Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Sowa uszata

Sowa uszata

Sowa uszata, uszatka (Asio otus) – średniej wielkości sowa .

Spis treści

Występowanie

Występuje dość licznie w umiarkowanej i chłodnej strefie Europy i Azji (do Azji Mniejszej i Himalajów na południu zasięgu), północno-zachodniej Afryce oraz w Ameryce Północnej . Na północy występuje do granicy tundry. Zimą częściej można ją spotkać w Środkowej i Zachodniej Europie, bo tam znajdują się jej zimowiska. Jeśli obszar obfituje w pokarm mogą tam wtedy gromadzić się w grupy liczące nawet 30 osobników, za dnia widoczne przesiadujące razem na drzewach.

W Polsce rozpowszechniony (zwłaszcza na niżu), ale nieliczny ptak lęgowy i zimujący. Liczebność zmienia się w zależności od ilości pokarmu, czyli gryzoni – w tzw. "mysich latach" uszatki odchowują więcej młodych.

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny

Ogólnym ubarwieniem i kształtami, np. pomarańczowymi tęczówkami i sterczącymi "uszami na głowie", podobna do puchacza , jednakże znacznie od niego mniejsza. Samce i samice ubarwione jednakowo, ale samice są nieznacznie większe, a samce mają jaśniejszy spód skrzydła. Upierzenie rdzawobrązowe w ciemne plamki i kreski, spód ciała jaśniejszy, żółtawobrązowy, pióra na piersiach z podłużnymi kreskami (przypominającymi „kurze łapki”). Na ogonie i lotkach pierwszorzędowych ciemniejsze poprzeczne paski.
Na głowie charakterystyczne "uszy" utworzone przez ruchome kępki piór, które w czasie lotu lub u spokojnego ptaka są położone. Od nich wzięła się nazwa gatunkowa. Nie są w rzeczywistości związane ze słuchem, a stanowią ozdobę pomagającą się maskować. Niektórzy ornitolodzy uważają, że uszatki mogą nimi się nawzajem komunikować. Właściwe uszy są ulokowane poniżej oczu ptaka i jak na tę gromadę są dość duże, zbudowane na powierzchni ciała z fałdów skórnych, których układ może przypominać małżowinę uszną (nie jest widoczna z zewnątrz, bo przykrywają ja pióra). Oczy pomarańczowoczerwone, otoczone ciemnymi piórami, szlara pomarańczowobrązowa przechodząca w szarobeżową, wyraźnie odgraniczona. Dziób czarny, nogi opierzone.

Jasno ubarwiona uszatka w typowo wyprostowanej postawie
Młode wyglądają podobnie, jednak kreskowanie jest delikatniejsze, "uszy" z piór krótsze i mniej widoczne, a szlara ciemniejsza.


W porównaniu z podobną sową błotną ma ciemniejsze upierzenie, dłuższe pióra tworzące "uszy" i pozbawiona jest ciemnej szlary wokół oczu. Ma smuklejszą sylwetkę od puszczyka. Chociaż uszatka jest tylko nieco większa od gołębia to robi wrażenie dużo większej przez okazalszą głowę i skrzydła. To ptak wielkości wrony.

Wymiary

Długość ciała 
samce ok. 35 cm, samice ok. 37 cm
Rozpiętość skrzydeł 
samce ok. 90-95 cm[3], samice ok. 100 cm
Waga 
samce ok. 260 g, samice ok. 280 g
Pióra uszatki

Głos

Typowy godowy głos samca to niskie, głuche pohukiwanie („huu… huu… huu…”) – pojedyncze dźwięki monotonnie powtarzane wielokrotnie w odstępach 2-3 sekundowych słyszane z daleka. Samica odzywa się zgrzytliwym, wyższym „hyyy”, często w duecie z samcem. Te głosy można usłyszeć wyłącznie w nocy. Poza sezonem lęgowym uszatki zwykle milczą. Głos zaniepokojenia to skrzeczące „wek wek”. Zaniepokojone pisklęta prychają jak koty.

Głos kontaktowy młodych uszatek to cieniutkie, dźwięczne piski w odstępach co kilka sekund. W ten sposób młode komunikują swoje położenie rodzicom wracającym z pożywieniem.

Zachowanie

Aktywna nocą, poluje głównie o zmierzchu i o świcie. Lot wolny, ślizgowy, z uwagi na miękkie lotki bardzo cichy. Lata bardzo sprawnie między gęstym listowiem, kiedy poluje potrafi zawisnąć w powietrzu trzepocząc skrzydłami. W dzień uszatka siedzi ukryta, wyciągając ciało aby upodobnić się do gałęzi drzew. Płochliwa – gdy jest zaniepokojona, prostuje się i wysmukla oraz przymyka oczy.

