Sekwencja - w chrześcijaństwie rodzaj religijnej kompozycji wokalnej zbliżonej do hymnu , popularnej w średniowieczu . Wykonuje się ją unisono , zaś jej tekst, nie pochodzący z Biblii , układano po łacinie . Wykonywana była po Alleluja ( Aklamacji przed Ewangelią ).

Cechą charakterystyczną budowy sekwencji jest sukcesywne powtarzanie melodii kolejnych wersów. W praktyce najczęściej po dwa kolejne wersy miały taką samą melodię.

Historia sekwencji

Mimo licznych badań, dokładna geneza sekwencji pozostaje niejasna. Wynalezienie sekwencji przypisuje się najczęściej Notkerowi Balbulusowi (ok. 840-912), mnichowi z opactwa w Sankt Gallen . Jedna z teorii wywodzi sekwencje z opatrywania tekstem melizmatów Alleluja. Solista wykonywał tekst na tle chóru, który śpiewał wokalizę ostatniego "a" ze słowa Alleluja. Rozwój sekwencji nastąpił od IX do XVI wieku, w dwóch okresach:

• IX-XI wiek, w zakonach benedyktyńskich Francji i Szwajcarii
• XII-XVI wiek, główny ośrodek w Paryżu, doskonalsze formy

Dziś znanych jest około 5 tysięcy tekstów sekwencji. Najstarsze polskie sekwencje, spośród około 150 zachowanych (tekstów) łączą się z kultem Św. Wojciecha i pochodzą z XI wieku (16 przykładów sekwencji ku jego czci, m. in.: Hac festa die ). Kolejne tworzone były z okazji kanonizacji Św. Stanisława (1253) - 12 sekwencji, Św. Jadwigi (1267) - 7 utworów. Z muzycznego punktu widzenia, polskie sekwencje w większości przypadków były oparte na znanych melodiach, powszechnie używanych, bądź twórczo dostosowanych. Niektóre opracowano wielogłosowo. Głównymi ośrodkami twórczości był Kraków , Gniezno , Poznań i Śląsk .

Forma nadzwyczajna rytu rzymskiego

Zreformowany Mszał Piusa V z 1570 roku, na mocy Soboru Trydenckiego pozostawił 4 sekwencje:

• Victimae Paschali laudes Niech w święto radosne Paschalnej Ofiary... z połowy XI wieku na Wielkanoc , autorstwa prawdopodobnie Wipona z Burgundii^[1]
• Veni Sancte Spiritus Przybądź Duchu Święty, ześlij z nieba wzięty... na Święto Zesłania Ducha Świętego . Autorstwo najczęściej przypisuje się papieżowi Innocentemu III ^[2] ( 1161 - 1216 ) lub Wiponowi z Burgundii.
• Lauda Sion Salvatorem Zbawiciela chwal, Syjonie... na Boże Ciało z końca XIII wieku , powstała we francuskim ośrodku dominikańskim^[3]. Jej autorstwo przypisuje się też św. Tomaszowi z Akwinu .
• Dies irae Dzień gniewu.. autorstwa Tomasza z Celano z przełomu XII i XIII wieku na msze żałobne.

Do tego zestawu dołączona została w 1727 roku

• Stabat Mater (dolorosa) Stała Matka na okres Wielkiego Postu przypisywana zależnie od źródła Jacoponowi da Todi z przełomu XIII i XIV wieku (tekst), papieżowi Innocentemu III ( 1161 - 1216 ), bądź Św. Bonawenturze (ok. 1217 - 1274 )^[4]

Forma zwyczajna rytu rzymskiego

Po Soborze Watykańskim II w liturgii kościoła katolickiego , sekwencję wykonuje się obowiązkowo podczas dwóch uroczystości w roku: w Niedzielę Zmartwychwstania ( Victimae Paschali laudes ) oraz w Uroczystość Zesłania Ducha Świętego . ( Veni Sancte Spiritus ). Dopuszcza się wykonanie Ad libitum sekwencji Victimae Paschali laudes w Oktawie Wielkiej Nocy , Lauda Sion w "Boże Ciało" (w całości, bądź od słów Ecce Panis) oraz Stabat Mater (całą lub od słów Sancte Mater, istud agas)^[5]

Została przeniesiona przed Aklamację przed Ewangelią . Co prawda Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego z 2000 roku przywróciło ją na pierwotne miejsce - po Alleluja , zmiana jednak przetrwała jedynie do publikacji nowego wydania w 2002. W Polsce Sekwencje wykonuje się najczęściej w polskim przekładzie. Sekwencję można opuścić (nie z wygody, czy lenistwa), podobnie jak werset przed Ewangelią, jeśli nie jest śpiewana.

W czasie wykonywania sekwencji obowiązuje postawa stojąca^[6], choć często nie jest to przestrzegane.

Przypisy

1. ↑ J. Pikulik. Sekwencje Polskie w: Musica Medii Aevi. T. 4. Kraków 1973 . s. 70.
2. ↑ J. Pikulik. Sekwencje Polskie w: Musica Medii Aevi. T. 4. Kraków 1973 . s. 66.
3. ↑ J. Pikulik. Sekwencje Polskie w: Musica Medii Aevi. T. 4. Kraków 1973 . s. 65.
4. ↑ W. Apel. Gregorian Chant. Bloomington 1958 .
5. ↑ Ordo lectionum missae.
6. ↑ Dyskusja wokół "Ceremoniału wspólnoty parafialnej" 332c

Linki zewnętrzne

• Sekwencja w słowniku liturgicznym
• Śpiewy między czytaniami - sekwencja

Zobacz też

• Liturgia Słowa