|
front wschodni
front wschodni -
całokształt działań bojowych w czasie II wojny światowej pomiędzy III Rzeszą i jej sojusznikami a ZSRR w Europie Wschodniej i Środkowej. Walki na froncie wschodnim trwały od 22 czerwca 1941 do 8 maja 1945. Swym zasięgiem obejmowały znaczny obszar europejskiej części Rosji, całą Polskę, Ukrainę, Białoruś, Litwę, Łotwę, Estonię, Finlandię, Rumunię, Węgry, Słowację, Jugosławię aż do wschodniej części Niemiec i Austrii. Był to najkrwawszy i największy z frontów wojennych w historii.
W historiografii radzieckiej i rosyjskiej walki na froncie wschodnim nazywa się Wielką Wojną Ojczyźnianą. W czasie wojny naziści używali propagandowych sloganów: Wojna z komunizmem, Krucjata przeciw bolszewizmowi itp. Współcześni historycy uznają nazwę Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, używając też nazw wojny niemiecko-radzieckiej lub wojny Osi z ZSRR. Błędna jest jednak nazwa wojna niemiecko-rosyjska, gdyż ZSRR składał się z wielu republik, nie tylko Rosji.
Po stronie Niemiec hitlerowskich opowiedziały się: Rumunia, Włochy, Słowacja, Węgry, Finlandia oraz nieuznawane przez aliantów Niezależne Państwo Chorwackie. Stosunki z ZSRR zerwał francuski kolaboracyjny rząd Vichy i rząd Danii. Poza tym, ze względu na ideologię, do walk w szeregach Waffen-SS zgłaszało się wielu ochotników z całej Europy. Niemcy organizowali także kolaboracyjne jednostki walczące u ich boku złożone z przedstawicieli narodów zamieszkujących Związek Radziecki, sprzeciwiających się władzy komunistycznej.
Wszystkim państwom, które zaatakowały ZSRR, alianci wkrótce wypowiedzieli wojnę.
ZSRR odcięty geograficznie od państw dotychczas walczących przeciw Osi, nie miał żadnego "alianckiego" sąsiada. Mógł jedynie liczyć na dostawy broni od Wielkiej Brytanii (później także USA). Mimo to, sformowano dywizje złożone z obcokrajowców. Byli to głównie Polacy i Czesi. W 1943 utworzono Polskie Siły Zbrojne w ZSRR. Od 1944 w skład Armii Czerwonej wchodziły 1. i 2 Armia WP. Jednostek ochotniczych nie było wiele, jedną z nich był francuski dywizjon lotniczy "Normandia". Symbolicznie można uznać udział w walkach na froncie wschodnim lotników aliantów zachodnich latających wg operacji Frantic lub dokonujących pojedynczych nalotów na lotniska Niemców usytuowane w południowej Polsce oraz na Bałkanach i marynarzy biorących udział w konwojach dostarczających alianckie dostawy broni i sprzętu dla ZSRR.
Zaangażowanych na nim było najwięcej sił biorących udział w drugiej wojnie światowej (np. w czerwcu 1941 5,5 mln żołnierzy państw osi, latem 1943 71% armii niemieckiej, a wiosną 1945 około 7,5 mln żołnierzy radzieckich i ich sojuszników) i to na nim miały miejsce jedne z najważniejszych rozstrzygnięć tej wojny (bitwa pod Moskwą, bitwa pod Stalingradem, bitwa na łuku kurskim). To w walkach na wschodzie Niemcy ponieśli największe straty. Według ocen radzieckich, rozbito tam 506,5 niemieckich dywizji oraz 100 dywizji niemieckich sojuszników (na pozostałych frontach Oś straciła 176 dywizji), zniszczono 77 000 samolotów niemieckich (łącznie około 100 000), Niemcy stracili tam 10 mln żołnierzy zabitych, rannych zaginionych i wziętych do niewoli (ogółem 13,6 mln), a ich sojusznicy ponad 2,1 mln zabitych i rannych. Straty Armii Czerwonej nie są dokładnie znane, ale z pewnością należy je liczyć w milionach (ZSRR podawał, że stracił 20 mln zabitych podczas wojny – żołnierzy i cywilów – choć liczby te obejmują także straty narodów, które znalazły się w granicach ZSRR w wyniku działań wojennych, a więc m.in. Białorusinów, Estończyków, Litwinów, Łotyszy, Ukraińców itp).
W miarę rozwoju sytuacji na froncie i opanowywaniu ich krajów przez Armię Czerwoną dotychczasowi sojusznicy Rzeszy zmieniali obóz jak Rumunia czy Węgry.
Front wschodni charakteryzował się zdecydowanie większym okrucieństwem niż fronty na zachodzie i południu Europy – mordowanie jeńców i ludności cywilnej było dość częste a czynów tych dopuszczały się obie strony.
Równie jak walki zbrojne, żołnierzom dała się we znaki sroga, rosyjska zima. Uniemożliwiała ona często przeprowadzenie przez Niemców kolejnych ofensyw. Radzieccy żołnierze byli lepiej przygotowani do walk w takich warunkach (zobacz: walonki). Reputacja tego rejonu działań w armii niemieckiej była tak zła, że jedną z chętniej stosowanych kar było wysłanie właśnie na front wschodni.
Inne hasła zawierające informacje o "front wschodni":
Wag
...
1972
...
Wittenberga
...
Orlęta Lwowskie
...
Aleksandr Suworow
...
Armia Czerwona
...
Wschodnia osłona granitu karkonoskiego
...
Czeski Grzbiet
...
Niegocin
...
Bocian czarny
...
Inne lekcje zawierające informacje o "front wschodni":
011. Cesarstwo Bizantyjskie (plansza 11)
...
211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 10)
...
211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 11)
...
|