Częściowo osiadła, częściowo podejmuje wędrówki i koczowania (przeloty od lutego do kwietnia oraz od października do listopada). Późną jesienią i zimą można spotkać stada od kilku do kilkudziesięciu sów na jednym lub kilku drzewach. Miejsca gromadnego przebywania nie zmieniają się z roku na rok i są prawdopodobnie wykorzystywane przez te same ptaki.

Środowisko

Fałdy skórne uszu przypominające małżowinę ssaków, normalnie pod piórami niewidoczne

Zasiedla wysokopienne lasy iglaste lub mieszane i ich obrzeża, zadrzewienia śródpolne i nadrzeczne, parki o gęstym zadrzewieniu, gdzie może znaleźć miejsce do gniazdowania i schronienia. Liczniejsza w lasach iglastych ; wszędzie tam gdzie występują wysokie, stare drzewa, a w pobliżu są tereny otwarte, o mozaikowatym krajobrazie, odpowiednie do polowania - łąki, torfowiska lub pola. W ostatnich latach coraz liczniejsza w obrębie osiedli ludzkich, również w dużych miastach: Lesznie , Poznaniu , Wrocławiu , Warszawie . W 1995 roku we Wrocławiu było 44-45 terytoriów tych sów. Widywana nawet w obrębie blokowisk.

Pożywienie

Wypluwki uszatki wraz z częściami składowymi

Prawie wyłącznie gryzonie – norniki i myszy oraz inne drobne ssaki do rozmiarów szczura, jak ryjówki. Tylko wyjątkowo chwyta inne gryzonie, małe ptaki do wielkości kosa, owady lub żaby. W pobliżu siedlisk ludzkich większy udział w pokarmie zajmują wróble. Po ok. 3-4 godzinach wydala przez dziób niestrawione resztki pokarmu w postaci tzw. wypluwek . Są one duże (2 × 5 cm), owalne lub wałeczkowate, koloru czarnego lub szarego i zawierają kości, zęby i sierść.

Uszatki polują nocą na otwartych przestrzeniach – łąkach, ugorach, polach uprawnych, natomiast prawie nigdy w lasach, gdzie gniazdują i odpoczywają w dzień. Latają od zmierzchu do świtu, nisko (1-2 m) nad ziemią, lotem ślizgowym ze skrzydłami ułożonymi poziomo, i nasłuchują z głową przechyloną w jedną stronę, chyba, że jest to okres lęgowy i wylatują na łowy dla wyżywienia młodych już 4 godziny przed zachodem słońca, a kończą żer po świcie. Cichy lot zapewniają puszyste, miękkie pióra i lekko pikowana przednia krawędź skrzydła, podobnie jak u innych sów. Gdy tylko sowa namierzy słuchem i wzrokiem niesłyszącą drapieżcy ofiarę, natychmiast spada na nią, przygważdżając szponami do ziemi. Przy całkowitej ciemności posługuje się tylko słuchem w lokalizacji zdobyczy np. myszy, co świadczy o dużej precyzyjności słuchu. Mniejsza zdobycz jest od razu połykana lub niesiona w dziobie, większa – niesiona w szponach. Potrafi łapać owady i ptaki w locie.

Od zasobów pokarmowych siedlisk na których się pojawia zależy intensywność i zasięg wędrówek.

Okres lęgowy

Pisklę sowy uszatej
Młoda uszatka potrafiąca już latać

Wyprowadza jeden lęg w roku, zwykle w połowie lub pod koniec kwietnia. Ewentualny drugi lęg przypada na lipiec.

Zachowania godowe

Okres godowy rozpoczyna się od specyficznego tokowania z głośnym pohukiwaniem i akrobacjami w powietrzu. Samce zajmują terytoria i bronią ich głosem już zimą. Okres lęgowy trwa od marca do sierpnia. Podczas zalotów samiec odbywa loty tokowe z pojedynczymi uderzeniami skrzydeł („klaskaniem”). Dana para utrzymuje się razem tylko w danym sezonie lęgowym.

Uszatki bronią gniazda przed intruzami przyjmując groźny wygląd – rozkładają skrzydła, stroszą pióra i pochylają głowę, przez co wydają się 2-3 razy większe niż w rzeczywistości. Mogą również odciągać wroga od gniazda, udając że są ranne lub właśnie coś upolowały, i robiąc przy tym dużo hałasu. Rzadziej atakują bezpośrednio, rzucając się ze szponami na głowę intruza.

