Osiedle typu miejskiego – typ
jednostki osadniczej
, której cechy lokują ją między
wsią
a
miastem
.
W ZSRR termin ten stosowany był na określenie
miejscowości
, które nie posiadały formalnych praw miejskich, a posiadały pewne cechy szczególne. Ze statusem tym wiązały się pewne przywileje i obowiązki. Osiedle typu miejskiego w
RFSRR
było pojęciem zbiorczym, obejmującym:
- osiedla fabryczne, zlokalizowane przy dużych zakładach przemysłowych lub usługowych, gdzie co najmniej 85% ludności pracowało poza sferą
rolnictwa
. Osiedla takie winny były mieć powyżej 3 tysięcy mieszkańców, górna granica nie była określona. Niektóre osiedla miały nawet po kilkanaście tysięcy mieszkańców,
- osiedla kurortowe, powstałe przy ośrodkach wypoczynkowych; spełniony musiał być jeszcze warunek 2 tysięcznej populacji,
- osiedla-dacze, obejmujące prywatne posiadłości, gdzie nie więcej jak jedna czwarta ludności stałej zajmowała się rolnictwem.
Селище міського типу. W
Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej
obowiązywały inne przepisy. Tu za osiedle miejskiego typu uważano jednostkę osadniczą niebędącą miastem, skupiającą nie mniej jak 2 tysiące mieszkańców, z których jednocześnie nie mniej jak 60% pracowało poza rolnictwem. W sytuacji, gdy odsetek ten był wyższy, status taki mógł być przyznany również osiedlu, jeśli liczyło tylko 500 mieszkańców. Liczba osiedli typu miejskiego:
1940
— 459,
1950
— 478,
1960
— 823,
1970
- 861,
1973
— 896.
1 stycznia
1991
na Ukrainie znajdowało się 921 osiedli tego typu, co stanowi 68 % ogólnej liczby osiedli miejskich.
Гарадскі пасёлак (Гарадзкі пасёлак)
Посёлок городского типа. W Rosji jest obecnie (
2005
) 1461 osiedli typu miejskiego. Kryteria kwalifikacji do tej kategorii określają poszczególne podmioty federacji. 11 z takich osiedli ma poniżej 100 mieszkańców, a za to
Goriaczewodskij
liczy 35 000 mieszkańców i jest to najludniejsze z takich osiedli.
W PRL podczas reformy administracyjnej z
1954
wprowadzono wzorem radzieckim nową jednostkę podziału terytorialnego oficjalnie nazwaną "osiedle" (z rozróżnieniem na "osiedla robotnicze", "osiedla uzdrowiskowe" i "osiedla rybackie"). Jej status był pośredni między wsią a miastem. Do tej kategorii zaliczano miejscowości przyfabryczne (np.
Sitkówka-Nowiny
,
Jelcz
), większe ośrodki wypoczynkowe (
Dziwnów
), i inne miejscowości, które posiadały pewne cechy miejskie, a nie zdecydowano się na nadanie im
praw miejskich
. Kategorię taką wprowadziła Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o osiedlach i radach narodowych osiedli; Dz. U. Nr 43 poz. 192.
Osiedla te funkcjonowały do
1972
roku, kiedy to zostały zniesione na mocy Ustawy z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych; Dz. U. Nr 49 poz. 312.; ustawa ta likwidowała również
gromady
. Po wprowadzeniu jej w życie części dotychczasowych osiedli nadano prawa miejskie, część przyłączono do sąsiednich miast, a część zaliczono do wsi.
Miesto tipo gyvenvietės - jednostka osadnicza zlikwidowana w
1989
roku. W ich miejsce powstały m.in.
miasta
i
miasteczka
. Osiedli typu miejskiego było na Litwie 22, z czego 13 obecnie jest miastami, 3 straciły status miasta w latach 2001-2003, 6 uzyskało status miasteczka w latach 90. XX wieku.
Zobacz też
