Ichthys w ruinach starożytnego Efezu

Sobór efeski – trzeci Sobór powszechny , zwołany w Efezie przez cesarza Teodozjusza II w 431 , w celu zakończenia sporu wywołanego przez Nestoriusza dotyczącego natury (physis) i osoby (hypostasis) Jezusa .

Wśród ówczesnych teologów wytworzyły się dwa stronnictwa. Pierwsze, związane było z patriarchą Konstantynopola Nestoriuszem , za którym stał dwór cesarski i większość kleru . Drugiemu stronnictwu przewodził Patriarcha Aleksandrii Cyryl , którego popierali przede wszystkim mnisi . Spór zaognił się gdy Nestoriusz zabronił używania tytułu Theotokos (Boża Rodzicielka) w stosunku do Maryi . Skutkiem tego Cyryl zwołał synod w Aleksandrii , który potępił Nestoriusza i wystosował do niego list.

Przychylny Nestoriuszowi cesarz Teodozjusz zwołał Sobór Powszechny. Nie czekając na wszystkich biskupów 22 czerwca 431 Cyryl otworzył sobór i tego samego dnia ogłoszono dogmat o Bożym macierzyństwie Maryi oraz zdegradowano Nestoriusza. Takie postępowanie Cyryla zirytowało spóźnionych biskupów, oraz tych którzy popierali Nestoriusza. Czterdziestu pięciu z nich, pod przewodnictwem biskupa Jana z Antiochii otworzyło ponownie Sobór (tzw. Antysobór lub Mały Sobór) i wydało postanowienia przeciwne oraz ekskomunikowało swoich adwersarzy. Postawieni przed faktem dokonanym 11 lipca 431 do Efezu przybyli legaci biskupa Rzymu , którzy zgodnie z wolą Celestyna I poparli Cyryla składając podpisy pod postanowieniami Soboru, który on otworzył.

Sobór zamknięto we wrześniu, ale jego zamknięcie nie zakończyło dyskusji. Schizma trwała jeszcze dwa lata. Żadna ze stron nie chciała ustąpić uciekając się do przeróżnych sposobów i metod (nie zawsze bez zarzutu) utwierdzenia swoich racji oraz zjednania swemu stronnictwu Teodozjusza II. Dzięki mediacjom greckiego biskupa Akacjusza z Beroe i syryjskiego biskupa Pawła z Emezy udało się pogodzić zwaśnione strony. Ostatecznie w 433 cesarz zatwierdził postanowienia Soboru otwartego przez Cyryla z Aleksandrii uznając go Soborem Powszechnym. Cyryl podpisał wyznanie wiary ułożone przez Jana z Antiochii, a Nestoriusz skazany został na wygnanie z Konstantynopola .

Zobacz też

• Asyryjski Kościół Wschodu
• Nestorianizm

Bibliografia