Skrzypy
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Gromada	skrzypy
Nazwa systematyczna
Equisetophyta B. Boivin

Skrzypy (Equisetophyta, Sphenophyta) – typ (gromada) roślin naczyniowych . Większość gromady stanowią rośliny kopalne , żyjące skrzypy zebrane są w jednym rodzaju – skrzyp (Equisetum), który obejmuje ok. 30 gatunków.

Morfologia

Charakteryzują się okółkowym umieszczeniem liści i gałęzi na pędzie . Zarodnie są umieszczone terminalnie na trzoneczkach u form prymitywnych, a u form ewolucyjnie zaawansowanych zarodnie tworzą parasolowaty twór zwany tarczowatym liściem zarodnionośnym. Główną formą rośliny jest sporofit , gametofit zaś jest drobny i plechowaty. Plemniki opatrzone są wieloma nićmi.

Liście

Zróżnicowane na liście asymilacyjne i zarodnionośne ( sporofile , zwane także sporangioforami). Ze względu na genezę i prostą budowę zaliczane do mikrofili . Wyrastają w okółkach z węzłów w postaci łusek. Często zrośnięte ze sobą tworzą pochwy osłaniające węzły. Pochwy te przebijane są przez wyrastające powyżej nasady liści pędy boczne. Liście tylko początkowo pełnią funkcje asymilacyjne, później funkcje te pełnią tylko łodygi. U przedstawicieli wymarłych liście asymilacyjne były widlasto podzielone (rząd praskrzypy Hyeniales), u klinolistów Sphenophyllales liście były na szczycie rozszerzone (czasem także podzielone), z dychotomiczną nerwacją .

Rozmnażanie

Ważną rolę w rozmnażaniu i rozprzestrzenianiu się skrzypów odgrywały i odgrywają kłącza umożliwiające rozmnażanie wegetatywne sporofitów . Na nadziemnych ich częściach, na sporofilach przekształconych w sporangiofory skupione w kłos zarodniowy powstają zarodniki . Zarodniki są jednakowe i wydają obupłciowy gametofit , przy czym na podłożu bardziej zasobnym w składniki pokarmowe wykształcają się zazwyczaj gametofity żeńskie, w miejscach uboższych powstają gametofity męskie. Plemniki wielowiciowe zapładniają rodnie . Rozwija się zwykle tylko jeden zarodek sporofitu, który bez okresu spoczynkowego wyrasta w młodociany sporofit.

Systematyka

• Podgromada: Equisetophytina Reveal, Sphenophytina
  • Klasa: skrzypowe (Equisetopsida C. Agardh, Sphenopsida)
    • Podklasa: Equisetidae Engl. & Gilg
      • Rząd: skrzypowce (Equisetales Dumort.)
        • Podrząd: Equisetineae Rabenh.
          • Rodzina: skrzypowate (Equisetaceae Michx. ex DC.)
            • Rodzaj: skrzyp (Equisetum L.)
      • Rząd: † praskrzypy, praskrzypowce (Hyeniales) - łączą w sobie cechy psylofitów i prymitywnych skrzypowych.
        • • Rodzina: † Hyeniaceae
      • Rząd: † klinolisty (Sphenophyllales)
        • • Rodzina: † Sphenophyllaceae
          • Rodzina: † Cheirostrobaceae
      • Rząd: † kalamity, kalamitowce (Calamitales)
        • • Rodzina: † Calamitaceae

Bibliografia