji LSD , jako źródło ergotaminy .

Bibliografia

Przypisy