Gniazdo

Zazwyczaj nie buduje gniazda. Najczęściej lęgnie się w starych, opuszczonych lęgowiskach po innych ptakach, zwłaszcza krukowatychwronach , srokach , gawronach , sójkach, krukach – a rzadziej po drapieżnych - myszołowach lub krogulcach . Umieszczone wysoko (5 – 10 m) w górnej części korony, przeważnie drzewa iglastego, bliżej pnia. Zdarzają się gniazda na ziemi (choć rzadko i głównie gdy nie może znaleźć odpowiedniego miejsca), pojedynczych drzewach lub zajmowanie dziupli po wiewiórkach pospolitych. Uszatki wykorzystują również wiklinowe kosze lęgowe oraz standardowe skrzynki lęgowe wieszane przez człowieka na drzewach. Przed złożeniem jaj gniazdo jest wyściełane korą, piórami, liśćmi i mchem.

Jaja

Niemal kuliste, równobiegunowe, o grubej, gładkiej skorupie, czysto białe. Średnie wymiary 41x33 mm. Jaja w ilości 5-6[3], czasami nawet 8, składane w połowie marca w odstępach dwudniowych. Lęg jest większy w latach obfitości myszy.

Wysiadywanie

Jaja są wysiadywane wyłącznie przez samicę, od złożenia pierwszego jaja przez ok. 27-28 dni[3].

Pisklęta

Wylęgają się stopniowo, więc są w różnym stopniu rozwinięte. Matka w tym czasie praktycznie nie opuszcza ich i ogrzewa pisklęta oraz karmi je pokarmem dzielonym na małe kawałki. Samiec dostarcza wtedy pożywienie karmiąc i samicę, i potomstwo. Z czasem również samica zaczyna polować dla swych młodych, bo te stopniowo mają coraz większe zapotrzebowania żywieniowe. Gdy potomstwo podrośnie potrafi już samo ćwiartkować pokarm. Dieta młodych jest taka sama jak ptaków dorosłych. Pisklęta wychodzą z gniazda na pobliskie gałęzie po ok. 25 dniach, są tam karmione przez rodziców. Już w jasnym puchu u piskląt widać uszy z piór. Po ok. 35 dniach od wyklucia potrafią już latać, pomimo, że pokryte są jeszcze białym puchem. Młode stają się niezależne od rodziców po ok. 2 miesiącach.
Najdłużej żyjąca sowa uszata, której wiek oznaczył człowiek miała 27 lat[4].

Status i ochrona

Objęta ochroną gatunkową ścisłą .

Najlepszą metodą ochrony uszatki jest pozostawianie drzew z gniazdami po ptakach krukowatych oraz ogólnie utrzymanie krajobrazu rolniczego z mozaiką pól, łąk, zadrzewień i zakrzaczeń. Ponadto w Polsce prowadzone są programy ochronne, polegające na wieszaniu koszy wiklinowych, które uszatki wykorzystują jako miejsca do gniazdowania.
Wprowadzeniu ochrony pomagało zauważenie korzyści wiążących się z obecnością tego ptaka - ogranicza liczbę szkodliwych gryzoni (oszacowano, że w ciągu jednego lata może złapać ok. 1000).

Podgatunki

Wyróżnia się 4 podgatunki , zamieszkujące odpowiednio:

Przypisy

  1. Asio otus w: Integrated Taxonomic Information System ( ang. )
  2. Asio otus . Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) ( ang. )
  3. 3,0 3,1 3,2 Frieder Sauer: Ptaki lądowe. Świat Książki, seria: Leksykon przyrodniczy. . 
  4. Piotr Adamiok: Prawda o krukach . [dostęp 2010-09-12].

Bibliografia

  • Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Delta, 1993. . 
  • Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. . 

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Sowa uszata":

Mazurski Park Krajobrazowy ...

Aforyzm ...

Anna Cylejska ...

Maria Józefa Habsburżanka ...

Grzegorz I ...

Hieronim ze Strydonu ...

Chemia ...

Sowa uszata Sowa uszata Systematyka Domena eukarionty Królestwo zwierzęta Typ strunowce Podtyp kręgowce Gromada ptaki Podgromada Neornithes Nadrząd neognatyczne Rząd sowy Rodzina puszczykowate Rodzaj Asio Gatunek Sowa uszata Nazwa systematyczna Asio otus( Linnaeus , 1758 )Kategoria zagrożenia ( CzKGZ ) najmniejszej troski Zasięg występowania Sowa uszata, ...

Mateusz Ewangelista ...

Imieniny ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Sowa uszata":

W jaki sposób powinniśmy interpretować wiersze? (plansza 11) ...

Sekretny obrzęd, ludowa moralność i przestrogi gości z zaświatów - czyli tematyka ˝Dziadów cz. II˝ A. Mickiewicza (plansza 10) ...

032. Ekologia biosfery (plansza 3) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie