Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Sos majonezowy

Sos majonezowy

Majonez wyrobiony w warunkach domowych i jego składniki

Sos majonezowy, potocznie majonez (z fr. sauce mayonnaise) to zimny, emulsyjny sos , o szerokim zastosowaniu, jeden z sosów podstawowych.

Początkowo wyrabiany ręcznie na bieżące potrzeby, od początku XX wieku także przemysłowo, w postaci dającej się dłużej przechowywać. Głównym składnikiem klasycznego majonezu jest oliwa z dodatkiem surowego żółtka , jako składnika emulgującego, przyprawiona octem winnym lub cytryną , solą i białym pieprzem .

Obecnie w praktyce kuchennej oraz w produkcji przemysłowej spotyka się różne warianty majonezu i różne odpowiadające im przepisy. Przede wszystkim oliwa zastępowana jest zwykle innymi olejami roślinnymi . Zamiast surowego żółtka stosuje się czasem żółtka gotowane lub całe surowe jajka, a w produkcji przemysłowej – jajka w proszku. Często spotykanym dodatkiem jest musztarda , która pełni rolę stabilizatora emulsji oraz dodatku smakowego. Musztarda zaostrza jednak smak majonezu, co jest krytykowane przez ortodoksyjnych znawców kuchni. Spotyka się też w majonezie najrozmaitsze inne przyprawy, np. cukier . Do majonezów produkowanych przemysłowo dodaje się także stabilizatory, konserwanty, barwniki i aromaty syntetyczne.

W kuchni francuskiej oraz w dawniejszej kuchni polskiej majonezem (fr. mayonnaise) nazywa się też potrawę: na zimno z ryby, raków lub mięsa i drobiu, która podaje się albo jako przekąska w formie sałaty na muszelkach, albo na półmiskach w całości jako danie wykwintne przy proszonych śniadaniach, obiadach i kolacjach, najczęściej z ryb. Wybiera się wtedy dużą rybę, gotuje się ją w całości w wanience, a ułożywszy na długim półmisku lub na desce serwetą obszytej, smaruje się ją grubo sosem majonezowym i garniruje po wierzchu w najrozmaitszy sposób (za M. Ochorowicz-Monatową).

Historia sosu majonezowego

Nie ma powodu, by sądzić, że ten prosty sos, złożony z popularnych w basenie Morza Śródziemnego od czasów prehistorycznych produktów, był wynaleziony raz, w jednym miejscu i czasie, przez określoną osobę. Raczej znany jest od niepamiętnych czasów i był wynajdowany wielokrotnie. W książkach kucharskich pojawia się pod znaną obecnie nazwą prawdopodobnie w początku XIX wieku .

Legendy o powstaniu sosu i teorie o pochodzeniu nazwy "majonez"

Istnieją rozmaite wersje legendy wiążącej wprowadzenie majonezu, pod obecną nazwą, do kuchni francuskiej z miastem Mahón , stolicą Minorki , osobą admirała francuskiego, księcia Louis François Armand du Plessis de Richelieu oraz odniesionym tam zwycięstwem nad siłami brytyjskimi w 1756 roku. Ku jego czci admirał miał tak właśnie nazwać wynaleziony wtedy przez siebie sos.

Według innej legendy obrońcom obleganego przez Francuzów Mahón pozostały jedynie zapasy jaj i oliwy. W tych okolicznościach ich głównym pożywieniem miały się stać jaja na twardo przyprawiane sosem sporządzonym z mieszaniny jaj i oliwy. Gdy Francuzi zdobyli Mahón, zastali na stołach właśnie taką potrawę, w której również zasmakowali i którą później upowszechnili.

Jeszcze inna legenda głosi, że nazwa "majonez" pochodzi od Karola Gwizjusza księcia Mayenne , który miał pożywić się kurczakiem z zimnym sosem, przed bitwą z Henrykiem IV pod Arques w 1589 r.

Jeszcze inna ludowa etymologia wywodzi nazwę majonezu od francuskiego miasta Bayonne (słynnego skądinąd ze swojej szynki ) i utrzymuje, że jego pierwotna nazwa to Sauce bayonnaise. Byłby więc "majonez" etymologicznym bratem " bagnetu "?

Marie-Antoine Carême w swoim dziele Cuisinier parisien ("Kucharz paryski") z 1833 wyprowadza nazwę majonezu, którą zapisuje magnonnaise lub magnionnaise od francuskiego słowa manier – "mieszać".

W końcu Prosper Montagné, słynny francuski kucharz, wskazuje na starofrancuskie słowo moyeu – "żółtko" jako źródłosłów "majonezu".

Produkcja przemysłowa majonezu

Przyjmuje się, że pierwszy mający historyczne znaczenie przypadek wyrobu gotowego majonezu, przeznaczonego na sprzedaż, miał miejsce w 1905 roku w Nowym Jorku w sklepie delikatesowym założonym przez imigranta z Niemiec, niejakiego Richarda Hellmanna. Hellmann sprzedawał majonez wyrabiany przez swoją żonę. Majonez ten był produkowany w dwu odmianach i pakowany w drewniane korytka stosowane do ważenia masła. Dla odróżnienia odmian jedną z nich Hellmann oznaczał niebieską wstążeczką. Popularność tej odmiany sprawiła, że w 1912 Hellmann założył fabrykę i zaczął pakować majonez w słoiki z etykietą z niebieską wstążką.

Mniej więcej w tym samym czasie firma "Best Foods" z Kalifornii zaczęła sprzedawać majonez własnej produkcji, który stał się popularny na Zachodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. W 1932 "Best Foods" wykupiła markę "Hellmann's". Marka ta, obecnie własność koncernu Unilever , jest do dzisiaj jedną z najpopularniejszych marek gotowych majonezów na świecie.

W Polsce po raz pierwszy na skalę przemysłową produkcję majonezu rozpoczęła w 1959 roku Wytwórcza Spółdzielnia Pracy "Społem" w Kielcach . Obecnie obowiązująca Polska Norma na majonez została oparta na podstawie składu i receptury produkowanego tam Majonezu Kieleckiego .

Współcześnie produkcją gotowych majonezów zajmuje się wiele firm spożywczych na całym świecie. Wyroby te produkowane są w wielu gatunkach i smakach, a także przedstawiają różną jakość. W powszechnym użyciu majonezy produkcji przemysłowej praktycznie wyparły majonez robiony w domu.

Występuje kilka nazw handlowych wśród majonezów:

  • majonez stołowy – "zwykły" majonez
  • majonez sałatkowy – tańszy, gorszy gatunkowo, głównym składnikiem jest woda, a do zagęszczenia używa się środków chemicznych
  • sos majonezowy – o bardziej płynnej konsystencji
  • majonez dekoracyjny – dużo gęstszy, ułatwiający dekorowanie potraw.

Bibliografia

  1. Larousse Gastronomique, New York 1998, [hasło:] Mayonnaise
  2. E. Saint-Ange, La Bonne Cuisine de Mme..., Paris 1995 (pierwsze wydanie – 1927) (najobszerniejszy i najdokładniejszy w literaturze opis przyrządzania sosu majonezowego)
  3. Maria Ochorowicz-Monatowa, Uniwersalna książka kucharska, 1912


Inne hasła zawierające informacje o "Sos majonezowy":

Wigilia Bożego Narodzenia ...

Werona ...

Wisława Szymborska ...

1904 ...

1906 ...

Pizza ...

Makaron ...

Kuchnia japońska ...

Sushi ...

Łowiectwo ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Sos majonezowy":

024. Życie we Frankfurcie nad Menem. (plansza 20) ...

Żywność i żywienie (plansza 19) rybnej.) L'aïoli est très employée sur la rive nord de la Méditerranée. (Sos majonezowy z czosnkiem szeroko stosowany jest na północnym brzegu Morza Śródziemnego.) Le ...

117. Świat przypraw – część 1 (plansza 18) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie