Sanktuarium św. Anny Samotrzeciej / Matki Nowej Ewangelizacji

Kościół św. Jakuba

Zamek Sobótka-Górka

Sobótka (niem. Zobten, Zobten am Berge) – miasto nad Czarną Wodą w woj. dolnośląskim , w powiecie wrocławskim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sobótka , u stóp Masywu Ślęży . W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego .

Historia

Po raz pierwszy wzmiankowana w 1148 w bulli Eugeniusza III jako osada targowa (Sabath). Przywilej odbywania targów nadał osadzie książę Bolesław I Wysoki w 1193 roku. Od 1128 do 1134 fundacja Piotra Włosta dla zakonu augustianów (kanonicy regularni), którzy – aby wykorzenić wciąż żywe kulty pogańskie – na krótko utworzyli na szczycie Ślęży klasztor, bardzo szybko przeniesiony do wsi Górka a potem do Wrocławia .

W 1221 Henryk Brodaty na prośbę opata Witosława nadał jej prawa miejskie na prawie średzkim . W 1353 jako wiano księżniczki śląskiej przeszła w ręce królów czeskich. W 1399 król czeski Wacław IV ponownie lokował miasto na prawie magdeburskim. Podobnie jak większość Śląska splądrowana przez husytów w 1428.

Wykupiona przez zakon augustianów w 1494. Przeżywała rozkwit w czasie habsburskich rządów w Czechach od 1526 roku. Poważnie zniszczona i wyludniona w czasie wojny 30-letniej (1618-1648) – z 1000 mieszkańców pozostało 200. Dawna zabudowa gotycka i renesansowa spłonęła w wielkim pożarze 1730.

Od 1745 wraz z większością Śląska w granicach Prus . Od 1808 własny samorząd. Do 1810 roku (sekularyzacja dóbr kościelnych w Prusach) pozostawała własnością klasztorną. Od 1885 stacja na linii kolejowej Wrocław – Świdnica – zlikwidowanej w ruchu pasażerskim latem 2000.

1 czerwca 1934 na fali germanizacji dawnych nazw słowiańskich na Śląsku organizacje Landesamt für vorgeschichtliche Denkmalpflege oraz Zobtengebirgsverein zaproponowały nadprezydentowi prowincji śląskiej zmianę nazwy miasta na Siling a góry Ślęzy ( niem. Zobtenberg) na Silingberg, aby utrwalić w nazwach żyjące na Śląsku w starożytności wschodniogermańskie plemię Silingów . Władze odmówiły ze względów ekonomicznych i praktycznych. Swoją nazwę zmieniła za to druga z postulujących organizacji – nazywając się Silingverein.

Zdobyta przez Armię Radziecką 7 maja 1945 . W trakcie walk została zniszczona w 50 proc., odbudowana w latach 50.-60. W latach 70. przyłączono do Sobótki wieś Strzeblów.

Historyczne nazwy miasta

• 1148 – "Sabath"
• 1193 – "Sobath"
• 1200 – "Sobat"
• 1256 – "Czobotha"
• 1329 – "Zobota"
• 1336 – "Zobotka"
• 1343 - "Czoboten"
• 1399 - "Czobothen"
• 1404 - "Czobotaw"
• 1561 - "Zobten"
• 1938 - "Zobten am Berge"

Nazwa Sobótka pochodzi do odbywających się tutaj w soboty targów^[1].

Teraźniejszość

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 6831 mieszkańców^[2].

Wraz z sąsiednimi miejscowościami (Sulistrowiczki, Będkowice) stanowi zaplecze turystyczne pobliskiego Wrocławia. Znajduje się tu Dom Turysty PTTK im. M. Stęczyńskiego "Pod Wieżycą".

W Sobótce znajdują się dwie szkoły podstawowe I im. Janusza Korczaka , II im. Marii Skłodowskiej-Curie gimnazjum Gminne im. Piotra Włostowica, Liceum Ogólnokształcące, Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy (dawny dom rekolekcyjny Jezuitów), Zespół Szkolno-Opiekuńczy oraz Dom Dziecka.

W zachodniej części Sobótki znajdują się odkrywkowe kopalnie granitu i skalenia . Na rynku – plastyczna mapa Masywu Ślęży.

Zabytki

• Sanktuarium św. Anny Samotrzeciej (od 2005 dodatkowo Diecezjalne Sanktuarium Matki Boskiej Nowej Ewangelizacji) Legenda głosi, że figura św. Anny Samotrzeciej prawdopodobnie została przywieziona z Kijowa przez żonę Piotra Włosta w XII w. historycy sztuki określają powstanie figury na przełom XIII/XIV w. rzeźbiona w drzewie lipowym w stylu romańskim z elementami gotyckimi. Dla niej zbudowano kaplicę obecnie prezbiterium. W 1511 r. dobudowano do tylnej ściany kaplicy kościół gotycki, prawdopodobnie w tym samym czasie dobudowano do ściany wschodniej prezbiterium kapliczkę św. Anny. Od 2005 roku w ołtarzu głównym znajduje się XIX-wieczny obraz Matki Boskiej namalowany przez nieznanego artystę otrzymany z Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Przez cały okres kościół pełnił funkcję kościoła odpustowego i pogrzebowego. W czasie Kulturkampfu w 1875 r. władze pruskie odebrały katolikom kościół, w 1893 r. oddały. Wewnątrz kościoła ołtarz główny z 1720 r. w prezbiterium 5 figur św. Janów, przy filarach 4 gotyckie rzeźby (każda 2,5 m wys.)
• Matka Boska z Dzieciątkiem
• św. Anna Samotrzecia
• św. Augustyn (lub św. Mikołaj)
• św. Jadwiga Śląska.

Na końcu nawy lewej ołtarz 14 św. Wspomożycieli z 1720 r. ambona z 1726 r. Obok sanktuarium dwie rzeźby średniowieczne "lew romański" oraz "grzyb" (fragment postaci ludzkiej).

• Kościół św. Jakuba Apostoła (parafialny) w stylu barokowym z fragmentami gotyckimi wybudowany w 1738 roku. Badania archeologiczne w kościele przeprowadzone w latach 50. XX w. wykazały, że obecny kościół jest trzecim kościołem wybudowanym w tym samym miejscu. Obraz św. Jakuba w ołtarzu głównym z ok. 1770 r., w prezbiterium figury św. Augustyna i św. Norberta z ok. 1725 r., ołtarze boczne NMP, w stylu barokowym, św. Jana Nepomucena również w stylu barokowym, ołtarz ukrzyżowania z z 1739 r. ambona z ok. 1650 r. przy głównym wejściu po prawej stronie znajduje się lew romański. Kościół został spalony w 1945 podczas zdobywania miasta, ostatecznie odbudowany i erygowany w listopadzie 1960 r.
• kościół "Najświętszego Serca Pana Jezusa" wybudowany w latach 30. XX w.
• tzw. "Zamek" w Sobótce-Górce dawny klasztor augustianów (do kasaty w 1810 ), w którym obecnie znajduje się hotel,
• w centrum wiele domów z drugiej poł. XIX w. W najstarszym – dawnej własności augustianów – znajduje się Muzeum Ślężańskie z lapidarium,
• budynek plebanii z XVII/XVIII w.,
• nieczynny browar z poł. XIX w.

Kościoły

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia p.w. Świętego Jakuba , ul. św. Jakuba 10
  • Parafia p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa al. Jana Pawła II
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór w Sobótce, ul. Słoneczna 13

Demografia

Ciekawostki

• W weekend 21 i 22 czerwca miasto Sobótka było gospodarzem Dolnośląskiego Święta Ludowego.
• Miasteczko jest podzielone na części: Centrum, Strzeblów i Górka

Zobacz też

• augustianie , Masyw Ślęży , Śląsk , Ślęża , Piotr Włostowic

Linki zewnętrzne

• Strona Urzędu Miasta i Gminy Sobótka

• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

Przypisy