Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Wyspa Man

Wyspa Man

Isle of Man
Ellan Vannin

Man
Flaga Wyspy Man
Herb Wyspy Man
Flaga Wyspy Man Herb Wyspy Man
Dewiza : ( łac. ) Quocunque Jeceris Stabit
Hymn : Arrane Ashoonagh
(Hymn Państwowy)
Język urzędowy angielski , język manx
Stolica Douglas
Status terytorium Dependencja Korony brytyjskiej
Zależne od Wielkiej Brytanii
Głowa terytorium królowa Elżbieta II
Gubernator - namiestnik gubernator porucznik Sir Paul Haddacks
Szef rządu premier James Anthony Brown
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe
191. na świecie
572 km²
0
Liczba ludności  ( 2006 )
 • całkowita 
 •  gęstość zaludnienia
 • narodowości
197. na świecie
80 058 [1]
131,2 osób/km²
93,9% - Brytyjczycy [1]
6,1% - reszta świata
PKB ( 2003 )
 • całkowite 
 • na osobę

2,2 mld USD
35 000 USD
Jednostka monetarna funt manx i funt brytyjski (IMP, GBP)
Rok utworzeniawydzielenie z Królestwa Szkocji
1333
Religia dominująca anglikanizm
Strefa czasowa UTC UTC 0 - zima

UTC+1 - lato

Kod ISO 3166 IM/IMN/833
Domena internetowa .im
Kod samochodowy GBM
Kod telefoniczny +44
Mapa Wyspy Man
1  Oficjalna strona parlamentu Wyspy Man ( ang. )
Wyspa Man i jej okolice
Mapa Wyspy Man
Północny fragment Wyspy Man (widać Ramsey) z lotu ptaka
Widok wyspy z satelity
Tablice rejestracyjne na Wyspie Man

Man ( ang. Isle of Man, Mann, manx Ellan Vannin, Mannin) – wyspa w archipelagu Wysp Brytyjskich , położona na Morzu Irlandzkim , pomiędzy Wielką Brytanią i Irlandią . Posiada (wraz z Wyspami Normandzkimi ) specyficzny status polityczny dependencji Korony brytyjskiej . Formalnie nie jest częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej ani Unii Europejskiej . Na fladze wyspy Man przedstawiony jest tzw. triskelion .

Spis treści

Ustrój polityczny

Głową państwa jest monarcha brytyjski, noszący tytuł Lord of Mann. Reprezentuje go Lieutenant Governor, sprawujący swój urząd przez okres pięciu lat. Man ma własny, dwuizbowy parlament, Tynwald (Thingvöller), działający nieprzerwanie od 979 r.

Rząd składa się z dziewięciu ministerstw. Na jego czele stoi Chief Minister, powoływany przez Tynwald na pięcioletnią kadencję.

Wielka Brytania odpowiada za politykę zagraniczną i obronność Man.

Geografia

Wyspa jest w większości nizinna, jedynie w części północnej znajdują się wzgórza, sięgające do wysokości 621 m n.p.m. (góra Snaefell ). Wyspa posiada wybrzeże klifowe . W ok. 30% pokrywają ją wrzosowiska i krzewy . Klimat na wyspie jest umiarkowany ciepły morski. Temperatura waha się od 5 °C w lutym do ok. 20-25 °C w lipcu , a roczna suma opadów to ok. 850 mm (w większości od października do grudnia).

Populacja

W 2006 r. populacja wyspy Man liczyła 80.058 osób, z czego 26.218 zamieszkiwało stolicę Douglas . 47,6% stanowiły osoby urodzone na wyspie, kolejne 37,2% w Wielkiej Brytanii, 3,4% w Szkocji, 2,1% w Irlandii Północnej i niespełna 1,2% w Irlandii.

Rdzenną ludność wyspy stanowią celtyccy Manxowie . Największy odsetek imigrantów osiedlających się lub pracujących w ostatnich latach na Manie stanowią: Hindusi, Polacy, Portugalczycy, Słowacy, obywatele RPA, Tajowie i Włosi.

Gospodarka

Podstawą gospodarki jest turystyka . W roku 1992 Man odwiedziło 302 tysiące turystów. Ludność zajmuje się uprawą, m.in. ziemniaków oraz drzew owocowych, a także hodowlą bydła , owiec , drobiu . Przemysł ma mniejsze znaczenie, jest to głównie przemysł rolno-spożywczy, włókienniczy, pamiątkarski. Wyspa emituje własne banknoty , monety i znaczki pocztowe. PKB wynosi ok. 2,1 mld. $ (2003), czyli ok. 28,5 tys. na głowę mieszkańca. Bezrobocie na wyspie jest bardzo niskie, gdyż wynosi niecały 1%, a inflacja wynosi 3,6%.

Transport

Na Wyspę Man można dostać sie drogą powietrzną lub morską. Lotnisko Ronaldsway Airport znajduję się w południowo - wschodniej części wyspy, blisko Derbyhaven. Samoloty bezpośrednio na wyspę latają z licznych portów lotniczych w Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz z Jersey i Szwajcarii. Główny port morski leży w obrębie stolicy Douglas. Promy na wyspę wyplywają z Wielkiej Brytanii i Irlandii. Przewoźnik promowy[2], obsługujący te przeprawy, należy do najstarszych w Europie.

Historia

Wyspa była zasiedlona przez Celtów .

  • W 1765 władze brytyjskie kupiły od księcia Altholl suwerenność wyspy za 70 tys. funtów i roczną pensję.
  • W 1828 uregulowano jej status jako terytorium podległego Koronie Brytyjskiej . Do połowy XIX wieku celtycki język manx był w powszechnym użyciu.

Od 1904 r. na wyspie Man organizowane są "Isle of Man TT Races" - uliczne wyścigi motocyklowe zaliczane do jednych z najbardziej widowiskowych i niebezpiecznych imprez tego typu na świecie. Wyspa jest jedynym terytorium należącym do Wielkiej Brytanii, na którym nie obowiązuje ograniczenie prędkości.

Władcy wyspy Man

Królowie wyspy Man

Rządy szkockie 1265-1275

  • Godfred Magnuson 1275

Rządy szkockie 1275- 1290

Rządy angielskie 1290- 1293

Rządy szkockie 1293- 1296

Rządy angielskie 1296- 1313

Rządy szkockie 1313

Okres sporny między Szkocją i Anglią o dominacje nad wyspą 1313- 1333

W 1333 król Anglii, Edward III podporządkował sobie wyspę Man, którą oddał w lenno rodzinie de Montacute.

  • William I de Montacute 1333- 1344
  • William II de Montacute 1344- 1392
  • William Le Scrop 1392- 1399
  • Henry Percy 1399- 1405
  • John I Stanley 1405- 1414
  • John II Stanley 1414- 1437
  • Thomas I Stanley 1437- 1459
  • Thomas II Stanley 1459- 1504

Lordowie wyspy Man

  • Thomas III Stanley 1504-1521
  • Edward Stanley 1521-1572
  • Henry Stanley 1572-1593
  • Ferdinand Stanley 1593-1594

Rządy angielskie 1594-1610

  • William I Stanley 1610-1612
  • Elizabeth Stanley 1612-1627
  • James I Stanley 1627-1651

Rządy angielskie 1651-1660

  • Charles Stanley 1660-1672
  • William II Stanley 1672-1702
  • James II Stanley 1702-1736
  • James Murray 1736-1764
  • John Murray 1764-1765

W 1765 tytuł Lorda Wyspy Man został sprzedany królowi Anglii. Na terytorium wyspy władzę przejął, reprezentujący monarchę, gubernator .

Przypisy

  1. (w tym najwięcej rdzennych mieszkańców i Anglików )
  2. Isle of Man Steam Packet

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Wyspa Man":

II wiek ...

Xiamen ...

Odense ...

Wolin ...

Uznam ...

Szkoci ...

Cieśnina ...

Aurora ...

Ziemia Ognista (archipelag) ...

Melos ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Wyspa Man":

056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 20) ...

056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 8) ...

056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 7) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie